vrijdag 31 oktober 2014

Learn more. See more

Gisteravond - donderdag 30 oktober 2014 - was de derde bijeenkomst van de Lezers van Stavast. Dit keer een klein groepje. Jammer, maar daardoor werd het gesprek alleen maar beter. Althans, zo heb ik het ervaren. Ik had de bijeenkomst uitgeroepen tot Piketty-dag. De dag dat in Nederland de vertaling van het - laten we het maar gewoon ronduit zo stellen - imposante boek van de Franse econoom Thomas Piketty uitkwam. Kapitaal in de eenentwintigste eeuw. Had 's middags een exemplaar voor de bieb bij de lokale boekhandel gehaald. Daar lag ook Waarom Piketty lezen? Klik  hier voor een artikel over dit boek (the most important economics book of the year — and maybe of the decade) en hier voor een ander artikel waarin Piketty ook aan bod kwam (Markt en staat zijn als tweelingbroeders: ze kunnen zonder elkaar niet leven, en ze versterken elkaar.)

Klik hier voor gebruikte presentatie (slideshare)


Een groot debat
Een ding is zeker: het boek van Piketty en alle andere publicaties die daarom heen verschijnen (boeken, artikelen, filmpjes) leiden tot een debat. Mensen zijn het niet met elkaar eens over de centrale these van Thomas Piketty dat de ongelijkheid tussen de happy few (1 procent van één procent) en de rest van de samenleving veel té groot is geworden; sterker: nog groter zal worden. En meteen daarmee samenhangend vooral wat er aan gedaan moet, kan of zal worden. Veel burgers zullen tot de conclusie moeten komen dat zij niet tot die selecte groep behoren, waarschijnlijk ook nooit zullen behoren en dat je dan twee dingen kunt doen. Die happy few dat opgebouwde vermogen (want daar gaat het om; niet het inkomen) gewoonweg gunnen ("Ze hebben er toch hard voor gewerkt") of toegeven dat de verhoudingen de laatste dertig jaar toch wel erg scheef zijn gegroeid.

Twee mensen, en nog eentje
Tijdens ons gesprek in de bibliotheek van Oss haalde ik twee mensen naar voren. Uit onverdachte hoek (want lid van de VVD, en de Belgische tegenhanger daarvan, de VLD). Deze Robin Fransman en Paul De Grauwe pleiten met veel argumenten dat 'het kapitalisme' op korte termijn bijgestuurd moet worden. Gebeurt dat niet dan blijft onze economie kwakkelen, wordt ons democratisch systeem ondermijnd en staan zij niet in voor de gevolgen. Beide heren noemen de naam Nick Hanauer niet, de Amerikaanse miljardair die bijvoorbeeld pleit voor een flinke verhoging van  het minimumloon in zijn land. Hanuaer is bekend geworden door zijn in augustus van dit jaar opgenomen TED-talk: Beware, fellow plutocrats, the pitchforks are coming. Zeer vrij vertaald als: "Beste mede-stinkrijke collega's, als we niets doen aan de veel te grote ongelijkheid dan komen de hooivorken. Oproer, gedoe. Anarchie."



Helaas, veel lezen
Maar de reden voor dit stukje is dat aan het eind van de avond enkele Lezers van Stavast verzuchtten dat ze gebukt gingen onder de zelfopgelegde dwang dat ze veel té veel moeten doen. En dat daarom het lezen er af en toe bij inschiet. En dat hun de moed in de schoenen zakte nadat ze alle nieuwe titels hadden gezien die ik op deze avond naar voren haalde. Stuk voor stuk belangrijke, interessante boeken om onze complexe wereld beter te kunnen leren begrijpen. Om er vervolgens een genuanceerd standpunt over in te kunnen nemen. Ik sloot me bij dit oordeel aan, maar toen ik naar huis reed dacht ik bij mezelf dat ik er iets anders over had moeten zeggen. Dat het wél belangrijk is om te blijven lezen. Veel. Helaas, er valt niet aan te ontkomen. De wereld is complex, verwarrend, het tempo waarin veranderingen plaatsvinden neemt alleen maar toe. Dus blijf lezen om bij te blijven.

Mooie woorden, nietwaar? Maar plaatjes zeggen veel meer dan woorden, nietwaar.


Vrijdag 31 oktobe
r
Een van mijn favoriete Twitteraars (Robert Went) reikte 's morgens een plaatje aan dat bovenstaande bespiegeling kort en bondig samenvat. Terwijl ik daar over nadacht herinnerde ik me een ander plaatje dat collega Mari me maanden daarvoor al had aangereikt. Dezelfde strekking: lezen is belangrijk, verrijkt je leven. In die tweede cartoon zit niet de notie dat je VEEL moet lezen (meer is niet altijd beter!), maar wel dat lezen goed voor je is.

Beste Lezers (van Stavast): blijf lezen.


Citaat 184 en Citaat 185


(vrijdag 31 oktober 2014)
Hans van Duijnhoven

woensdag 29 oktober 2014

Brandstof

Brandstof : vlammende dialogen over vragen van levensbelang
Onder redactie van Laurens Knoop & Maria Gaia Janssens
Nijgh & Van Ditmar 2014, 206 pagina's - € 17,50

Lenen als E-book via bibliotheek.nl

Korte beschrijving
De Stichting Brandstof is een organisatiebureau voor toegankelijke en praktische filosofie. In nauwe samenwerking met partners als de omroep Human en de School of Life worden evenementen georganiseerd en programma's gemaakt voor radio en tv. En nu is er dan ook een boek. Er komen zes thema's aan bod: liefde, werk, vriendschap, techniek, man/vrouw en geluk. Elk thema begint met een essay van een jong filosofisch talent, waarna een gerenommeerd filosoof daar met een eigen essay op reageert. Wat de inhoud betreft: toegankelijkheid lijkt belangrijker dan diepgang en structuur. En wat de vorm betreft: te vaak ontstaat de indruk dat het om een scriptie gaat met een beoordeling. Bevat zeer lovende levensbeschrijvingen van de auteurs.

Tekst op website uitgever
Leven, hoe doe je dat goed? In Brandstof spreken nieuwe en gevestigde denkers zich uit over levensbelangrijke onderwerpen die nu vragen om verheldering en verdieping. Moet werk je passie zijn? Moet romantische liefde alles overheersen? Wat is een echte vriend? En is geluk het hoogst haalbare? Zeven rijzende sterren in de filosofie houden vurige betogen over wat zij zien, belangrijk vinden en zelf willen betekenen. Zeven gevestigde denkers plaatsten de ideeën in een context van duizenden jaren filosofie en bieden vervolgens een eigen doorgronde visie op het onderwerp. Brandstof brengt ze bij elkaar en dan blijkt of ze het eens kunnen worden over hoe we verder moeten.

Brandstof is een jonge filosofieorganisatie die grote en kleine filosofieprogramma’s ontwikkelt en organiseert, en jonge mensen helpt met het uitpluizen van alledaagse levensvragen door ze de wijsheid van filosofie te laten ervaren op een toegankelijke en eigentijdse manier.

Fragment uit de bijdrage van Haroon Sheikh - Het inbedden van technopolis en de geest in de machine
Progressievelingen beschouwen de moderne techniek als emancipatiemiddel dat de armen en onderdrukten van de wereld kan bevrijden. Romantici zien er de teloorgang in van de diversiteit aan lokale culturen. Waarover beiden het met elkaar eens zijn dat is de techniek uniformeert. Het creëert een steeds eenvormiger global village. Wie net als ik veel reist ziet dat mensen overal in dezelfde shopping malls hun inkopen doen, met dezelfde smartphones communiceren, naar dezelfde films kijken en, op her en der een religieuze gevoeligheid na, overal dezelfde hamburgers consumeren. De diversiteit aan culturen wordt in onze technologische samenleving meer en meer verbannen naar de marges van de samenleving in musea en folklore.
  Maar wat als deze observaties incorrect zijn? Ikzelf ben opgevoed in drie culturen. Dit heeft de metafysische behoefte in mij aangewakkerd, maar het heeft me ook afgestemd op het zien van de subtiliteiten die schuilgaan achter ogenschijnlijk duidelijk gedrag. Ik ben erin geoefend met Pakistaanse en Surinaamse ogen naar Nederland te kijken, maar ook omgekeerd en van de een naar de ander. Deze training leerde me om achter de façade van eenvormigheid veel complexere innerlijke bronnen te herkennen en onze technische wereld anders te beschouwen. Wat nu, als lokale cultuur en traditie juist niet te vinden zijn in musea, maar vitaal zijn in het hart van de moderne wereld, in hoe onze economieën werken en wij met technologie omgaan? (pagina 117-118)

Terug naar Overzicht alle titels 

Wouter van Bergen & Martin Visser

De kleine Piketty : het kapitale boek samengevat
Atlas Contact 2014, 80 pagina's - €10,--

Lenen als E-book via bibliotheek.nl

Korte beschrijving
Beide auteurs zijn financieel journalist bij De Telegraaf en proberen met dit boekje kort en bondig een samenvatting te presenteren van het spraakmakende, recent uitgegeven boek over kapitaal en inkomensverdeling geschreven door de Franse econoom Thomas Piketty. Het boekje is net zo ingedeeld als zijn grote broer, waarbij het taalgebruik toegankelijker is en onnodige passages achterwege zijn gelaten. De uniciteit van dit boek zit hem in het feit dat iedereen nu weet kan krijgen waarom en wat dit boek teweeg heeft gebracht bij economen, politici en overige geïnteresseerden. De oorspronkelijke uitgave bestaat uit ruim 700 bladzijden die niet altijd eenvoudig kunnen worden gelezen. Aan dit bezwaar wordt nu tegemoet gekomen. Wat staat onze samenleving te wachten in de komende decennia? Zal de ongelijkheid alleen toenemen of kunnen we alsnog ingrijpen door fiscale en/of monetaire maatregelen te nemen? Deze en vele andere gerelateerde zaken komen aanbod in dit kleine broertje van het meesterwerk 'Kapitaal in de 21 eeuw'. Gebonden uitgave in pocketformaat, voorzien van enkele grafieken; kleine druk

Tekst op website uitgever
Capital in the 21st Century van Thomas Piketty is ontegenzeggelijk een belangrijk boek, dat zeker niet alleen voor politici en economen is bedoeld: thema's als kapitaalverdeling en vermogensongelijkheid gaan iedereen aan. De kloof tussen arm en rijk wordt almaar groter.

