dinsdag 25 november 2014

Wim de Ridder

De ontdekking van de toekomst : wat we al weten, is niet te geloven

Vakmedianet 2014, 298 pagina's - € 32,50

Website Wim de Ridder (1945)

Korte beschrijving
Technologische ontwikkelingen volgen elkaar in razend tempo op. Dit boek gaat in op belangrijke ontwikkelingen. In vijf delen komen diverse aspecten ter sprake. De delen zijn getiteld 'Vooruitgang als toekomstbeeld', 'Crises als functie voor vooruitgang', 'Zand in de motor van de vooruitgang 2000-2013', 'De agenda van de vooruitgang in vijf sectoren 2015-2025' en 'Op zoek naar de big bang van de zesde technologische revolutie'. Niet alleen is het vizier gericht op de toekomst, ook het verleden komt ter sprake, waaronder ontwikkelingen betreffende zonne-energie, nanotechnologie en robots. Sectoren met bijzondere aandacht zijn het onderwijs, agrarische industrie, gezondheidszorg, financiële sector en de overheid. De auteur is gereputeerd hoogleraar toekomstonderzoek (Universiteit Twente). Het gedegen en toegankelijk geschreven boek is voorzien van afbeeldingen en foto's in kleur, bevat een trefwoordenregister en literatuurverwijzingen. Het is geschikt voor een ieder die zich een beeld wil vormen van enkele ontwikkelingen op technologisch vlak in de aankomende jaren..

Fragment uit 6.1 Systeemcrises tijdens de derde fase van twee technologische hype cycles
Achteraf kan worden vastgesteld dat de gevestigde ondernemingen niet op tijd hadden ingespeeld op de nieuwe technologische mogelijkheden die zich aandienden. Christensen gaat nog een stap verder en stelt vast dat er sprake is van een paradox: naarmate bedrijven beter worden geleid, missen deze ondernemingen meer kansen die doorbraaktechnologieën hun kunnen bieden. Het theorama van Christensen kan ook als volgt worden geformuleerd: in de eerste fase van een technologische revolutie stellen gevestigde ondernemers zich passief op. De agenda van de vooruitgang trekt zich niets aan van de mensen en de verlangens van de organisaties die met veranderingen worden geconfronteerd. Daardoor staan bedrijven vaak voor de vraag of zij zich snel moeten aanpassen - met soms grote gevolgen voor het vervroegd afschrijven van grote investeringen - of dat ze de veranderingen zo lang mogelijk moeten uitstellen. In het laatste geval worden vaak lobbyisten ingezet, om besluitvormingsprocessen te vertragen. Niet zelden zijn bedrijven zich niet bewust van de snelheid waarmee veranderingen plaatsvinden. () Een organisatie 3.0 weet dat zij tempo moet maken. Met dit doel vormt zij netwerken; niet alleen met branchegenoten, maar ook met klanten, afnemers, maatschappelijke stakeholders en niet in de laatste plaats met werknemers binnen de organisatie en met zelfstandige professionals erbuiten. (pagina 87)

Youtube - Wim de Ridder: 'Technisch zijn we er, het is alleen nog wachten op de mensheid' 



Artikel: Creëer een cultuur van verandering en aanpassing (december 2014)

Terug naar Overzicht alle titels

Lenette Schuijt


Wat bezielt ons? : van verstarring naar vitaliteit

Vakmedianet 2014, 480 pagina's - € 35,--

Website Lenette Schuijt (1959)

Korte beschrijving
Oude maatschappelijke systemen en instituties als de overheid, de wetenschap, de zorg, het onderwijs, de bankwereld en het bedrijfsleven zijn dolgedraaid in het neoliberale tijdperk. De eenzijdige gerichtheid op geld, op groei en op vooruitgang heeft er toe geleid dat kernwaarden van de goede samenleving uit het oog zijn geraakt. In sombere tinten schetst de auteur, organisatiedeskundige en ondernemer, de verstarring waaraan de Nederlandse samenleving ten prooi is gevallen. In een bij tijd en wijle persoonlijk getint relaas gaat zij op zoek naar alternatieven. Zij ontwaart in de maatschappij een onderstroom van burgerinitiatieven en bedrijfjes, die een perspectief op een betere wereld bieden. In die zin bevinden wij ons in een overgangstijd. Zij pleit voor nieuwe manieren van samenwerken, organiseren en leiderschap. Het boek is een kritische, goed leesbare en zeer uitvoerige analyse van de huidige Nederlandse samenleving.

