Klement Pelckmans 2012, 253 pagina's - € 22,50
Lenen als E-book via bibliotheek.nl
Wikipedia: Paul van Tongeren (1950)
Korte beschrijving
Deugdethiek gaat terug op de oudste theorie of filosofische benadering van de moraal, die van Aristoteles. In een mensenleven gaat het volgens hem om geluk: het hoogste goed is een geslaagd leven. Hierbij spelen deugden (houdingen; karaktertrekken) een centrale rol: moed, verstandigheid, maat en rechtvaardigheid. Van Tongeren laat zien hoe deze benadering in de loop van de eeuwen is uitgebreid en gecorrigeerd onder invloed van bijvoorbeeld de stoïcijnen, het christendom en Nietzsche. In deze inzichtgevende vergelijkende studie wordt een hoofdstuk gewijd aan de populaire filosofie van de levenskunst, waaraan de namen van Hadot, Schmid en Dohmen zijn verbonden. De gedachtegangen worden helder en toegankelijk uitgelegd, wat niet wegneemt dat een ingewikkelde en abstracte problematiek aan de orde is. Op de praktische vraag 'Deugdzaam leven, hoe doe je dat nou?' wordt in het boek nauwelijks ingegaan. Een index ontbreekt. De auteur is hoogleraar wijsgerige ethiek aan de Radboud Universiteit, maakt deel uit van het 'Filosofisch Elftal' van Dagblad Trouw en schreef een inleiding in de deugdethiek: 'Deugdelijk leven' (2003)*.
Fragment uit Relaties
In Nederland kent vrijwel iedereen de zogenaamde Loesje-posters: kleine affiches met aansprekende teksten, ondertekend met "Loesje". Een tijd geleden zag ik er een met de volgende tekst:
Je wordt al geboren, je wordt al begraven;
waarom zou je ook nog worden geleefd.
Goed gevonden, zoals vaak bij Loesje, hoewel ik in dit geval ook een zekere aarzeling voelde. Niet dat ik ervoor zou willen pleiten dat we ons maar zouden laten leven. Alleen zou de suggestie gewekt kunnen worden dat het beter zou zijn als we dat geboren worden en sterven ook in eigen hand zouden nemen. Ik denk daarentegen, dat we de onmogelijkheid daarvan serieus moeten nemen, en dat aan die onmogelijkheid ook voor het leven tussen geboorte en dood een belangrijke consequentie vast zit.
Ik word geboren - uit anderen en ik word begraven, opnieuw: door anderen. Begin en einde van ons leven worden getekend door een grondige passiviteit die ons fundamenteel verbindt met anderen, die ons inweeft in relaties met anderen.
Hoewel dit heel vanzelfsprekend lijkt, zijn we geneigd het te vergeten. Dat heeft te maken met de geschiedenis van onze West-Europese cultuur, en met name die van de filosofie, of ruimer: die van het weten. Rond het begin van de moderne tijd gebeuren er belangrijke dinge in het menselijk streven naar kennis van de werkelijkheid. Ik noem er één: op zoek naar kennis over de werkelijkheid ontdekt men dat we eerst moeten kunnen bepalen of de kennis die we menen te hebben, ook echt kennis is, en geen mening, illusie of (bij-)geloof. (pagina 95-96)