Maar 700 pagina's historisch-economische analyse vraagt veel van een lezer. Daarom hebben financieel journalisten Wouter van Bergen en Martin Visser het boek helder voor u samengevat. Ze voegen een apart hoofdstuk toe over de Nederlandse situatie, maar presenteren verder een ongekleurde en volledige weergave van wat Piketty in zijn magnum opus beweert. U leest dit boekje in hooguit twee uur uit. Daarna kunt u de discussies volgen en uw eigen oordeel vormen.

Fragment uit de inleiding
Blijkbaar heeft Piketty een snaar geraakt. Of je zijn analyse nu deelt of niet, de vermeende ongelijkheid is blijkbaar een reëel thema. Het appelleert aan een gevoel dat velen hebben. Na vele decennia van rijkdom en toenemende welvaart zien mensen met lede ogen aan dat de onzekerheid toeneemt. De concurrentie tussen landen wordt scherper. Veel productie is vertrokken naar lagelonenlanden. Inmiddels melden veel lagelonenarbeiders zich bij ons.
  De opgebouwde welvaartsstaat bleek toch minder goed betaalbaar en houdbaar dan gedacht. Stapje voor stapje, maar wel in een zeker tempo, worden voorzieningen versoberd en afgebroken. Terwijl de rechten van werknemers steeds verder worden ingeperkt, lokken landen bedrijven met steeds aantrekkelijkere belastingtarieven. Nederland prijkt op een gegeven moment zelfs op een Amerikaans lijstje van belastingparadijzen. (pagina 10-11)

Andere titels
Thomas Piketty. Kapitaal in de eenentwintigste eeuw (2014)
Victor Broers. Thomas Piketyty's Kapitaal : samengevat in Nederlands perspectief (2014)
Willem Vermeend. Arm & rijk in Nederland : hoe het echt zit met inkomen en vermogen (2014)
Paul de Grauwe. De limieten van de markt : de slinger tussen overheid en kapitalisme (2014)
Robert Went (red.) - Waarom Piketty lezen? (2014)

Terug naar Overzicht alle titels

Jan Rotmans 2


Verandering van tijdperk : Nederland kantelt 

Aeneas 2014, 202 pagina's - € 19,95

Website van Jan Rotmans (1961)

Korte beschrijving
We leven niet in een tijdperk van verandering maar in een verandering van tijdperk, volgens de auteur, hoogleraar transitiekunde aan de Erasmusuniversiteit en oprichter van o.a. Urgenda, een platform voor duurzaamheid. Grote maatschappelijke en economische veranderingen vallen op dit moment samen, met als onontkoombaar gevolg een kanteling van organisaties op allerlei gebieden. Kerngedachte is de beweging van onderop, het idee dat mensen steeds meer zelf het heft in handen nemen. Het boek beschrijft de op handen zijnde structurele veranderingen - en de belemmeringen daarvoor - in de domeinen onderwijs, zorg, energie en het bankwezen. De analyses zijn geïllustreerd met verhalen van personen die in de veranderingsprocessen een positieve rol spelen. Het boek moet vooral perspectief bieden aan de vele beleidsmedewerkers en bestuurders die in hun werkkring verwikkeld zijn in innovatieve processen. Het is ook zeker interessant voor studenten in sociale studies en een breder hoogopgeleid publiek.

Persbericht waarin dit boek wordt aangekondigd
Op 27 november presenteert Jan Rotmans in Pakhuis de Zwijger in Amsterdam het nieuwe initiatief ‘Nederland Kantelt’ en zijn nieuwe boek ‘Verandering van Tijdperk: Nederland Kantelt’. Het netwerk Nederland Kantelt wil zichtbaar maken hoe breed en groot de vernieuwingsbeweging in Nederland is op negen verschillende terreinen: onderwijs, zorg, energie, voedsel, bouw, ruimte, water, kunst/cultuur en financiën. Veel vernieuwers opereren binnen hun eigen domein maar zijn onbekend met vernieuwers in andere domeinen. Iedereen zit opgesloten binnen zijn eigen silo. Nederland Kantelt wil de muren tussen de silo’s slechten door te stimuleren dat vernieuwers in uiteenlopende velden elkaar leren kennen en van elkaar gaan leren. Juist door verbindingen te leggen tussen allerlei domeinen wordt de veerkracht van de vernieuwingsbeweging groter.

Doel van Nederland Kantelt is om het aantal actief betrokken mensen bij de vernieuwingsbeweging te vertienvoudigen in vijf jaar: van 250.000 mensen naar 2.5 miljoen (20% van het aantal mensen ouder dan 20 jaar, dan is het kantelpunt bereikt). Om dit actief te ondersteunen is een digitaal kantelnetwerk (platform) ontwikkeld: www.Nederlandkantelt.nl waar mensen zich aan kunnen verbinden en ondersteuning kunnen krijgen van een kantelteam met verbinders uit allerlei regio’s in Nederland.

Bij de kanteling van Nederland spelen verschillende typen mensen een cruciale rol. Rotmans typeert hen als kantelaars, koplopers en verbinders. Deze worden ook in het nieuwe boek van Jan Rotmans gepresenteerd. Dit boek is de opvolger van zijn bestseller ‘In het oog van de orkaan’ en beschrijft de kantelperiode die wij doormaken en wat dit betekent voor bedrijven, overheid, samenleving en voor mensen. Rotmans beschrijft ook zijn eigen transitie en dat maakt zijn 25ste boek persoonlijker dan alle voorgaande boeken. Hij maakt de vernieuwingsbeweging zichtbaar aan de hand van negen portretten van kantelaars, koplopers en verbinders. Een aantal daarvan krijgt ook het podium op de avond van 27 november vanaf 20 uur in Pakhuis de Zwijger.

Dit wordt een laagdrempelig feestje voor alle kantelaars, koplopers en verbinders uit alle hoeken en gaten van Nederland. En dat gaan we vieren!

Jan Rotmans. In het oog van de orkaan : Nederland in transitie (2012)

Fragment uit 1. Een verandering van tijdperk
Veel mensen zijn sceptisch over de maatschappelijke beweging van onderop. De politiek worstelt ermee en benoemt het met een typisch top-down begrip: de participatiemaatschappij. Dat is echter een wezenlijk andere wereld dan de beweging van onderop. Motieven achter de participatiesamenleving zijn vooral ingegeven door bezuinigingen en efficiency-operaties. Dat is een verkapte manier om burgers meer zelf te laten doen. Daar wil de Rijskoverheid vervolgens ook nog eens aan gaan sleutelen. Zo heeft het Ministerie van Binnenlandse Zaken het project 'Hoe brengen we de burger in positie', onder de noemer van de 'doe-democratie'.  Vaak werkt deze bemoeienis van de overheid echter averechts. De overheid heeft vooral een faciliterende rol, daar kom ik later nog op terug.
Ook veel onderzoekers zijn sceptisch over de beweging van onderop. Zo etaleren onderzoekers Tonkens en Duyvendak dédain jegens de wereld van burgerinitiatieven. Zij vinden dat die wereld veel te rooskleurig wordt voorgesteld, te leuk en te blijmoedig en bovendien, hoeveel mensen doen nu echt mee aan dergelijk initiatieven? Eigenlijk stelt het niet veel voor vinden zij. Dat is op zich hun goed recht en het is juist goed dat we er allen kritisch naar blijven kijken. En terecht waarschuwen ze voor een mogelijke tweedeling tussen actieve, hoogopgeleide mensen en minder hoog opgeleide en kwetsbare mensen die niet kunnen aanhaken. Opvallend is echter wel dat zij de participatiemaatschappij vooral analyseren vanuit de overheid; zij zien het vooral als een product van overheidsbeleid. Terwijl de échte participatiemaatschappij (de beweging van onderop) niet het resultaat is van overheidsbeleid, maar is ontstaan doordat ondernemende burgers in toenemende mate als sociaal ondernemer het publieke domein betraden. Bovendien overzien zij bij lange na niet de breedte en diepte van de beweging van onderop. (pagina 28)