Fragment uit het Voorwoord (geschreven door Jan Rotmans)
In haar boek Wat bezielt ons? Van verstarring naar vitaliteit beschrijft Lenette Schuijt in een heldere en toegankelijke stijl de oude instituties, hun achterhaalde logica en perverse prikkels. Ze laat zien hoe de menselijke factor gemangeld dreigt te worden door allesoverheersende systemen, die misschien niemand wilde, maar die niet zo eenvoudig veranderd kunnen worden. Het maakt de noodzaak van een transitie op indringende wijze duidelijk. Daarnaast laat Schuijt de noodzaak van een transitie op indringende wijze duidelijk. Daarnaast laat Schuijt de kracht en rijkdom zien van de onderstroom en analyseert ze welke nieuwe principes van organiseren, samenwerken en leidinggeven ten grondslag liggen aan de duizenden initiatieven en experimenten. Deze hoofdstukken geven moed en perspectief. Door van een aantal sectoren, zoals het onderwijs en het bedrijfsleven, de oude en nieuwe wereld naast elkaar te zetten, wordt het overduidelijk dat de kanteling niet alleen onontkoombaar is, maar ook al volop gaande is. De hoofdstukken over andere manieren van denken en het slothoofdstuk prikkelen de lezer om zelf bij te dragen aan duurzamere samenlevfing die op de menselijke maat is geschoeid. Ze laten zien dat elk individu in staat is om de oude, verstarde samenleving sneller te laten kantelen en mede vorm te geven aan een nieuwe samenleving. Er zit veel leiderschap verscholen in de nieuwe samenleving. Mensen die vanuit een eigen verantwoordelijkheid en een hang naar autonomie met hart en ziel bezig zijn om van onderop nieuwe projecten te realiseren in hun eigen leef- en werkomgeving. De nieuwe leiders zijn dienstbaar aan de samenleving en van onschatbare waarde om nieuwe waarden en instituties op te bouwen. Wie niet goed kijkt ziet ze niet, maar wie wel goed kijkt ziet deze nieuwe leiders al op de radar. Want uiteindelijk draaien transities om mensen. Mensen die al struikelend leren en verder komen in hun ontwikkeling en gezamenlijk werken aan een toekomst die hoop biedt. Dit boek biedt zo'n hoopvol perspectief en daarom kan ik het van harte aanbevelen. (pagina 6)

Youtube - Wat Bezielt Ons? - Lenette Schuijt

Terug naar Overzicht alle titels

Thomas Homer-Dixon

Ten onder te boven : catastrofe, creativiteit en de vernieuwing van de beschaving

Jan van Arkel 2009, 459 pagina's - € 17,95

Oorspronkelijke titel: The upside of down : catastrophe, creativity and the renewal of society (2006)

Wikipedia: Thomas Homer-Dixon (1956) en zijn website.

Korte beschrijving
In dit boek beschrijft de auteur vijf spanningen waarmee de mensheid nu te maken heeft: de bevolkingsopbouw, de energievoorziening, het verslechterende milieu, het klimaat en de economie. Via historische lijnen en verklaringen probeert hij hedendaagse ontwikkelingen te verklaren en te problematiseren. Hij probeert daarmee vooral de samenhang tussen de beschreven ontwikkelingen en spanningen aan te geven. Dat lukt heel goed. Zijn analyse is zowel wetenschappelijk (met veel bronnenmateriaal) als persoonlijk, soms visionair, van aard. Zo komt hij tot een interdisciplinaire catagenese: het opnieuw uitvinden van onze toekomst. Het boek is vlot, goed en deskundig geschreven en leest als een duidelijk pamflet voor een andere levenswijze die recht doet aan de toekomst van onze planeet en haar bewoners. De verantwoording hiervan (bronnen, literatuur en dergelijke) beslaat alleen al honderd pagina's.

