Warna Oosterbaan

Het leven van dingen : wat wij met dingen doen, en zij met ons
Atlas Contact 2021, 296 pagina's - € 24,99

Korte bio Warna Oosterbaan (1947)

Korte beschrijving
De auteur schrijft over alledaagse dingen: voorwerpen en producten. Al lezend raak je verwonderd over wat daarover allemaal te vertellen valt en je leest geboeid tot het slot toe. Zowel in de antropologie als in de sociologie wordt aandacht aan de betekenis van 'dingen' besteed, maar de auteur blijft verre van wetenschappelijk proza. Het gaat hem om 'hoe belangrijk dingen zijn en wat voor soort informatie ze herbergen'. Dingen zijn soms onmisbaar geworden, zoals een mobiele telefoon. Hij wijst op ontdinging, zoals geld, dat steeds meer digitaal wordt. Dingen bepalen het karakter van een ruimte, ze kunnen zich daarin al of niet opdringen. Opruimen is regelmatig nodig, doe je dit niet, dan kan het een groot probleem worden. Je wilt veel, te veel, bewaren. Daardoor staan er in vrijwel alle huizen rommelbakjes. De omgang met dingen kan zo intens zijn dat je lichaam erop ingesteld raakt. Een betrekkelijk nieuw verschijnsel is dat er op eventuele schadelijkheid gewezen wordt. De auteur (1947) is socioloog en journalist en schrijft o.a. voor NRC. Hij is een onderhoudend verteller en is erin geslaagd een boeiend boek met functionele informatie te schrijven over schijnbaar doodgewone dingen.

Tekst op website uitgever
In ‘Het leven van dingen’ gaat Warna Oosterbaan in op de bijzondere relatie tussen mensen en dingen. Deze zijn met elkaar verbonden in talloze dagelijkse routines. Een deur openen, de fiets pakken, eten koken: het zijn handelingen waarin armen, benen en ogen als vanzelf de deurklink, trappers en pannen vinden. De dingen zijn een verlengstuk van onszelf geworden. Pas als de deurklink kapotgaat, we de pan niet kunnen vinden of we ons scheenbeen stoten aan de trapper, worden we ons van hun bestaan bewust. Dingen verdienen meer, zegt dingenonderzoeker Oosterbaan. Want als er in de geschiedenis één trend is aan te wijzen, dan is het wel dat dingen steeds belangrijker worden. Bovendien zijn ze een prominente rol gaan spelen in onze zorgen over de toekomst van onze planeet. Moeten er minder dingen komen, moeten ze anders ontworpen of geproduceerd worden? Moeten we minder achteloos met ze omgaan? Voordat je die vragen kunt beantwoorden moet je je eerst verdiepen in de vraag wat dingen in ons leven doen, vindt Oosterbaan. Met nieuwsgierige blik en met soepele pen onderzoekt hij de dingenwereld en maakt daarbij gebruik van inzichten uit de sociologie, filosofie, archeologie, cultuur en geschiedenis. Hij pleit voor een ‘nieuw materialisme’, voor de aandacht voor dingen die ze verdienen. •Met foto’s van Theo Baart

Fragment uit 11. Slimme dingen
Riedel
Omdat ik de wekker op mijn telefoon heb ingesteld op zeven uur, begint hij op dat moment aan zijn riedel. In het binnenste van de cd-ketel tikt ook een klok en als het zeven uur heeft, wordt een elektromagnetisch bediend klepje opengezet, en gat er een zwak stroompje gas lopen. Een elektrische vonk ontsteekt het gasstroompje. Er brandt nu een klein vlammetje, dat even later de grote brander van de ketel aansteekt. Als die het water in de warmtewisselaar op een temperatuur van 60 graden heeft gebracht, begint een elektrische pomp het water door het leidingensysteem en de radiatoren van het huis te pompen. 
  Zo gaat dat nog een tijdje door. Allerlei apparaten gaan voor me aan de slag of zijn daar al mee bezig. Een elektrische waterkoker, een vruchtenpers, de koelkast, de magnetron. De espressomachine. 
  Ik kik op mijn telefoon voor het nieuws, en of er mail is. Ik zet de ontbijtboel in de vaatwasser en kies een programma dat helemaal op eigen houtje gaat voorspoelen, opwarmen, wassen, spoelen en drogen. In dat laatste stadium belandt de machine pas na drieënhalf uur, als ik allang ergens anders ben. Voor het geval dat er misschien toch iemand aanwezig is, laat het apparaat met een paar piepjes weten dat zijn werk is gedaan. In de badkamer is het inmiddels behoorlijk warm geworden. Tijd om de tanden te poetsen. Net als de meeste Nederlanders die ik dat met een elektrische borstel. Ik gooi de was in de wasmachine voordat ik de deur uitga. Ook de machine weet wat hem te doen staat. Alle draaibewegingen van de trommel, de wisselende toerentallen, de toevoer van water en wasmiddel, het opwarmen, het spoelen en centrifugeren - allemaal voorgeprogrammeerd in de fabriek.
  Op de vloer rond de eettafel zie ik iets glinsteren, dus ga ik er even met de stofzuiger overheen. Ook al een apparaat dat met een elektromotor werkt. Als ik tel hoeveel ik er vanochtend in werking heb gezet, kom ik op een stuk of tien.
Zo begint een gewone dag, vol routines en vooral vol met apparaten en machines die zonder dat we hoeven na te denken hun werk doen. Op de achtergrond draaien ze gedienstig hun programma's.
  Pas op vakantie in een huisje in de bergen ontdek je wat een werk het is om je huis met hout warm te stoken. De meeste mensen vinden dat helemaal geen probleem, het hoort bij de vakantie. Als ze het de hele winter moesten doen, zouden ze er waarschijnlijk anders over denken. In een modern uitgerust huis zijn allerlei handelingen aan apparaten en machines uitbesteed. Je houdt meer tijd over, je kunt je leven indelen zoals je het zelf wilt. (pagina 205-206)

Terug naar Overzicht alle titels