Fragment uit 6. Wat betekent dit voor ons?
De mens sneuvelde in dit systeemgeweld en kwam in dienst te staan van de complexe structuren. Mensen werden een behandelbaar object, 'cliënten', wat een vreselijk woord trouwens. Iedereen die een mens terugbrengt tot een cliënt, reduceert een mens tot een economische productiefactor. Cliënten moesten zo efficiënt en effectief door het systeem worden gesluisd; dat zien we in de zorg, welzijn en het onderwijs. Maar ook in de financiële sector is de klant uit beeld geraakt en draait alles om de aandeelhouderswaarde. En ook in de energiesector is de klant anoniem en wordt voor die klant geen product op maat geleverd. Werkelijke keuzevrijheid en medezeggenschap voor de gebruiker is ver te zoeken. Dat geldt zowel in de zorg, als in het onderwijs, in de financiële sector en in de energiesector.
  Waar mensen hechten aan vertrouwen, daar regeert het wantrouwen. Waar mensen hechten aan vrijheid, stuiten zij op regelzucht. Waar mensen aandacht willen, krijgen ze doelmatigheid. Waar zij kwaliteit wensen, worden zij met kwantiteit geconfronteerd. Waar mensen ruimte willen, worden zij bekneld door gebrek aan ruimte. Waar mensen tijd wensen, is er vrijwel altijd te weinig tijd.
  Zo botsen de menswaarden als vertrouwen, vrijheid, kwaliteit, ruimte en tijd steeds heftiger op de systeemwaarden efficiency, effectiviteit, rendement, controle en beheersing en kosten en baten. Het dominante mensbeeld is de homo economicus en het bijbehorende sturingsmodel is dat van resultaatsturing. Dit leidt tot vervreemding en verbroken verbindingen tussen management en de werkvloer, tussen financiering en inhoud en tussen mens en systeem. ()
  Steeds meer mensen herkennen zich niet meer in de efficiencymaatschappij die wij met zijn allen hebben gecreëerd. Die is te rationeel, te bureaucratisch, te anoniem, te complex, te afstandelijk en te weinig menselijk. In de kern is de efficiencysamenleving gebaseerd op angst en wantrouwen. Alles moet worden gemeten en gecontroleerd, maar elke vorm van monitoring is gestold wantrouwen. Het systeem is belangrijker geworden dan de mens, vandaag is belangrijker dan morgen en cijfers zijn belangrijker dan mensen. (pagina 154-155)

Terug naar Overzicht alle titels


Nicholas Carr 2

De glazen kooi : wat automatisering met ons doet
Maven 2014, pagina's - € 22,--

Lenen als E-book via bibliotheek.nl

Oorspronkelijke titel: The Glass Cage: Automation and Us (2014)

Wikipedia: Nicholas Carr (1959) en informatie op zijn website.

Korte beschrijving
Dat automatisering onze manier van denken verandert, staat buiten kijf. Maar worden we er beter van of juist slechter? Nicholas Carr, auteur van de bestseller 'Het ondiepe' (2011)*, waarschuwt ons voor het laatste. (Computer)automatisering bevrijdt ons van de regelmatig terugkerende mentale oefening, maar daarmee ook van het werkelijke leren. Onachtzaamheid en een vooringenomenheid wat betreft automatisering zijn daarvan het gevolg, aldus de auteur. Hij haalt een indrukwekkende hoeveelheid anekdotische en wetenschappelijke voorbeelden aan die laten zien dat automatisering onze vaardigheden beperkt. Van Inuit-jagers die zonder gps de weg niet meer kunnen vinden tot architecten die als gevolg van CAD-technologie hun creativiteit verliezen. Helaas is er nauwelijks aandacht voor de bestaande alternatieve (optimistischer) visies op de gevolgen van automatisering. Desalniettemin is het boek een aanrader voor iedereen die de gevaren ervan wil onderzoeken. Carr schrijft op een vlotte manier en komt met interessante voorbeelden. Het boek bevat achterin een uitgebreide bronnenlijst en een register.

Tekst op website uitgever
In Het ondiepe liet Nicholas Carr ons zien wat internet met onze hersenen doet. In De glazen kooi opent hij ons de ogen voor een van de belangrijkste trends van het moment: de automatisering van onze samenleving.

De voordelen liggen voor de hand, denk aan zelfrijdende auto’s, medische robots en gespecialiseerde apps. We geven taken uit handen aan machines, die het vaak sneller en beter kunnen en vervolgens hebben wij de vrijheid om onze tijd aan andere zaken te besteden. Volgens Nicholas Carr staat er echter veel op het spel: onze creativiteit en individuele talenten blijken op onverwachte manieren vervlochten met de taken die we uitbesteden. Wie alleen nog maar op zijn rekenmachine vertrouwt, zal wiskunde nooit echt goed begrijpen; wie alleen nog navigatiesoftware gebruikt, zal zijn richtingsgevoel kwijtraken. En het gaat nog veel verder dan rekenmachines en TomToms alleen. De talenten en vaardigheden van onze piloten, artsen, managers, docenten en politici veranderen op ingrijpende wijze als gevolg van automatisering.

Technologie brengt ons veel goeds, maar het creëert ook een glazen kooi die ons beperkt. Dit najaar maakt Nicholas Carr deze kooi zichtbaar.

Fragment uit Witteboordencomputer
In zijn essay uit 1947 'Rationalism in politics', gaf de Britse filosoof Michael Oakeshott een aansprekende beschrijving van de moderne rationalist: 'Zijn geest kent geen atmosfeer, geen seizoens- of temperatuurwisselingen. Zijn intellectuele processen, voor zover mogelijk, zijn geïsoleerd van elke externe invloed en vinden plaats in de leegte. ' De rationalist bekommert zich niet om cultuur of geschiedenis. Hij koestert geen persoonlijk perspectief en loopt er niet mee te koop. Zijn denken is alleen opmerkelijk vanwege 'de snelheid waarmee hij ingewikkelde en uiteenlopende ervaringen weet te reduceren tot een formule.' Oakeshott geeft ons daarmee ook een perfecte beschrijving van wat computerintelligentie ook is: ongelooflijk praktisch en productief, maar met een volstrekt gebrek aan nieuwsgierigheid, verbeelding en wereldsheid. (pagina 161)

Youtube: Nicholas Carr, "The Glass Cage: Automation and Us" (Google Talk)




Nicholas Carr. Het ondiepe : hoe onze hersenen omgaan met internet (2011)
Lee ook: Dave Eggers. De cirkel (2013)
Lees ook: Manfred Spitzer. Digitale dementie : hoe wij ons verstand kapotmaken (2013)

Terug naar Overzicht alle titels

woensdag 22 oktober 2014

Dirk de Wachter 2

Liefde : een onmogelijk verlangen?
Lannoo 2014, 111 pagina's - € 20,--

Wikipedia: Dirk De Wachter (1960)

Korte beschrijving
In deze bundel verkent de Vlaamse auteur, psychiater en hoogleraar aan de KU Leuven, het thema liefde vanuit verschillende invalshoeken. Aan de hand van fragmenten uit de wereldliteratuur bespreekt hij onder meer de volgende onderwerpen: het verlangen naar een duurzame relatie; liefde in een maakbare wereld; het belang van hechting; relatieproblemen en de therapeut; de perfecte match. Naast de literaire citaten ondersteunen zeven afbeeldingen van schilderijen de tekst. Op een prettige, relativerende manier beschrijft de auteur het mysterie 'liefde' en de welhaast onmogelijke eisen die men heden ten dage aan een relatie stelt. Hij komt tot de conclusie dat het geluk vaak schuilt in de 'gewonigheid' van het samenleven van alledag en niet zozeer in de nu heersende cultuur, waarin alles 'leuk' moet zijn. Een mooi vormgegeven boek met de kleur van de liefde, rood, voor het omslag en de citaten. Achterin vermelding van de literatuur en de schilderijen. Lezenswaard voor iedereen, want zoals de schrijver zegt: 'Iedereen wil graag geliefd en liefdevol zijn'.

Tekst op website uitgever
Geef de liefde de status die ze verdient, weg van de Hollywoodiaanse nepparadijzen en wellnessweekends

Geen enkel thema is zo vaak beschreven in literatuur, muziek en kunst als de liefde. Toch blijft de mens op zoek naar haar ware aard. We denken haar te kunnen definiëren en vatten maar merken steeds weer dat we tekortschieten.

Liefde is ondoorgrondelijk maar levensnoodzakelijk. In dit boek beschrijft Dirk De Wachter, auteur van Borderline Times (2012), hoe de liefde in haar voortbestaan bedreigd wordt door het hedendaagse consumentisme en de kwalijke illusie dat alles maakbaar is.

Liefde. Een onmogelijk verlangen is een pleidooi om gewoon te doen. Want alleen dan, als we niks forceren, kan de liefde in volle glorie verschijnen.

Fragment - zwijgen
Liefde toont zich bij momenten in zwijgen, in niet-zeggen. We leven in een tijd van hypertransparantie en openheid. Alles wordt gedeeld op Facebook en overal worden foto's van gemaakt. Tegen die trend in wil ik pleiten voor zwijgen. Niet altijd aan je geliefde alles zeggen wat er op je hart ligt kan heel liefdevol zijn. Koppels maken elkaar kapot in een soort van doorgedreven eerlijkheid. Bij de therapeut, waar het praten natuurlijk aangemoedigd wordt, zeggen geliefden soms hard en pijnlijk wat ze van elkaar niet kunnen uitstaan. Hoe onbevredigd ze bijvoorbeeld de seks vinden. Ook al is het waar; zwijg, in naam van de liefde. Zeg niet wat pijnlijk en lastig is. Toon een zekere mildheid. Liefde kan alleen bestaan bij monde van enige duisternis. Maar in onze tijd staan overal spots: we willen alles zien. Soms is het goed om dingen niet te scherp te laten zien. Het is geen pleidooi voor hypocrisie, wél een protest tegen de egocentrische reflex van de waarheid. Zo moet je niet op je sterfbed toegeven dat je overspel hebt gepleegd, vijftig jaar geleden met de beste vriendin van je vrouw. Of kun je beter verzwijgen dat je in een mooie langdurige liefdesrelatie weleens gevoelens voor iemand anders hebt gekoesterd. Het is soms beter om te zwijgen. Dat kan natuurlijk niet veralgemeend worden. In sommige gevallen is het het heel goed om zulke zaken bespreekbaar te maken. Steeds opnieuw lijken grote uitspraken over de liefde gecounterd te worden door hun tegendeel. Er is geen eenduidige waarheid, geen verplichte norm.
   Laten we in deze hypertransparante tijden de coulissen behouden. Dan kunnen we kiezen of we op het podium komen zingen of liever in de duisternis blijven staan. (pagina 88-89)