Fragment uit Tektonische spanning
We betreden een cruciaal tijdperk in onze geschiedenis. Tijdens de komende decennia zullen we een voortdurende en razendsnelle opeenvolging van hachelijke kruisingen tegenkomen. De keuzes die we maken en de paden die we bij elke kruising inslaan, zullen onomkeerbaar zijn. De inzet kan nauwelijks hoger. Maar terwijl we door de mist voorwaarts scheuren, zijn er maar weinigen onder ons die daadwerkelijk achter het stuur zitten. De meesten van ons zijn enkel bijrijders op de passagiersstoel. Soms staren we door de voorruit - met de ogen angstig wijd opengesperd - in ontkenning van onze snelheid, van de gevaren die voor ons liggen en van ons gebrek aan zeggenschap.
  Het is hoog tijd dat we van bijrijders bestuurders maken. (pagina 45)

Youtube - Thomas Homer Dixon: Beyond Sustainability

Terug naar Overzicht alle titels

dinsdag 11 november 2014

Peter Tom Jones & Vicky De Meyere

Terra reversa : de transitie naar duurzame rechtvaardigheid

EPO/Jan van Arkel 2009, 359 pagina's - € 14,95

Korte beschrijving
De actuele financieel-economische crisis heeft voor veel mensen duidelijk gemaakt dat de maatschappelijke ontwikkeling, die heeft geleid tot die crisis, vergt dat we mondiaal een drastisch andere koers gaan varen. Dit boek biedt een doorwrochte beschouwing over de redenen waarom en de manier waarop de wereldsamenleving een overgang kan en moet maken naar een duurzame ontwikkeling. Het uitgangspunt van de auteurs daarbij is de klimaatcrisis. Want waar je met financiën en economie een frisse start kunt maken, sluit het mondiale ecosysteem geen compromissen. Het boek biedt zowel theoretische als praktische analyses van mechanismes die mensen en de samenleving weerhouden van en die kunnen aanzetten tot duurzamer gedrag. Zij werken dat vervolgens uit voor deelterreinen als mobiliteit, voeding, toerisme en wonen. Pittige stof, maar verrassend goed leesbaar en toegankelijk voor ieder met een middelbare opleiding. Met talrijke tekstkaders, figuren en tabellen, een verklarende woordenlijst, literatuuropgave en registers op personen en onderwerpen.

Fragment uit Change or be changed
De metafoor van de vlinder van Lorenz - het flapperen van de vleugels van ene vlinder in Tokio kan enkele weken later een storm ontketenen in New York - verschaft ons de hoop dat de duurzaamheidstransitie op gang gebracht kan worden. Maar waar en wanneer bevindt zich dit maatschappelijk kantelpunt? Het overschrijden van historische tipping points kan per definitie pas lang na de feiten worden vastgesteld. Misschien zitten wij vandaag al vlak bij het tipping point van de eerste sprong voorwaarts naar duurzame consumptie en productie.
  Optimisme is een morele plicht, stelde de filosoof Karl Popper. Ondanks alle barrières en de schijnbaar weinig gunstige machtsverhoudingen van vandaag, moeten wij voluit durven te gaan voor een sociaal-rechtvaardige duurzaamheidstransitie. Cynisme is niet alleen een luxe voor de rijken maar ook een self-fulfilling prophecy. Er bestaat geen andere eerbare keuze dan actief te ijveren voor een transitie. We zijn het verplicht aan onze nakomelingen en aan alle minderbedeelden in deze wereld om telkens opnieuw de condities te creëren om het kritische kantelpunt te bereiken: 'Een rechtvaardige en duurzame wereld is geen verarmde wereld maar een wereld die rijker is op andere manieren. De uitdaging voor de eenentwintigste eeuw bestaat erin om die wereld tot stand te brengen. (pagina 312)

Youtube - Peter Tom Jones: transitie naar rechtvaardige duurzaamheid (29:55)




Terug naar Overzicht alle titels

maandag 10 november 2014

Anneleen Kenis & Matthias Lievens

De mythe van de groene economie : valstrik, verzet, alternatieven

EPO/Jan van Arkel  2012, 336 pagina's - € 17,95

Mejudice; Anneleen Kenis over de mythe van de groene economie

Korte beschrijving
Vanuit de overtuiging dat klimaatpolitiek stoelt op een bepaalde maatschappijvisie, maken de auteurs, milieuactivisten, duidelijk dat een duurzame toekomst niet kan zonder diepgaande maatschappijverandering, want binnen de logica van het kapitalisme is de ecologische crisis niet op te lossen. Na een schets van de verwevenheid van de klimaatcrisis met andere grote vraagstukken van onze tijd leggen de auteurs uit dat het tegengaan van klimaatverandering een maatschappijverandering veronderstelt. Aansluitend komen de grondoorzaken van de huidige ecologische crisis aan de orde. Na deze iets meer theoretische opstap volgt de ontrafeling van de groene mythe. De auteurs eindigen met een route die méér groen en minder economie oplevert, maar die route vraagt naast transitie ook revolutie gericht op sociale gelijkheid, meer democratie en minder markt. Een boeiende analyse van de klimaatcrisis, gepositioneerd in een maatschappijbreed kader.

