maandag 20 april 2020

Hans Broekhuis

Populisme als schaamlap (essay) : de andere kant van Nederland
Uitgeverij Nobelman 2020, 160 pagina's -  € 16,95

Hans Broekhuis (1947) op Groningen perspectief

Korte beschrijving
De auteur keert zich tegen het taboe op populisme en laat zien hoe de wereld van de Nederlandse elite en de gewone man volstrekt uit elkaar is gelopen, via bureaucratische ficties, gebroken beloftes, schijndiscussies over bijvoorbeeld gaswinning, Europa, klimaat of integratie, waarbij de rekening bij de burgers wordt neergelegd. Een overtuigend betoog over de kloof tussen elite en burgers; een pleidooi voor terugkeer naar kleinschalige initiatieven, met gebruikmaking van moderne technologie, waarin lokaal draagvlak, menselijke maat, eigen verantwoordelijkheid en gemeenschapszin centraal staan. Een pleidooi voor een nieuw evenwicht tussen democratie, soevereiniteit en vrijhandel. Interessant betoog, niet altijd even helder. De auteur (1947) is afgestudeerd in de sociale wetenschappen. Met literatuurverwijzing en talrijke zwart-witfoto's.

Tekst op website uitgever
Populisme als Schaamlap is een poging om op een onbevangen wijze de grote vraagstukken in het huidige politieke debat in Nederland te analyseren. En het daarbij niet te laten. Het boek eindigt met een aantal voorstellen waar politici en beleidsmakers hun voordeel mee kunnen doen.

Het is zo ver
De werkelijkheid bestaat niet meer. En als hij nog bestaat, weten we niet waar die is. We zoeken hem wel, maar we kunnen hem niet meer vinden. We moeten ons tevreden stellen met een permanente productie van bureaucratische waarheden, Orwelliaanse rookgordijnen rond stiltegebieden waar iedere vier minuten een vliegtuig overheen dendert, rond geluidsmetingen die vervangen worden door rekenmodellen, rond pensioenfondswaarderingen, rond zeespiegelstijgingen en rond … ja… waaromheen niet? En alsof dat niet erg genoeg is, moeten we ons ook nog beschermen tegen een bombardement van hapklare ethisch verwerpelijke en esthetisch afgrijselijke oneliners en schaamteloze leugens. Op de treurbuis kabbelen de talkshows door en nergens is een journalist te bekennen die eens een keertje doorvraagt.

Dit boek is een handleiding. Ja, ook in dit bezopen spiegelpaleis kunnen we nog politiek bedrijven. We kunnen het in ieder geval proberen. Bureaucratische versluiering, volksmennerij, liegen en bedriegen is van alle tijden en nepnieuws ook. Maar wie een beetje moeite doet kan wel degelijk het kaf van het koren scheiden. Hoe treden we de wereld tegemoet op basis van onze eigen soevereine democratische principes? Dat kan op basis van een eigen economische agenda die niet gedicteerd is door anonieme kapitalistische krachten, maar door werkers en ondernemers die weten waar hun belangen botsen en waarom ze elkaar toch nodig hebben.

Fragment uit Naar een nieuwe maakbaarheid!
Er waait een polderwind door Nederland. Een polderwind die goede bedoelingen door het land blaast. In het huidige politieke debat gaat vorm steeds meer voor inhoud. Juist als politici zeggen dat het ze om de inhoud gaat is er reden tot argwaan. Vaak wordt dan het eigen gelijk verpakt in voorspelbare mantra's over zorg, sociaal, duurzaam, klimaat en samen voor iedereen en vooral voor onze kinderen. Goed doen en een goed gevoel bij 'iets' hebben of krijgen, scoort. Wat tevens opvalt is dat economische vraagstukken ondergeschikt zijn geraakt aan thema's die dichtbij de directe levenssfeer liggen. Verondersteld wordt dat mensen meer geven om zorg, wonen, identiteit, veiligheid dan om het klassieke verdelingsvraagstuk. Sociale partners spelen steeds minder een rol in het publieke debat en het lijkt erop dat de politiek in Den Haag over alles en nog wat gaat. En dat is, zeker als het om economische macht gaat, niet zo. Vakbonden zijn vrijwel onzichtbaar en er is eerder een tendens om bijvoorbeeld flexwerken als een positieve ontwikkeling te verwelkomen, dan dat er oog is voor de negatieve kanten van een toch hoofdzakelijk rechteloos bestaan. De maatschappij waarin we leven en werken wordt wel degelijk gekenmerkt door fundamentele economische tegenstellingen en die zullen in de toekomst eerder toenemen dan afnemen als er niets verandert. De strijd zal gaan over data en privacy, kortom over soevereiniteit. Het is om te beginnen niet verstandig die tegenstellingen te ontkennen en zeker niet als die geleid hebben tot regelrechte schandalen. Een paar voorvallen van recente datum:
* de bankencrisis die vanaf 2008 zichtbaar is geworden; ()
* de woekerpolissen; ()
* belastingontwijking; ()

Het is met andere woorden een misrekening om het primaat van de economische of wellicht beter de materiële werkelijkheid te ontkennen en zelfs buiten de politieke arena te houden. Evenzeer is het een doodlopend pad voor de vakbeweging om zich geheel uit te leveren aan het Haagse overlegcircuit. De spanning tussen nationale autonomie en internationale economische en politieke krachten vormt een permanent spanningsveld, maar dat vereist nu juist duidelijke politieke stellingnames. Ook van de vakbeweging, die daartoe haar draagvlak in de bedrijven moet zien te heroveren. Daar ligt immers haar echte machtsbasis. Dat is ook van belang omdat economische belangen het soms kunnen en moeten afleggen tegen politiek-ethische, democratische en soevereiniteits principes. De Harvard econoom Dani Rodrik (2012) vat de dilemma's samen in een trilemma: er moet gekozen worden tussen democratie, soevereiniteit en vrijhandel. Zijn stelling is dat hooguit 2 van die 3 te realiseren zijn. De Brexit is bijvoorbeeld een keuze tegen vrijhandel en voor democratie en soevereiniteit. China kiest voor soevereiniteit en vrijhandel en Amerika zit sinds Trump op de Brexit lijn. Nederlandse politici weigeren tot nu toe een keuze te maken, alhoewel in de praktijk gekozen is voor vrijhandel en democratie. Dat gaat ten koste van soevereiniteit, die in hoge mate ingeleverd is in Brussel en de vraag is, zoals eerder gesteld. of dat voldoende onderkend wordt. (pagina 133-135)

Geen opmerkingen:

Een reactie posten

De redactie behoudt zich het recht voor reacties te verwijderen