Artikel: Liefde - We moeten niet steeds op zoek naar nieuwe verhalen, we moeten nieuwe betekenissen zoeken in dezelfde verhalen. (oktober 2014)

Terug naar Overzicht alle titels

Julian Baggini

Deugden van de tafel : een filosofie van het eten
Nieuw Amsterdam 2014, 352 pagina's - € 24,95

Oorspronkelijke titel: The virtues of the table : how to eat and think (2014)

Wikipedia: Julian Baggini (1968)

Korte beschrijving
Vanuit een voorkeur voor lokale, biologische en seizoensgebonden producten voert de Engelse filosoof van Italiaanse afkomst in drie afdelingen (verzamelen, bereiden en eten) de lezer langs 23 gedragsregels of deugden. Met als centrale deugden autonomie, wilskracht en deemoed. Het doel is te streven naar bewustwording voor alles dat met voedsel te maken heeft. Gelardeerd met kookadviezen. Recepten vallen ze niet te noemen, omdat Baggini ervan uitgaat, dat die 'de kern van het probleem zijn, aangezien officiële richtlijnen ten koste gaan van een eigen oordeel.' Hiermee haakt de auteur aan bij Aristoteles' praktische wijsheid; een filosoof die regelmatig in het boek opduikt. Dergelijke lagen geven het boek een meerwaarde in vergelijking tot bijvoorbeeld 'Puur en eerlijk' van Teun van de Keuken (2014)*. Met register.

Tekst op website uitgever
Eten staat in het centrum van de belangstelling – met culinaire hypes, bestsellers van topchefs en kritische debatten over de voedselindustrie. We willen lekker, gezond en verantwoord eten, niet te veel betalen en hebben weinig tijd. Maar hoe doen we dat: goed eten? Julian Baggini neemt ons mee op een filosofische reis langs onze culinaire gewoonten en stelt vragen als: hoe verhoudt de kennis uit een kookboek zich tot de praktische wijsheid van een Italiaanse mamma? Hoe doen we verantwoord boodschappen? Wat zegt wat we eten over onszelf? Kun je vlees eten met compassie?
Scherp en toegankelijk geschreven, en gelardeerd met verrukkelijke recepten en verhalen, zet dit boek ons aan het denken – over de deugden van het eten, en de kunst van het genieten.


Fragment uit de Inleiding
Wat de huidige voedselrenaissance ontbeert, is een rigoureuze analyse van waarom voedsel ter zake doet en wat onze relatie ermee zou moeten zijn. Zonder een dergelijke filosofie van het voedsel verwordt onze dagelijkse omgang ermee tot een inconsistent ratjetoe, ingegeven door modegrillen, gezond verstand, ingesleten opvattingen, vooroordelen en gerationaliseerde verlangens. De nieuwe eetcultuur is ook inderdaad verbrokkeld en incoherent: een afhaalmaaltijd op vrijdagavond, de boerenmarkt op zaterdagmorgen, lokale bietjes bij het avondeten, bij het ontbijt de volgende ochtend de beste geïmporteerde jus d'orange, koffie en speltbrood met gezonde koolhydraten belegd met ambachtelijk vervaardigde volvette kaas.

TED - Is there a real you? (augustus 2012)


Terug naar Overzicht alle titels

Alex Pentland

Sociale big data : opkomst van de data-gedreven samenleving
Maven 2014, 328 pagina's - € 22,--

Lenen als E-book via bibliotheek.nl

Oorspronkelijke titel: Social physics : how good ideas spread the lessons from a new science (2014)

Wikipedia: Alex Pentland (1952)

Korte beschrijving
Het nieuwste boek van professor Alex Pentland, volgens Forbes een van de invloedrijkste data-wetenschappers ter wereld. Of we nu whatsappen, onze gps gebruiken, bellen of pinnen, we laten allemaal een spoor aan digitale 'broodkruimels' achter. Alles bij elkaar biedt deze enorme hoeveelheid gegevens een schat aan informatie: de zogenoemde big data. Pentland heeft ontdekt hoe we hier gebruik van kunnen maken om maatschappelijke problemen op te lossen. Hij presenteert revolutionaire nieuwe inzichten over hoe ideeën zich verspreiden en waar menselijk gedrag door gestuurd wordt. Pentland laat als eerste zien hoe we onze samenleving en onze organisaties beter kunnen leren begrijpen en beïnvloeden. Het boek opent de ogen voor een van de belangrijkste ontwikkelingen van de 21ste eeuw: ons gedrag is een exacte wetenschap (sociale fysica) aan het worden. Uitvoering: zwart-wit, spaarzaam geïllustreerd. Met voorwoord, dankwoord, appendices, noten en bibliografie. Interessant boek, maar te moeilijk voor een grote lezerskring.

Tekst op website uitgever
Of we nu whatsappen, onze gps gebruiken of gewoon bellen, we laten allemaal een spoor aan digitale broodkruimels achter. Bij elkaar opgeteld biedt deze enorme hoeveelheid gegevens een schat aan informatie: big data. Alex Pentland is de belangrijkste pionier op dit gebied, én degene die weet hoe we hier gebruik van kunnen maken om maatschappelijke problemen op te lossen. Volgens Forbes is hij dan ook een van de meest invloedrijke data-wetenschappers ter wereld, en Time Magazine duidt hem als een van de belangrijke denkers die de eenentwintigste eeuw vorm zal geven.

Alex Pentland presenteert revolutionaire nieuwe inzichten over hoe ideeën zich verspreiden en waar menselijk gedrag door gestuurd wordt. Hij laat als eerste zien hoe we onze samenleving, maar ook onze organisaties, beter kunnen leren begrijpen en beïnvloeden. Dankzij big data werd ontdekt hoe medewerkers van een callcenter veel productiever worden als ze meer gezamenlijke pauzes nemen, hoe je de creativiteit van steden kunt verhogen en hoe professionele beleggers een significant hoger rendement halen als je ze op bepaalde momenten minder (!) informatie geeft.

Sociale Big Data opent je de ogen voor een van de belangrijkste ontwikkelingen van de eenentwintigste eeuw: ons gedrag is een exacte wetenschap aan het worden.

Fragment uit 1. Van ideeën naar daden
De afgelopen jaren is ons leven echter drastisch veranderd door netwerken waarin mensen en computers zijn verenigd, waardoor een veel grotere participatie en veel snellere verandering mogelijk worden. Naarmate het internet ons meer met elkaar verbindt, lijken gebeurtenissen elkaar steeds sneller op te volgen. We verdrinken in informatie, zo veel informatie dat we niet weten waar we aandacht aan moeten besteden en wat we moeten negeren.
  Zodoende lijkt het soms of onze wereld op het punt staat onbeheersbaar te worden, wanneer berichten op sociale media zoals Twitter tot gevolg hebben dat de beurzen kelderen en regeringen ten val worden gebracht. Hoewel het gebruik van digitale netwerken het functioneren van de economie, het bedrijfsleven, de overheid en de politiek dus al heeft veranderd, begrijpen we de essentie van deze nieuwe netwerken van mens en machine nog altijd niet volledig. Onze samenleving is opeens een combinatie van mensen en technologie geworden die andere krachten en zwakheden heeft dan de maatschappijvormen die we tot nu toe hebben gekend. (pagina 18-19)

Citaat uit een recensie: Meer met elkaar praten, samen pauzeren en kijk: de productiviteit stijgt  (11 oktober 2014 NRC)
In dit boek betoogt Pentland dat de meest creatieve en productieve groepen ontstaan als de onderlinge betrokkenheid tussen mensen groot is en ze tegelijkertijd regelmatig met personen buiten de groep praten om tot nieuwe inzichten te komen. Vandaar de betrokken stadskernen en de flitsende centra een stukje verderop.
Pentland is hoofd van het Human Dynamics Lab aan het Massachusetts Institute of Technology (MIT0> Samen met zijn medewerkers en studenten - hij  laat niet na om in het boek steeds te benadrukken dat hij werkelijk overal bij betrokken is - doet onderzoek naar groepsdynamiek met behulp van sociale fysica, een kwantitatieve sociale wetenschap. Deze relatief nieuwe wetenschap beschrijft wiskundige verbanden tussen informatie en ideeënstromen aan de ene kant en het gedrag van mensen aan de andere kant.

Youtube: "Social Physics: How Good Ideas Spread" | Talks at Google



Terug naar Overzicht alle titels

Martha Nussbaum 3

Politieke emoties : waarom een rechtvaardige samenleving niet zonder liefde kan
Ambo 2014, 430 pagina's - € 29,95

Lenen als E-book via bibliotheek.nl

Oorspronkelijke titel: Political emotions : why love matters for justice (2013)

Wikipedia: Martha Nussbaum (1947)

Korte bespreking
Begaanheid met anderen is essentieel voor de stabiliteit van moderne samenlevingen. Alle samenlevingen moeten nadenken over medeleven met geleden verliezen, over woede jegens onrecht en over het inperken van afgunst en afkeer, ten gunste van een alomvattende begaanheid met anderen. Als we emoties laten voor wat ze zijn, is dat voor antiliberale krachten een enorme kans om de harten van de mensen te veroveren, op het gevaar af dat mensen liberale waarden slap en saai gaan vinden. Voor de onderbouwing en illustratie van deze stelling put de auteur uit een enorme rijkdom aan kennis op het gebied van onder andere kunst, cultuur, muziek, geschiedenis, literatuur, filosofie, politiek, economie, religie en sociologie. Het resultaat is een lijvig, bijzonder erudiet, inspirerend, scherp en helder betoog over het belang van emoties in de politiek. een onderwerp waar nog weinig over geschreven is. Interessant voor wetenschappers en politici. Bevat uitvoerig notenapparaat, register en bibliografie. De Amerikaanse ethica (1947) werd in Nederland bekend door haar optreden in de reeks 'Van de schoonheid en de troost' (2000) van Wim Kayzer en door haar bezoek onlangs aan ons land.