Fragment uit 4. Is een groen kapitalisme mogelijk?
Het gaat hier om een heel complexe vraag, waarop wellicht geen exacte antwoorden mogelijk zijn. Wat we wel met vrij grote zekerheid kunnen zeggen, is dat er minstens een aantal bijzonder moeilijke obstakels zijn om een echt groen kapitalisme te realiseren. Het eerste is dat van groei. 'Over groei valt niet te onderhandelen', stelt Thomas Friedman. 'De ontwikkelingslanden willen groeien, en wie hen dat verbiedt, zegt dat ze voorgoed arm moeten blijven.'
Daarom pleit Friedman voor een andere, groenere groei: de groei van hernieuwbare energie en van 'schone' producten. Uiteraard hebben we groei nodig in welbepaalde sectoren, zoals de fabricage van windmolens of zonnepanelen. Bovendien is het evident dat de ontwikkelingslanden een zekere groei moeten kunnen realiseren om minimale bestaansvoorwaarden voor hun bevolking te creëren. Maar de conclusie van het vorige hoofdstuk is onverbiddelijk: er is nauwelijks economische groei in het kapitalisme zonder ecologische impact, en de zogenaamde dematerialisering stoot steeds weer op Jevons' paradox. Als je de economie echt wil vergroenen, zal je steeds op een bepaald punt grenzen moeten stellen aan de groei, en dat is onmogelijk binnen het kapitalisme. (pagina 155)

Terug naar Overzicht alle titels

Herman Verhagen

De duurzaamheidsrevolutie : hoe mensen organisaties en organisaties de wereld veranderen

Jan van Arkel 2011, 200 pagina's - € 17,95

Herman Verhagen (1954) en het bedrijf Good Company.

Korte beschrijving
Centrale gedachte bij Herman Verhagen is dat het huidige economische model met steeds maar groei vervangen moet worden door een duurzame economie om een systeemcrisis met een uitgeputte Aarde af te wenden. In de visie van de schrijver is die revolutie al gaande en vragen consumenten om duurzame producten. Inspirerend leiderschap is in deze revolutie de drijvende kracht. Verhagen noemt voorbeelden van leiders van grote bedrijven als Wal-Mart en Cisco die al zijn overgestapt op de duurzame revolutie. In het boek dat zes hoofdstukken telt, wordt met aansprekende voorbeelden beschreven hoe en waarom bestaande modellen vastlopen en hoe veranderingen op gang komen. Helaas zijn het nogal wat losstaande voorbeelden zonder een echt totaaloverzicht en is Verhagen wel erg optimistisch over veranderingen bij grote bedrijven. 'De duurzaamheidsrevolutie' is bedoeld als inspiratiebron voor leiders naar een duurzame economie. Voor die doelgroep is het een leuk, maar wat chaotisch boek. Met eindnoten per hoofdstuk en een bronnenoverzicht.

Fragment uit 4. Megatrend van een turbulente tijdgeest
Het tijdperk van revoluties biedt behalve bedreigingen ook ongekende nieuwe kansen. Nooit eerder in de geschiedenis was de kloof tussen onze verbeelding en de realiteit immers zo klein als nu. Wat we kunnen bedenken, kunnen we maken. Waren dromen vroeger fantasieën, nu zijn ze toegangspoort naar de werkelijkheid. Om deze mogelijkheden ten bate van duurzame ontwikkeling aan te wenden, moeten we echter onze doelen herzien en verbeeldings- en organisatiekracht, kapitaal en vernuft gebruiken door producten en diensten te ontwikkelen die tegemoet komen aan essentieel basisbehoeften van mensen en die niet nemen van, maar geven aan de natuur. Dit is niet primair een technische maar een morele opgave. Want natuurlijk is het mogelijk om iedereen op aard toegang te verschaffen tot voedsel, energie en schoon water. Om iedereen onderdak, basisgezondheidszorg en onderwijs te beiden. Om te leven binnen de grenzen die de natuur stelt, zonder natuurlijke hulpbronnen uit te putten en ecosystemen te vernietigen en om gestalte te geven aan het perspectief van het Goede Leven. Dat is niet moeilijk mits we onze doelen herzien. (pagina 51-52)

Terug naar Overzicht alle titels

John Michael Greer


Het natuurlijk kapitaal : economie om te overleven

Jan van Arkel 2013, 270 pagina's - € 12,95

Oorspronkelijke titel: The wealth of nature : economics as if survival mattered (2012)

