De Correspondent 2023, 156 pagina's - €15,--
Korte bio van Thomas Oudman (1984)
Korte beschrijving
Een boek over de stikstofcrisis en hoe deze opgelost zou kunnen worden. De auteur biedt een hoopvolle analyse van de crisis, waarin hij laat zien hoe deze is veroorzaakt en wat er gedaan kan worden om uit de crisis te komen. Hij legt uit wat de problematiek precies omvat en waarom de overheid het stikstofprobleem nog niet heeft opgelost, en pleit ervoor dat de natuur het werk moet doen. Informatief en essayistisch geschreven. Geschikt voor een brede tot geoefende lezersgroep. Met één zwart-witschema van de stikstof in- en uitstroom. Thomas Oudman (1984) is een Belgische bioloog en journalist. Hij schreef een klein aantal boeken. Zijn vorige boek, ‘De ontsnapping van de natuur’ stond op de shortlist van de Jan Wolkers Prijs voor beste natuurboek.
Tekst op website uitgever
In een glasheldere en hoopgevende analyse laat bioloog en journalist Thomas Oudman zien hoe we het stikstofprobleem samen hebben veroorzaakt, en hoe we er samen weer uit kunnen komen.
Het kan: de stikstofcrisis oplossen én boeren perspectief geven. In een glasheldere en hoopgevende analyse laat bioloog en journalist Thomas Oudman zien hoe we het stikstofprobleem samen hebben veroorzaakt, en hoe we er samen weer uit kunnen komen. Thomas Oudman schrijft voor De Correspondent over voedsel. Zijn vorige boek, De ontsnapping van de natuur met Theunis Piersma, stond op de shortlist van de Jan Wolkers Prijs voor beste natuurboek. Reacties: ‘Manifest en encyclopedie ineen: wie Uit de shit leest weet alles.’ - Tommy Wieringa, schrijver 'Thomas Oudman vertelt pakkend en onderbouwd hoe we ‘in de shit’ terecht zijn gekomen. Zijn visie over hoe we daar weer uit komen, biedt uitkomst. Hopelijk leest de politiek mee.' - Barbara Baarsma, hoogleraar Toegepaste Economie 'Thomas Oudman biedt wat we missen in de politiek: een visie op landbouw en natuur. Wie eenmaal ziet hoe aantrekkelijk zijn vooruitzicht is, zal geen minuut langer willen neuzelen over de deadline en zo snel mogelijk aan de slag willen.' - Roos Vonk, hoogleraar Sociale Psychologie 'Zonder kunstmest en geïmporteerd krachtvoer zijn we snel uit de shit. Dit geweldige boek is een aanrader, ook voor mensen die meer willen weten hoe we in de shit zijn gekomen.' - Jan Willem Erisman, hoogleraar Milieu en Duurzaamheid
Fragment uit 6. Uit de shit
Het stikstofprobleem mag dan maar één van de problemen met de huidige veeteelt zijn, het is wel een urgent politiek probleem dat onmiddellijke actie vereist. De stikstofneerslag moet om verschillende redenen zo snel mogelijk worden gehalveerd. De politiek steggelt momenteel over de vraag in welk jaar dit doel bereikt moet zijn, maar hoe dan ook is er haast bij.
Hebben we dan wel tijd voor de allesomvattende transitie die noodzakelijk is voor het afzweren van krachtvoer en kunstmest in de veehouderij? En waar moet het geld vandaan komen om dat te bekostigen?
Tijd voor transitie
Om te beginnen: wat is eigenlijk de planning van de huidige aanpak? Op dit moment is forse reductie van de uitstoot met liefst onmiddellijke ingang noodzakelijk, omdat er gene enkele ruimte voor nieuwe uitstoot mogelijk is - de reden waarom zelfs belangrijke bouwprojecten nu stil liggen. Dat er geen énkele uitstoot meer bij mag komen, komt doordat de Europese Unie het vertrouwen in ons rekenmodellenbeleid is verloren. Begrijpelijk, gezien het feit dat die ingewikkelde modellen en het bijbehorende handelssysteem sinds de invoering een decennium geleden gene verlaging hebben gerealiseerd.
Vandaar dat stikstofminister Christianne van der Wal (VVD) heeft besloten tot het uitkopen van de bedrijven die de meeste neerslag veroorzaken - zogenaamde 'piekbelasteraars'. Desnoods met dwang.
Dat zijn bijna allemaal intensieve veehouderijen in de buurt van overbelaste Natura 2000-gebieden. Die willen grotendeels helemaal niet weg. En het is nog niet duidelijk of de overheid daadwerkelijk zal overgaan tot onteigening, en of dit op korte termijn wel tot reductie leidt - zulke procedures kunnen door slepende rechtszaken jaren duren.
Als Nederland, zoals hier voorgesteld, besluit om krachtvoer en kunstmest in de veehouderij uit te faseren en daarvoor strikte wetgeving introduceert, dan liggen de kaarten ineens heel anders. Dan pakken we het probleem bij de bron aan, en dat geeft zekerheid. Zo ontstaat er ruimte in onze onderhandelingen met de EU en over de mogelijkheid om noodzakelijke bouwprojecten door te laten gaan, en misschien zelfs om onteigening voor een deel overbodig te maken. Het is namelijk een oplossing die aansluit bij de wensen van de EU.
De Europese Unie hamert keer op keer op het belang van bronmaatregelen. Door met concrete maatregelen te komen met meetbaar resultaat, verdienen we wisselgeld. Dat zei Eurocommissaris Virginijus Sinkevičius van Milieu in mei 2022, toen een delegatie van vier Nederlandse ministers in Brussel was om meer stikstofruimte te vragen (die ze niet kregen). Ook al denkt de EU daarbij vooral aan het verkleinen van de veestapel, je hebt geen complexe modellen nodig om te begrijpen dat het dichtdraaien van de krachtvoer- en kunstmestkraan een verkleining van de veestapel als resultaat geeft. (pagina 117-119)
Al die kosten die boeren besparen op de industrie om hen heen betekent wel dat de bijdrage van díé industrie - nu zo'n 2,7 procent van het bbp - ook zal dalen. Dat kun je zien als een economisch verlies, maar in feite is het een verlegging van economische waarde. Geld dat iedereen op dit moment via de dagelijkse boodschappen aan de industrie betaalt, wordt verlegd naar de verzorging van het ecosysteem. Een post die gemeten naar zijn aandeel in het bbp alleen maar geld kóst, maar die in werkelijkheid een grotee concrete waarde heeft. Want het moge nu duidelijk zijn: het systeem is de basis waar de mens, en dus ook de economie op draait. (pagina 129)