Fragment uit 11. Waarom een rechtvaardige samenleving niet zonder liefde kan
Het ideaal is nog op een andere manier werkelijkheid: een goed ideaal aanvaardt het menselijk leven zoals het is, de mensen zoals ze zijn. Echte mensen zijn lichamelijk en behoeftig; ze hebben allerlei menselijke zwakheden en talenten; het zijn doodeenvoudige mensen, geen machines of engelen. Hoe zou een grondwet van engelen eruitzien? Hoe zou een grondwet eruitzien van olifanten, tijgers of walvissen? De natie die wij voorstellen is er een van en voor mensen (al onderhouden die allerlei gecompliceerde relaties met andere soorten), en haar grondwet is alleen maar goed voor zover ze menselijk leven aanvaardt zoals het werkelijk is. (John Rawls zag dat in; dat is dan ook de reden waarom mijn project verwant is aan het zijne en het aanvult, ook al richt ik me meer op het streven naar gerechtigheid dan op gerechtigheid die al is bereikt). (pagina 360)


Terug naar Overzicht alle titels

Jonathan Holslag

De kracht van het paradijs : hoe Europa kan overleven in de Aziatische eeuw
De Bezige bij 2014, 606 pagina's - € 35,--

Wikipedia: Jonathan Holslag (1981) en zijn website

Korte beschrijving
In dit kloeke boekwerk wordt de naoorlogse economische geschiedenis van Europa beschreven. De schrijver, docent internationale politiek aan de Vrije Universiteit van Brussel, baseert op basis van een diepgravende analyse van die recente geschiedenis de mogelijkheden om niet het onderspit te delven in de machtsstrijd met de opkomende Chinese economie. Militaire kracht, meer Europese eenwording, onderwijs en innovatie zijn daarbij sleutelwoorden. Zeer lezenswaardig, temeer daar het één van de weinige boeken op dit terrein is dat niet vanuit een Amerikaans, maar vanuit een zuiver Europees perspectief geschreven is. Helder maar zeer uitvoerig geschreven. Mooie balans tussen analyseren en 'dromen'. Voorzien van uitgebreid register, vele voetnoten en een indrukwekkende bibliografie. Verzorgd uitgevoerde hardcover.

Fragment uit I. Een pleidooi voor het paradijs
Vijf jaar lang nu is Europa langzaam maar zeker afgegleden in angst: angst om zijn levensstandaard te verliezen, angst om zichzelf te verliezen in interne conflicten en angst om verzeild te raken in de onverbiddelijke machtspolitiek van wat een Aziatische eeuw belooft te worden. Hoe meer het zelfvertrouwen van de val van de Berlijnse Muur plaatsmaakte voor onrust, hoe meer we onze prestaties in twijfel trokken en het Europese project gingen beschouwen als een impotent paradijs. Maar ondanks alle gebreken van het Europese project zou het een fout zijn om nu ons streven naar een paradijs op te geven of schamper te doen over onze dromen van een superieur Europees model dat rechtvaardig, creatief en veerkrachtig is. Er is geen enkele reden waarom we een keuze zouden moeten maken tussen competitiviteit en het paradijs. In plaats daarvan is het in deze eeuw van onzekerheid onze plicht de macht aan te wenden om het paradijs dichterbij te brengen. De nieuwe wereldorde laat ons geen andere keus dan vast te houden aan een ambitieus model voor Europa, want alleen dat zal verhinderen dat we genadeloos tegen elkaar uitgespeeld worden door de grootmachten, onszelf uitputten in een zinloze strijd om verouderde industrieën, en het laatste beetje vermogen verliezen om inspiratie te bieden aan de naar vooruitgang hunkerende samenlevingen rondom ons. (pagina 16-17)

Tegenlicht: Europese smaak als wapen (19 september 2014)

Terug naar Overzicht alle titels

Manu Keirse

Zie de mens : pleidooi om anders naar elkaar te kijken
Lannoo 2014, 1976 pagina's - € 18,00

Wikipedia: Manu Keirse (195

Korte beschrijving
De auteur, Manu Keirse, is naast psycholoog ook auteur en probeert met dit boek een andere perceptie van mensen te realiseren. Veelal wordt de term 'winst' gezien als iets materieels en financieel gerelateerd. In dit boek wordt echter de waarde aangetoond van het iemand respecteren en waarderen voor hetgeen hij betekent voor zijn omgeving, zowel op het sociale als op het werkvlak. Alhoewel dit elementair lijkt, wordt dit in de praktijk helaas nog niet consequent en oprecht toegepast. Aan de hand van diverse theorieën en praktijkvoorbeelden probeert de auteur de lezer meer inzichten te geven om op een natuurlijke en doeltreffende manier de mens weer centraal te stellen in plaats van de output die hij genereert. Hierbij wordt voornamelijk ingezoomd op de zogenaamde drie dimensies-theorie, waarbij het verleden, heden, de toekomst alsmede alle overige facetten van de persoon in kaart worden gebracht om zo optimaal mogelijk de persoon te leren kennen en de respectvolle interactie daarop af te stemmen. Een aanrader voor iedereen met een vertroebeld mensbeeld.

Fragment uit 2. De mens als een verhaal in de tijd
Om echt te zien moet je meer doen dan gewoon kijken. Je moet leren kijken in drie dimensies. De eerste dimensie is de horizontale, waarin je niet alleen blijft staren naar het nu, maar ook je blik richt naar het verleden en de toekomst. De tweede dimensie is de verticale, waarin je vanuit de hoogte kijkt om iets te zien in zijn onderlinge verbondenheid en in de diepte om ook de wereld te zien die onder de waterspiegel verborgen blijft. De derde dimensie is van de buitenkant naar de binnenkant, waarbij je niet alleen stilstaat bij wat je beroert in de uiterlijke wereld, maar ook voelt hoe het je binnenkant raakt. Tussen kijken en zien kan een wereld van verschil liggen: een wereld van aandacht en zorgvuldigheid. (pagina 29)

Niet alleen een reorganisatie, maar ook het vertrek van iemand kan de ziel van de organisatie raken. Je kunt dat natuurlijk niet steeds vermijden. Je kunt wel van dat vertrek een beklijvende ervaring maken door ervoor te zorgen dat in een afscheidsspeech de betekenis van die persoon wordt verwoord. Je bewaart hierdoor zijn betekenis in de nagedachtenis van anderen. Door te laten zien wat de vertrekkende persoon heeft betekent, motiveer je hen die blijven. Individuele herinneringen kunnen zich bundelen tot collectieve historie.
(pagina 52-53)

Terug naar Overzicht alle titels


Benjamin Barber 2

Als burgemeesters zouden regeren : haperende staten, opkomende steden
Nieuw Amsterdam 2014, 480 pagina's -  € 24,95

Oorspronkelijke titel: If mayors ruled the world : dysfunctional states, rising cities (2013)

Wikipedia: Benjamin R. Barber (1939)

Korte beschrijving
Zou de wereld niet beter af zijn als burgemeesters met elkaar de wereldregering zouden vormen? Het antwoord staat in dit boek, een verslag van een groot onderzoeksproject van de Amerikaanse onderzoeker Benjamin Barber. De problemen van vandaag (onder meer armoede, terrorisme en drugshandel) zijn zijns inziens te groot voor natiestaten. Democratie vormt vaak een struikelblok. De auteur formuleert een nieuwe visie op leiderschap: steden en burgemeesters kunnen het beter. Hij laat dat zien aan de hand van dertien profielbeschrijvingen van burgemeesters van over de hele wereld. Daarmee maakt hij duidelijk hoe steden door allerlei netwerken met elkaar verbonden zijn en hoe ze slagvaardiger kunnen optreden dan nationale overheden. Als toegift nog een hele korte beschrijving van vier burgemeesters uit de Lage landen. Een minpunt is dat de methodologie van het onderzoek niet in dit boek wordt verantwoord. Het boek is rijk voorzien van eindnoten, bronnen en een register (65 pagina's). Een inspirerend betoog.

Fragment uit hoofdstuk 1 . Als burgemeesters de wereld zouden regeren
In een snelgroeiende wereld die te grote verschillen en te weinig solidariteit kent, verkeert de democratie in een diepe crisis. Nu weerspannige natiestaten die eens de democratie van schaalproblemen moesten redden de mondialisering van de democratie blokkeren, wordt het tijd om in alle ernst te vragen: 'Kan de stad de wereld redden?' Ik geloof dat dat kan. In dit boek wil ik laten zien waarom de stad dat zou moeten doen en in welke opzichten dat al gebeurt.
 In de luisterrijke geschiedenis van de stad hebben we de cirkel rond gemaakt. De mensheid begon haar opmars naar de politiek en de beschaving in de polis - de stadstaat. Dat was het eerste kweekblad van de democratie. Maar millennialang hebben we erop vertrouwd dat de monarchie en het wereldrijk en vervolgens de natiestaten de last van de beschaving en het juk van de democratie wel zouden kunnen dragen. Vandaag de dag, na een langdurige geschiedenis van regionale successen, laat de natiestaat ons op mondiale schaal in de steek. Die staat vormde het perfecte politieke recept voor de vrijheid en onafhankelijkheid van autonome mensen en landen. Maar hij leent zich volstrekt niet voor interdependentie. De stad, de menselijke habitat die steevast als eerste toevlucht fungeert, is in de steeds mondialer wordende wereld van vandaag de dag opnieuw uitgegroeid tot de hoop van de democratie. (pagina 19-20)

Tegenlicht: De macht aan de stad (aflevering die op 28 september 2014 werd uitgezonden)

TED - Why mayors should rule the world (september 2013)



Terug naar Overzicht alle titels

donderdag 16 oktober 2014

Waarom ik het nieuws oversla

Kort voor de zomer vroeg Chris Perreijn, die al jaren als voorlichter werkzaam is voor de gemeente Oss, in zijn hoedanigheid als hoofdredacteur van het Oss : het magazine of ik gasthoofdredacteur voor het najaarsnummer zou willen zijn.  Oss : het magazine is een glossy die twee keer per jaar verschijnt. Een mooi geïllustreerd blad over en voor de inwoners van de gemeente Oss. Op dit moment zo'n 85 duizend inwoners. Na de jaarwisseling komen er door een gemeentelijke herindeling circa vijf duizend mensen uit Geffen bij.