Weblog: Resilience waar John Michael Greer op publiceert

Korte beschrijving
Het boek begint met een heldere verklaring van de blinde vlek in het kapitalistisch denken zoals dat werd ingevoerd door Adam Smith. Het kapitalisme kent geen bijzondere waarde toe aan middelen die uit de natuur afkomstig zijn en aan de in de natuur beschikbare fossiele brandstoffen. Volgens de macrotheorie stijgt het aanbod met de prijs, maar op een kaal eiland kun je heel veel geld bieden zoder dat er aanbod komt. De gedachte dat de markt zichzelf corrigeert, leidt tot crises. Deze gedachte wordt in dit boek steeds verder uitgewerkt, maar het volgen van de redenaties wordt steeds lastiger. De oplossingen die de schrijver biedt, zijn erg beperkt. Hoofdstukken als 'Afdalen naar derdewereldniveau' en 'Overleven is onrendabel' hebben een heel andere toon dan de meeste boeken in dit genre, die juist overmatig enthousiast irreële oplossingen presenteren. Het boek eindigt met een pleidooi voor kleinschaligheid en een nawoord waarin het potentieel van schaliegas wordt besproken. Voorzien van eindnoten, een literatuurlijst en register.

Fragment uit Falend economisch denken
Ondood geld
Net als bij de meeste complexe intellectuele bijgeloven - neem bijvoorbeeld de astrologie in de middeleeuwen en de renaissance - kent de leer van de economie een bijzonder contingent volgelingen in de politieke klasse. En net als bij de meeste bijgeloven schuilt ook in dit bijgeloof een solide kern van pragmatische wijsheid, zij het dat deze kern ondergesneeuwd is geraakt door een flinke berg aanvechtbare logica die niet noodzakelijkerwijs verband houdt met de werkelijke causale relaties die het bijgeloof met zijn voordelen verbinden. De voorouders van mijn vrouw geloofden dat het schoteltje melk op de stoep bij de achterdeur de feeën gunstig stemde en dat de ratten daarom uit de moestuin wegbleven. Min of meer op eenzelfde wijze geloofden de economen van de twintigste eeuw dat het verruimen van de geldvoorraad de, eh, tja, de voorspoedfeeën of iets in die trant behaagde en dat de Verenigde Staten om die reden van depressies verschoond zijn gebleven.
 In beide gevallen is het heel goed verdedigbaar dat er in werkelijkheid iets totaal anders aan de hand was. De ongekende hoogconjunctuur die Amerika tot de grootste economie ter wereld maakte, had tal van oorzaken. (pagina 50-51)

Fragment uit Nawoord
De meeste mensen in de geïndustrialiseerde wereld slepen zich slaapwandelend door een van de grote overgangsperiodes uit de geschiedenis. De zaken waar ze zich om bekommeren worden nog altijd geheel en al bepaald door het rekenen met de overvloed. DE meeste mensen maken zich bijvoorbeeld vooral druk om het regelen van een gerieflijk pensioen, de gestaag duurder wordende medische zorg, de kosten van de opleiding van de kinderen en wat ze verder nog aan voorzieningen noodzakelijk achten. Zelfs in hun donkerste nachtmerries zal het niet bij ze opkomen dat ze zich ooit zorgen zullen moeten maken over zulke basale behoeften als voedsel, kleding en onderdak; over het lot van hun plaatselijke, door decennia van kwaadaardige verwaarlozing uitgeholde economieën en gemeenschappen; en over het hoogst twijfelachtige toekomstperspectief van de constitutionele overheid en de rechtsstaat.
 Zelfs van degenen die durven te voorspellen dat de huidige Grote Recessie tenslotte nog ingrijpender zal zijn dan de Grote Depressie, is slechts een enkeling bereid de gevolgen onder ogen te zien van ene nabije toekomst waarin miljoenen westerse mensen in sloppenwijken wonen en elke dag weer moeten knokken om hun maaltje bij elkaar te sprokkelen. Om voor Amerika Sinclair Lewis te parafraseren: het kón wel degelijk hier gebeuren, tachtig jaar geleden, en nota bene in ene tijd dat de Verenigde Staten ene netto-exporteur van industriële goederen waren, plus niet te vergeten 's werelds grootste olieproducent- en exporteur. (pagina 249)

Terug naar Overzicht alle titels

Mark Lynas


De mens als god : hoe de aarde het Antropoceen kan doorstaan

Jan van Arkel 2011, 299 pagina's - € 17,95

Oorspronkelijke titel: The God species : how the planet can survive the age of humans (2011)

