Bruno Latour 3

Waar ben ik? : lockdownlessen voor aardbewoners
Octavo 2021, 156 pagina's  - € 19,50

Oorspronkelijke titel: Le cri de Gaïa. Penser la Terre avec Bruno Latour (2021)

Wikipedia: Bruno Latour (1947)

Korte beschrijving
Essay van de Franse filosoof, antropoloog en klimaatcriticus Latour (1947), die in 2020 de Spinozalens ontving. Het verschijnt als derde deel in de serie ‘Kantelingen’ en is het vervolg op ‘Waar kunnen we landen?’* (Verschenen als ‘Kantelingen’ 1). De uitgave kan gezien worden als een filosofisch verhaal met als leidraad ‘De gedaanteverwisseling’ van Kafka, waarin het hoofdpersonage in een tor verandert. Door de coronacrisis en de lockdown lijken we een gedaanteverwisseling te ondergaan. De mens raakt in een bestaanscrisis, alle heersende concepten en paradigma’s staan op hun kop, zoals ook het vooruitgangsdenken. Er moet iets veranderen aan de manier waarop wij naar onszelf en naar onze verhouding met de aarde kijken. De grote vraag is: wat kunnen wij leren uit de coronacrisis? De mens is kakkerlak geworden, een grote vervuiler en een monsterachtig ongedierte. Steden lijken op termietenheuvels. Actueel kafkaësk sprookje waarin de link tussen de coronacrisis en de klimaatcrisis gelegd wordt. Voor een intellectueel publiek, geïnteresseerden in de klimaatcrisis en/of het raakvlak van filosofie, levenskunst en literatuur.

Tekst op website uitgever
Voorjaar 2021 verschijnt in de serie Reflecties een boek met teksten van Hannah Arendt en Susan Sontag over Walter Benjamin, en in de serie Kantelingen verschijnen het vervolg op het succesvolle Waar kunnen we landen? van Bruno Latour, getiteld: Waar ben ik? Lockdownlessen voor aardbewoners, en de vertaling van Anna Lowenhaupt Tsings nu al klassieke boek The Mushroom at the End of the World.

Fragment uit 13. In alle richtingen uiteenstuiven
Ik geef toe dat het bizar is om lessen uit de zich repeterende lockdown te willen trekken en er een haast metafysische ervaring van te willen maken. En toch gaat het wel degelijk om fysica - meta-, infra-, para- -, want dankzij deze beproeving moeten we wel erkennen dat we nog niet weten waar we in lockdown zitten, dat we de vastheid, de weerstand, de fysiologie, de resonantie, de combinatie, de overlap, de eigenschappen, de materialiteit van de dingen om ons heen niet op dezelfde manier ervaren. Terwijl de Modernen de hoop hadden dat ze van periode konden veranderen, moeten ze nu opnieuw leren zich in de ruimte te situeren. Nog maar twee jaar geleden werden er conferenties gehouden om te peilen waar de ongevoeligheid voor de klimaatkwesties vandaan kwam. Nu heeft iedereen begrepen dat we niet om die kwestie heen kunnen, al wil dat nog niet zeggen dat we daarom weten hoe we erop moeten reageren? Achter de politieke vraag - 'Wat te doen? Hoe komen we hieruit?' - is een andere vraag opgedoken: 'Maar wáár zijn we eigenlijk?' Dankzij de lockdown, en zelfs dankzij dat verschrikkelijke masker waarachter ons gezicht weggestopt zit en waarachter we naar adem happen, beginnen we gevoelig te worden voor de opkomst van een kosmologische crisis achter de politieke crisis. Nog nooit zijn we een 'levenloos object' tegengekomen, net zomin in de stad, waar alles het werk van de levenden is, als op het land, waar alles de sporen van de inwerking van de levenden draagt.

  Dat is uiteraard niet de eerste keer. De latere industriële naties hebben heel wat van dat soort mutaties doorgemaakt, vooral tijdens de overgang van de zestiende naar de zeventiend eeuw, toen ze uit hun oude, eindige kosmos, waar ze zich in een soort lockdown begraven voelden, werden losgerukt om halsoverkop voorover te duiken in het oneindige universum dat zich aftekende sinds de gewelddadige inname van de 'Nieuwe Wereld'. En daar kwamen dan ook nog de verbazingwekkende ontdekkingen van Copernicus, Newton en anderen bij. Aan alles moest opnieuw vorm worden gegeven: het recht, de politiek, de architectuur, de poëzie, de muziek, het overheidsapparaat en natuurlijk de wetenschap, zodat die eerste metamorfose kon worden geïncasseerd. Zodat kon worden aanvaard dat de aarde, die nu een doodgewone planeet was geworden, begon te draaien. Sinds Galilei bestond immers het idee dat we in een andere wereld zouden terechtkomen, in een naar Aarde verplaatst, overgeplant, getransplanteerd Universum. Maar Aarde is van heel andere materie gemaakt. Opnieuw openbaart zich een andere wereld achter de andere wereld. Zou de geschiedenis een nieuwe lus draaien rond zichzelf? Een geschiedenis vol valkuilen. Hoe zouden we ons in die geschiedenis kunnen nestelen zonder elke richtingsgevoel te verliezen? (pagina 123-124)

Lees ook: Lees ook: Oog in oog met Gaia : acht lezingen over het Nieuwe Klimaatregime (uit 2017), Waar kunnen we landen? : politieke oriëntatie in het Nieuwe Klimaatregime (uit 2018) en Het parlement van de dingen : over Gaia en de representatie van niet-mensen (uit 2020) en Wij zijn nooit modern geweest : pleidooi voor een symmetrische antropologie (uit 1991/2016).

Boeken over onze nieuwe omgang met niet-dieren en dingen

Terug naar Overzicht alle titels