"Natuurlijk!"
Hoe eervol. Of ik drie onderwerpen zou willen aanreiken, die door mensen van de redactie zouden worden uitgewerkt. Een interview, een artikel en een foto-onderwerp. "Maak maar een interview met historicus en publicist Rutger Bregman - een interessante jongeman -, spreek met verschillende collega's en breng in beeld wat een bibliotheek nog meer doet als wat de gemiddelde burger denkt, en fotografeer enkele personen die nog steeds lezen". Daarmee ging Chris aan de slag. Eind oktober verschijnt het tijdschrift.

Een coverfoto
In een glossy horen natuurlijk foto's. Veel. Glimmend. Dus kwam op zeker moment fotograaf Frank Zwinkels lang. Om mij en mijn geïnterviewde collega's te portretteren. Grappig, zo'n ervaring. Frank denkt na over de plek waar hij je neer wil zetten. Vraagt je verschillende poses aan te nemen. Vergeet vooral ook niet te lachen. En af en toe bedenkt hij iets. Voegt iets toe aan de werkelijkheid. Door iets in je handen te stoppen, of, in mijn geval door een toren van interessante boeken op te trekken en mij daar achter te zetten. Een van de foto's achter die stapel boeken is op de cover terecht gekomen. Maar met die foto is iets bijzonders aan de hand.
Frank bouwde de stapel met boeken uit de Lezers van Stavast-kast. En door een gelukkig toeval vallen op die foto twee boeken op.



Dobelli en Zen
De eerste is een van mijn lievelingsboeken: Zen en de kunst van het onderhoud van Robert M. Pirsig. Ik heb het daar niet met Frank over gehad, maar toevallig valt dit boek in de stapel ietsje meer op. Helaas niet de oude editie - met dat blauwe ontwerp - maar een recente herdruk met een heel andere kaft.
Het andere boek is ook redelijk toevallig in mijn handen terecht gekomen. Frank zag de titel en dacht dat dit goed bij mij paste. De kunst van het heldere denken. Van Rolf Dobelli. Goed gezien. Een bibliotheek staat daar in mijn ogen voor. Dat gebruikers boeken lenen en lezen om zichzelf te ontwikkelen. Waardoor ze wellicht in staat zijn 'iets' helderder te denken over wat zich in onze samenleving afspeelt. Om daar vervolgens 'íets' zinvols mee te kunnen doen.

Nog meer toeval
Op de dag dat de drukproef voor het magazine binnenkwam werd ik via een tweet attent gemaakt op een nieuw artikel op Medium, een website waar vaak interessante verhalen worden geplaatst. Why I stopped reading/hearing/watching the news. Geschreven door ene Alejandra Quintero, co-founder of The Handsome Pig. Een relatief kort artikel (leestijd: 6 minuten) waarin de schrijfster de stelling betrekt dat je beter nieuwsberichten kunt mijden. Niet zo zeer om de ellende die daarin vaak zit opgesloten te mijden, maar meer om tijd over te houden voor het consumeren van informatie die veel nuttiger is. De wereld is vergeven van nieuws. Over 'dingen' die vaak weinig tot geen betekenis voor je eigen leven hebben. Een moord hier, een ongeluk daar. Zoveel doden door Ebola in Sierra Leone. Een vliegtuigongeluk met 123 doden, het huwelijk van een BN'er, de zoveelste demonstratie voor of tegen Israël. Dagelijks worden we overspoeld door dit soort nieuwsfeitjes. Teletekst, kranten, tijdschriften, internet, tweets, Facebook. Het zit overal. Stopt nooit. En, dat is het centrale punt van Alejandra, het heeft zelden met je eigen leven te maken. Je wordt er ook niet veel wijzer van, want zeg nu zelf wat doet het er toe of er een vliegtuig neerstort, een babe van tv met deze of gene trouwt (of hem weer verlaat) of dat de AEX met drie punten is gedaald.
I am convinced that reading the news is worse than not reading anything at all. There is no proof that it makes us wiser, better decision makers, better informed, better citizens; nothing — if anything, entirely the opposite.

Voilá: Rolf Dobelli
Terwijl ik dit artikel las kwam meteen een naam bovendrijven: Rolf Dobelli. Die had iets dergelijks ooit ook beweerd, geschreven. En, warempel, aan het eind bedankt de schrijfster Rolf Dobelli voor zijn essay: Avoid the news : towards a healty news diet. En als je op de hyperlink klikt dan kom je daar inderdaad terecht en zie je dat het artikel al in 2010 werd geschreven.

"Gek, dat je zo'n artikel herinnert?"
Nou, niet echt. De belangrijkste reden is dat dit pamflet van Rolf Dobelli in 2010 op een bijzondere manier in de Nederlandse pers terecht kwam. Rob Wijnberg was toen hoofdredacteur van NRC Next, zag de belangrijkheid van dit (toch) lange essay in en gaf het een prominente plek in zijn krant. Een krant waar toen nog alles mocht. Waarin de echte baas van die krant (Peter Vandermeersch) oogluikend toestond dat in de NRC Next minder de nadruk gelegd werd op het brengen van (zoveel mogelijk) nieuws.
Dus ruimde Rob Wijnberg in zijn krant veel pagina's in om het volledige essay te kunnen plaatsen (september 2011). Een collector's item. Kort daarna mocht hij bij de krant vertrekken. Ging nadenken over een alternatief en begon met De Corespondent. In de geest van Rolf Dobelli. Weinig nieuws, wel veel duiding en achtergronden. Of zoals Alejandra het zegt:
Poverty, hunger, murders, war, terrorism, accidents, celebrity gossip. I don’t need to know this stuff and you don’t either. I know, you might be thinking that news is necessary because it keeps us informed about the world, but first ask yourself these questions. Does it really improve your life in any way? Does it affect you personally? Your family, your businesses or your career? Is it a true representation of our world? Does it encourage thinking? Does it encourage acting? Think about it. In the last year, has any piece of news changed your life? In a way that if you hadn’t read it, your personal or professional life would have be different?

Wat te doen?
Wijnberg, Dobelli en Alejandra Quintero opteren allemaal voor hetzelfde: trek de stekker er uit. Stop om als een verslaafde nieuws tot je te nemen. Probeer het te negeren. Je zult desondanks nog genoeg nieuwsflarden meekrijgen. Ga actief op zoek naar andere manieren om jezelf met wél zinvolle informatie te voeden. Alejandra:
We should look for it, we should talk about it and we should share it. Information is only important if it’s helping us create, build, share or experience something wonderful. The world doesn’t need passive people to be informed, it needs active people to be knowledgable. So dive deep in subjects that you are passionate about.
Be knowledgeable, not informed
Laat zich moeilijk vertalen. Maar het komt er ongeveer op neer dat je er niet zo veel aan hebt om doorlopend veel losse brokjes informatie op te doen. Beter is het als je begrijpt hoe dingen in elkaar zitten. Wekelijks verongelukken er mensen. Tragisch, verschrikkelijk. Maar niet echt, want het gebeurt dagelijks. Is niets aan te doen, toch? Totdat je een artikel leest waarin een deskundige na lang onderzoek concludeert dat het aanleggen van rotondes veel mensenlevens heeft bespaard en dat er meer experimenten met nudging zouden moeten worden gedaan. En als je nog niet weet wat nudging (van to nudge = een zetje in de goede richting geven) betekent, dan zou je jouw nieuwsdieet moeten aanpassen.

Een oude, slimme brombeer
Terwijl ik dit type, klopt de helaas overleden brombeer Jan Blokker op mijn rug: een krant moet nieuws brengen, weinig meningen, wel achtergronden. Maar bovenal gaat het om nieuws, waarmee de lezer zelf een beeld van de werkelijkheid kan vormen. Hij krijgt althans bouwsteentjes aangereikt waarmee dat zou kunnen. Maar aan de ander kant, meneer Jan, er is zoveel nieuws dat je bedolven raakt en amper meer toekomt aan het nadenken daarover, laat staan een mening vormen.

In dat gat springen sites als De Correspondent of Medium. Waar redelijk slimme mensen als een soort verkenner kennis nemen van ontwikkelingen en ons lezers daarover bijpraten. An sich niets nieuws, want elke goede krant bevatte dagelijks dit soort achtergrondartikelen. Maar wezenlijk anders is wel dat Rob Wijnberg c.s. het nieuws feitelijk links laten liggen.