Wikipedia: Mark Lynas (1973)

Korte beschrijving
Tot voor kort leefden we in het Holoceen: het tijdperk waarin de Aarde onze levensomstandigheden bepaalde. Die periode lijkt ten einde en we leven volgens sommigen nu in het Antropoceen: het tijdperk waarin de mens de zaken naar zijn hand zet. Of zoals de auteur verderop in het boek stelt: 'De stelling van dit boek is dat de natuur ons niet meer in de hand kan houden en dat wij dat nu dus zelf in de hand moeten houden.'. Hij beschrijft negen aandachtsgebieden met hun bijbehorende grenzen van draagkracht ('planetaire grenzen') die niet mogen worden overschreden. Aan de hand van deze leidraad geeft hij mogelijke oplossingen en veranderingen van aanpak om te voorkomen dat we de natuur onherstelbaar veranderen/vernietigen. Dit boek wil een gids zijn voor hoe we onze nieuwe taak van bewust beheerder van de Aarde - verreweg de belangrijkste taak die de mensheid ooit op zijn schouders heeft genomen - kunnen aanpakken. Inclusief zeer uitgebreide literatuurlijst/eindnoten. Actueel, goed gedocumenteerd.

Fragment uit Hoeders van de aarde
Kan de mensheid de aarde - en zichzelf - door deze overgang naar duurzaamheid heen leiden? Ik geloof van wel. Of het ook zal lukken valt te bezien. Maar er zijn minstens even goede redenen voor optimisme als voor pessimisme, en alleen optimisme kan ons de motivatie en de passie geven die we nodig hebben om te slagen.
Doemprofeten kunnen overtuigend zijn, maar hun raad leidt alleen tot wanhoop. De wereld en onze kinderen verdienen beter. Het punt is dat de milieuproblemen van de wereld oplosbaar zijn/ laten we ze dan ook oplossen.(pagina 272-273)

Terug naar Overzicht alle titels

Richard Heinberg

Einde aan de groei : ons aanpassen aan de nieuwe economische realiteit

Jan van Arkel 2011, 379 pagina's - € 17,95

Oorspronkelijke titel: The end of growth (2011)

Wikipedia: Richard Heinberg (1950) en zijn website

Korte beschrijving
Het uitgangspunt van de auteur is dat de economische groei voorbij is. Oorzaken zijn de uitputting van fossiele brandstoffen, grootschalige milieuschade door de winning en het gebruik van fossiele brandstoffen, en de financiële ontwrichting, onder andere door de grote schulden en stijgende milieukosten. De bovengenoemde oorzaken worden nader uitgewerkt en er wordt verwezen naar allerlei studies. De auteur noemt ook tegenstanders van zijn visie, maar weerlegt hun argumenten. Helder is de stelling van het boek en alle argumenten passen bij het uitgangspunt. De breder georiënteerde lezer zal naast dit boek ook andere werken moeten raadplegen om zelf een oordeel te kunnen vellen of de economische groei tot stilstand zal komen en of dit wenselijk is. Binnen het kader van de aangegeven beperkingen duidelijk geschreven.

Fragment uit Voorwoord - Hoe ons voorbereiden op het kantelmoment?
De uitdaging is daarmee nog niet in volle diepte geschetst. Want zelfs al zou er een wondermiddel bestaan om zonder kleerscheuren uit de financiële crisis te geraken, dan nog zijn we niet uit de problemen. We hebben niet alleen een piramidespel met krediet opgezet, maar evenzeer een met ecologisch kapitaal. Decennialang hebben we een op fossiele brandstoffen gestookte groei die rekent op onbegrensde natuurlijke grondstoffen als een evidentie opgevat. Nu zijn we echter aanbeland in het tijdperk van toenemende schaarste aan energie, water en cruciale minerale delfstoffen. We kunnen ons dus ook ecologisch niet meer uit de schulden lenen. Je kan niet milieuvriendelijker worden door nog meer beslag te leggen op natuurlijke hulpbronnen. Tot nu toe heeft het absorptievermogen van de natuur ons grotendeels behoed voor de negatieve effecten van het overgebruik van de aarde. Maar onder meer de klimaatwijziging toont aan dat we kantelmomenten aan het bereiken zijn die maken dat we eerder veel minder dan nog meer beslag op de natuur kunnen leggen. (pagina 9) (geschreven door Dirk Holemans).

Terug naar Overzicht alle titels