Een plaatje om het te illustreren. Nee: drie plaatjes
In het artikel van Alejandra Quintero zijn leuke, verhelderende illustraties opgenomen.  Onder het kopje Be knowledgeable, not informed staan er twee, die bij elkaar horen. Zij heeft bewust een derde plaatje weggelaten. Dat is voor de strekking van dit artikel niet relevant, maar wel als je de vraag zou stellen waarom het belangrijk is dat mensen met opgedane informatie in staat zijn iets tot stand te brengen (noem het voor het gemak kennis).  Kennis is in de 21e eeuw echter niet voldoende. Belangrijker is dat je met de opgedane kennis in staat bent nieuwe 'dingen' tot stand te brengen. Noem het creativiteit. Het vermogen om nieuwe, unieke verbindingen tot stand brengen.

Mullainathan en Shafir
Eind 2013 verscheen de Nederlandse vertaling van een belangrijk boek van twee Amerikanen met bijzondere namen: Sendhill Mullainathan en Eldar Shafir. Een econoom en psycholoog. Die in Schaarste : hoe gebrek aan tijd en geld ons gedrag bepalen betogen dat elk mens over een bepaalde 'bandbreedte' beschikt. Wordt iemand té veel belast dan wordt die bandbreedte kleiner, waardoor hij of zij minder voor elkaar zal  kunnen krijgen. Zo'n persoon - wiens bandbreedte kleiner is geworden - functioneert niet meer optimaal. Verwaarloost misschien zichzelf. Neemt minder signalen uit de buitenwereld op. Raakt opgesloten in zichzelf. Doorlopend bezig met de eigen besognes. In het boek worden talloze voorbeelden gegeven. De belangrijkste reden voor het minder worden van de bandbreedte heeft te maken met gebrek aan geld. Én gebrek aan tijd.
Gebrek aan geld is redelijk helder. Iedereen die te maken krijgt met het drastisch teruglopen van zijn inkomen (eigenlijk bestaanszekerheid), door ontslag, faillissement of echtscheiding, is in het begin feitelijk maar met één ding bezig: hoe kan ik overleven. Waardoor alle andere dingen minder belangrijk worden of zijn. Zo iemand is de hele dag bezig met zaken als : hoe kan ik straks mijn eten en huis blijven betalen. Of hoe vind ik een nieuwe baan. Een andere partner. En instanties die zo iemand aanporren om meer zijn best te doen om een baan te vinden of zijn schulden te gaan saneren praten tegen iemand aan die niet kan horen. Té veel opgesloten in zichzelf. 'De band' is vol. Er kan niets meer bij.
Rutger Bregman maakte mij en anderen trouwens attent op dit boek.

Bandbreedte en gebrek aan tijd
Mullainathan en Shafir hebben het ook nadrukkelijk over het gebrek aan tijd. Dat mensen vaak zichzelf aandoen door - zoals het gezegde gaat - té veel hooi op hun vork te nemen. Dit is natuurlijk niet altijd het geval. In sommige bedrijfstakken wordt van medewerkers verwacht dat ze heel veel uren maken. Waardoor ze te maken krijgen met verschijnselen als overspannenheid, stress of burn-out.
Maar tijdsdruk ontstaat niet alleen door de werkomgeving, maar steeds vaker ook door wat mensen zichzelf in hun 'vrije tijd' aandoen. Denk in dit verband aan mobieltjes die continue aanstaan, honderden vrienden op Facebook, 850 mensen op Twitter volgen, elk weekend aan meerdere 'leuke' activiteiten deelnemen, abonnementen op té veel tijdschriften, sociale verplichtingen bij de vleet. U herkent het waarschijnlijk wel.
Denk in dit verband aan de oproep van Dobelli, Wijnberg en Alejandra Quintero en u heeft de picture.
Een deel van de oplossing is om uw nieuwsconsumptie kritisch te (gaan) bekijken. Kan het niet wat minder? Outsourcen? Gewoon stoppen met kijken naar Het Journaal? Skip langs alle kleine nieuwsberichtjes in de krant. Probeer reclame te vermijden. Zal niet meevallen, maar mijdt bijvoorbeeld de commerciële omroepen. Er zijn genoeg mogelijkheden om uw bandbreedte wat groter te maken. Maar het initiatief ligt bij uzelf. Er zijn talloze bedrijven, organisaties, instellingen én mensen bezig om beslag te leggen op uw schaarse 'vrije tijd'.




Een vrije tijd
Probeer uw leven zodanig aan te passen dat u genoeg tijd overhoudt om informatie - waar je 'meer aan hebt' - tot je te kunnen nemen. Informatie opdoet waardoor je beter begrijpt wat zich in de samenleving afspeelt. Verrassende legosteentjes verzamelt waar je zelf mee kunt gaan bouwen. Unieke dingen tot stand brengen. Of zoals Alejandra Quintero het in haar slotwoorden formuleert:
Read books, magazines, complex articles, TedTalks, inspiring videos and podcasts. Don’t be afraid of not being up-to-date on the latest headlines. Those are just easy and superficial conversation starters. Be brave enough to talk about things that matter and start meaningful conversations.
Make a conscious choice about what you consume.

We need more hard-core journalists digging into meaningful stories, but we are not going to get there by sharing irrelevant content on facebook. We need people who appreciate thought-provoking content. Let your click, your time, your attention, your dollar be your support for great content.
(donderdag 16 oktober 2014/dinsdag 28 oktober 2014))
Hans van Duijnhoven

Homepage Achtergrondartikelen

woensdag 15 oktober 2014

Ha-Joon Chang 2

23 dingen die ze je niet vertellen over het kapitalisme
Nieuw Amsterdam 2010, 304 pagina's - € 19,95

Oorspronkelijke titel: 23 things they don't tell you about capitalism (2010)

Wikipedia: Ha-Joon Chang (1963) en zijn website

Korte beschrijving
De economische crisis van de laatste tijd heeft vele economen doen nadenken over de vrije markteconomie. Dit boek geeft aan dat een op kapitalisme gebaseerd stelsel in principe voor welvaart kan zorgen. Wel wordt scherp aangetoond dat de vrije markteconomie al jaren beperkende bepalingen kent die iedereen toejuicht (bijvoorbeeld het verbod op kinderarbeid en de invoer van milieuregels) en beperkingen waar per land anders tegen aangekeken wordt. Tevens beschermen de meest welvarende landen hun rijkdom tegen onbeperkte toetreding door inwoners van arme landen. De uiteindelijke conclusie is dat onbeperkte economische vrijheid niet leidt tot maximale welvaart en dat de rol van de overheid belangrijk is. Een helder geschreven, niet-dogmatisch boek dat diep ingaat op het economisch stelsel en ook de rol van de opkomende economieën goed laat zien. Het boek is behalve voor studenten en beroepseconomen ook geschikt voor de niet-economisch geschoolde, geïnteresseerde lezer. Met literatuurverwijzingen in eindnoten en een register.

Fragment uit Ding 5 Ga uit van het slechtste in de mens en je krijgt het slechtste
Wat ze je niet vertellen
Eigenbelang speelt in het gedrag van de meeste mensen een sterke rol. Het is echter niet onze enige beweegreden. Heel vaak is het zelfs niet onze primaire motivatie. Als de mensheid helemaal zou bestaan uit de hun eigenbelang nastrevende individuen die je in economische leerboeken aantreft, zou de wereld zelfs knarsend tot stilstand komen omdat we het grootste deel van onze tijd bezig zouden zijn met bedrog, pogingen bedriegers te pakken en die vervolgens te bestraffen. De wereld werkt alleen maar zoals hij werkt doordat mensen niet de uitsluitend op hun eigenbelang gerichte actoren zijn die de vrijemarkteconomie van ze maakt. We moeten een economisch stelsel ontwerpen dat er weliswaar rekening mee houdt dat mensen vaak zelfzuchtig zijn, maar dat optimaal gebruikmaakt van andere menselijke motieven en het beste uit mensen haalt. De kans is groot dat als we uitgaan van het slechtste in de mens, we ook het slechtste uit hem zullen krijgen. (pagina 60-61)

Terug naar Overzicht alle titels

dinsdag 14 oktober 2014

Victor Broers

Thomas Piketty's Kapitaal : samengevat in Nederlands perspectief
Prometheus/Bert Bakker 2014, 175 pagina's - € 12,50

Website Victor Broers (1983)

Tekst op website uitgever
Kapitaal in de eenentwintigste eeuw van Thomas Piketty heeft wereldwijd het debat over economie en welvaart aangezwengeld. Volgens Piketty ontstaat er namelijk mondiaal een steeds groter verschil tussen arm en rijk, met alle economische, sociaal-maatschappelijke en politieke gevolgen van dien. Die ongelijkheid in inkomen en welvaart heeft al eerder aan de basis gestaan van grote sociaal-politieke veranderingen, en dat kan zo weer gebeuren, stelt Piketty.

Victor Broers neemt de lezer op toegankelijke wijze mee in deze complexe discussie, die veel meer aspecten behelst dan alleen economische. Want wat bedoelt Piketty nu eigenlijk? En wat moeten we hier in Nederland uit zijn verhaal concluderen? Naast een beschouwing van Piketty’s bevindingen en die van zijn vele criticasters, voorziet Broers het debat van context en schetst hij wat we ook in Nederland de komende jaren kunnen verwachten. Bestaat de door Piketty gestelde ongelijke verdeling van kapitaal? Is het erg als welvaart ongelijk verdeeld is? En wat kunnen we in Nederland met deze informatie?

Victor Broers (1983) werkte als jurist en adviseur bij het ministerie van Financiën. Tegenwoordig is hij start-up-consultant en ondernemer. Broers publiceerde eerder Europa in het rood, over de gevolgen van de economische crisis voor Europa.

Fragment uit 7. Rendement in de 21ste eeuw
Voordat ik verderga wil ik nog een ding verduidelijken: mijn verwachting dat overheden de komende jaren de gefortuneerden onder ons meer zullen aanspreken is louter gebaseerd op basis van hoe overheden in het verleden met hun schuldenproblemen zijn omgegaan, en uitdrukkelijk niet gebaseerd op wat ik persoonlijk rechtvaardig vind. Ik heb zelfs grote twijfels bij de rechtvaardiging van dergelijke maatregelen. Doorgaans wordt een extra fiscaal beroep op de rijken in de samenleving gerechtvaardigd met het argument dat de sterkste schouders de zwaarste lasten moeten dragen. Sommigen gaan nog verder door (generalistisch) te stellen dat 'de rijken best wat extra mogen bijdragen', omdat ze 'het kunnen missen'. Deze retoriek vind ik erg simplistisch. Veel mensen realiseren zich niet dat de rijkste 10 procent van de Nederlandse bevolking momenteel al ongeveer 70 procent van de totale inkomstenbelasting voor haar rekening neemt. (pagina 146-147)

Lees ook
Thomas Piketty. Kapitaal in de eenentwintigste eeuw (2014)
Wouter van Bergen & Martin Visser. De kleine Piketty : het kapitale boek samengevat (2014)
Willem Vermeend. Arm & rijk in Nederland : hoe het echt zit met inkomen en vermogen (2014)
Paul de Grauwe. De limieten van de markt : de slinger tussen overheid en kapitalisme (2014)
Robert Went (red.) - Waarom Piketty lezen? (2014)

Terug naar Overzicht alle titels

maandag 13 oktober 2014

René ten Bos

Water : een geofilosofische geschiedenis
Boom 2014, 380 pagina's - € 39,90

Wikipedia: René ten Bos (1959)

Korte beschrijving
De auteur is hoogleraar filosofie aan de Faculteit der Managementwetenschappen van de Radboud Universiteit en schreef eerder 'Het geniale dier' (2008) en 'Stilte, geste, stem' (2011). Dit buitengewoon goed geschreven filosofieboek is een exercitie in wat Ten Bos (in navolging van Deleuze en Guattari) noemt 'geofilosofie': een onderzoek naar de invloed die het landschap heeft op menselijke denkwijzen. In dit boek is de vraag: hoe laat water ons denken? De focus is op de invloed van de zee op het denken. Beginnend bij de Griekse filosoof Thales ('alles is water') en eindigend bij Michel Serres neemt de auteur de lezer mee op een boeiende reis door filosofie en literatuur om te zien hoe over water is gedacht en hoe water het denken heeft beïnvloed. Uiteindelijk blijkt een onbreekbare samenhang tussen water en het menselijk bestaan. De schrijfstijl is essayistisch, maar erg toegankelijk en bijzonder origineel. Samenvattingen aan het begin van ieder hoofdstuk geven de lezer handvatten. Met eindnoten, literatuurlijst en index. Fraai uitgegeven in harde kaft met stofomslag en leeslint.

Tekst op website uitgever
Wij zijn omringd door water en bestaan zelf voor een groot deel uit water. Niemand ontkent dus het belang van water. Toch gaan we er onverantwoordelijk mee om. Onze zeeën en oceanen worden er niet bepaald gezonder op en ook op het land zijn er tal van problemen met water. Een van de oorzaken is dat we diep in ons hart water niet pluis vinden. We koesteren een diep wantrouwen ten aanzien van alles wat zich op of aan het water afspeelt. Om deze houding ten opzichte van water te begrijpen moeten we nagaan welk effect water op ons uitoefent en wat wij met water doen.

In dit magistrale boek onderzoekt René ten Bos hoe onze verhouding tot water zich weerspiegelt in ons denken. Hij signaleert een voorkeur voor droogte die haar wortels vindt in het denken van Socrates, Plato en Aristoteles. Sinds die tijd zijn de meeste filosofen op zoek naar de vaste grond en doen politici en beleidsbepalers het liefst aan watermanagement. Ten Bos vindt dit allemaal veel te droog en neemt zijn lezer mee op een fascinerende zoektocht naar een waterig denken, dat niet alleen hier en daar in de filosofie aanwezig is, maar ook in de wetenschappen.

Citaat uit het boek: 'Hoerenlopers, smokkelaars, zakkenrollers en messentrekkers houden zich op in de buurt van rivier en zee. Waar water is, is louche en onguur volk. Water, zo denkt de gegoede burgerij, is niet pluis. Water is unheimisch. Water is waar de mensen niet zouden moeten zijn. We zullen in dit boek zien dat dit wantrouwen jegens water reeds in de Griekse filosofie zijn contouren krijgt.'

Enkele citaten uit een artikel in de NRC (De klotsende wereld)
Waar René ten Bos voor pleit is het toelaten van intuïtie en ethiek in de filosofie. Verder kijken dan de drie dimensies. Einstein voegde er al een vierde aan toe: tijd. Maar de natuurwetenschappen sinds Einstein (chaostheorie, supersnaren) komen in hun berekeningen op veel meer dimensies. Voor een gewoon mens is zoiets nauwelijks voor te stellen. Men houdt zich dus bezig met 'watermanagement' vanuit een veel te smalle visie, met catastrofale gevolgen. Vandaar Ten Bos' pleidooi voor ingrijpend Umdenken, misschien zelfs: opnieuw beginnen met denken. Terug naar de dichters, schrijvers en filosofisch die niet-mechanisch, intuïtief, fluïde dachten over de samenhang in de wereld.
René ten Bos is niet de enige met die opvatting. Hedendaagse filosofen als Stefan Helmreich, Michel Serres en Peter Sloterdijk gingen hem voor. Het grote voordeel is, zeker als het om de nogal breedsprakige Sloterdijk gaat, dat René ten Bos in deze erudiete en aangrijpende, hoogst verontrustende geofilosofische geschiedenis een glasheldere betoogtrant hanteert.

Fragment uit hoofdstuk 2. Afdalen naar de democratie
Nieuwsgierigheid
Natuurlijk bevoeren de Grieken de zee niet alleen uit roofzuchtige motieven. Ze waren ook oprecht nieuwsgierig. Ze wilden wel eens weg uit de smalle zones langs de kust. De zee - hun zee, maar ook de verre en onheilspellende zee - bood een veel makkelijkere uitweg dan de onherbergzame binnenlanden. We zouden ook kunnen stellen dat de mensen die aan de kust woonden heel anders in elkaar staken dan de mensen in de binnenlanden. Er zijn mensen van de zee en mensen van het land. Er is Thales, er is Plato.
  Lang voor Homeros (of de groep dichters die onder deze naam bekend was) zijn verhalen over Odysseus opschreef, bevoeren de Grieken de zeeën.. De eilanden raakten bewoond vanaf ongeveer 6000 voor Christus. Nieuwsgierigheid ging dus al snel de zee over. We weten natuurlijk niet heel veel van wat de mensen motiveerde, maar al duizenden jaren voor Homeros moeten er, zo blijkt uit archeologisch onderzoek, mensen zijn geweest die de zeeën rondom Griekenland bevoeren. Het is ondenkbaar dat ze niet door een soort nieuwsgierigheid werden gedreven, ook al moeten we voorzichtig zijn met het gebruik van dit soort termen. (pagina 59)

Terug naar Overzicht alle titels

donderdag 9 oktober 2014

Gedicht voor (de?) Homo Desperatus


In de vakantie van 2014 maakte ik Lezers van Stavast en anderen attent op een tentoonstelling in het Stedelijk Museum. In 's-Hertogenbosch. Homo Desperatus van kunstenaar Dries Verhoeven. Ik vond en vind dat deze tentoonstelling aansloot en sluit bij thema's die in boeken van 'onze' LvS-lijst worden besproken. Verder was het - los van de inhoud - een zeer bijzondere tentoonstelling. Waar je kon genieten van de manier waarop de tentoonstelling was ingericht.

Een gedicht
Hoe dan ook, verschillende Lezers van Stavast zijn naar Den Bosch afgereisd en we hebben er tijdens een van onze bijeenkomsten over gesproken. Sterker: Eveline Weinberg had een gedicht gemaakt.




Een andere ramp
Toevallig vond er enkele dagen voor deze bijeenkomst (op donderdag 2 oktober 2014) in Japan een natuurramp plaats: de vulkaan Ontake barstte onverwacht uit. Beelden van die explosie gingen de wereld rond. En toevallig stonden zowel in De Volkskrant als het NRC over twee pagina's verspreid foto's van deze ramp. Die foto's trokken mijn aandacht. Want enkele foto's hadden in de tentoonstellingszaal in Den Bosch kunnen worden genomen. Dezelfde grijze sfeer van ontreddering, natuurgeweld. En je kunt je als mens voorstellen dat deze ramp veel mensenlevens heeft gekost. Collateral damage, zoals ook wel werd gezegd over de beelden die Dries Verhoeven in zijn Homo Desperatus presenteerde.



(donderdag 9 oktober 2014)
Hans van Duijnhoven

Zonder titel
vitrines strak
gestructureerd
in rijen
met een
militaristische
discipline
gerangschikt
ontzagwekkend
de leegte
de grote
de ruimte
de overheersende
duisternis
ik werd
opgezogen
en verdween
in een
nieuw geschapen
futuristische wereld
waarin mieren
als mensen
verbinden
vechten
om te overleven
sterven
door
uitputting
en
uitbuiting
van
de aarde
dit alles
haarscherp uitvergroot
weergegeven
voltrok zich
voor het oog
van de
toeschouwer die
geobsedeerd
toekeek
en zichzelf
verloor en verdronk
in een niet bestaande wereld.

Eveline Weinberg

Homepage Achtergrondartikelen