Jonathan Kennedy

Een geschiedenis van de wereld in acht plagen
De Bezige bij 2023, 366 pagina's - € 29,99

Oorspronkelijke titel: Pathogenesis: A History of the World in Eight Plagues (2023)

Korte bio van Jonathan Kennedy (19?)

Korte beschrijving
Een boek over de macht van microben. Microben hebben de loop van de menselijke geschiedenis bepaald. Vaak wordt het succesverhaal van de menselijke soort toegeschreven aan de eigen denk- en spierkracht en aan individuele en collectieve acties. Kennedy betoogt dat de mens haar eigen rol overschat en dat niet de mens maar de microbe oorlogen won en wereldrijken ineen liet storten. Hij neemt de lezer mee op een reis door 60.000 jaar menselijke geschiedenis waarin acht betekenisvolle plagen zijn langsgekomen. Zo speelden bacteriën en virussen onder meer een hoofdrol in de ondergang van de neanderthalers, de opkomst van de islam en het christendom en de overgang van feodalisme naar kapitalisme. Met diepgang geschreven. Geschikt voor een geoefende lezersgroep. Met uiteenlopende illustraties. Jonathan Kennedy promoveerde aan de universiteit van Cambridge als expert op het gebied van volksgezondheid en politiek. Hij is regelmatig te gast bij The World Tonight, The Economist en The Times. Hij schrijft opiniestukken voor The Guardian en El País en blogt voor de London Review of Books.

Tekst op website uitgever
Microben en de geschiedenis van de mens

Microben hebben de loop van onze geschiedenis bepaald, van de overwinning van Homo sapiens op de neanderthalers tot de opkomst van het kapitalisme

Het succesverhaal van de menselijke soort wordt doorgaans toegeschreven aan onze denk- en spierkracht, aan individuele en collectieve acties die de loop van de geschiedenis zouden hebben bepaald. Maar overschat de mens zijn eigen rol niet drastisch? Wat als niet de mens maar de microbe oorlogen won en wereldrijken ineen liet storten?

In Een geschiedenis van de wereld in acht plagen worden we meegenomen op een reis door 60.000 jaar menselijke geschiedenis. Jonathan Kennedy licht acht infectieziekten uit die de moderne wereld mede hebben gevormd. Zo speelden bacteriën en virussen onder meer een hoofdrol in de ondergang van de Neanderthalers, de opkomst van islam en christendom en de overgang van feodalisme naar kapitalisme.

Nu we opnieuw te maken hebben met een virus dat bepalend is voor ons heden en onze toekomst, is Kennedy’s visie actueler dan ooit. Hij bevraagt de hardnekkigste aannames over ons verleden en transformeert zo onze kijk op het verhaal van de mensheid.

Fragment uit hoofdstuk 5. Koloniale plagen
Ziektekiemen, zeektekiemen, ziektekiemen
In zijn speelfilm Aguirre, der Zorn Gottes (1972) vertelt Werner Herzog het verhaal van een stel onfortuinlijke Spanjaarden dat op zoek is naar Eldorado. De vijf minuten durende openingsscène is 'een schoolvoorbeeld van Herzogs filmstijl, waarbij natuurlyriek à la National Geographic naadloos overloopt in absurd toneel', zoals een criticus het formuleerde. Een stoet van soldaten in harnas, dames in lange jurken, een geestelijke, inheemse Amerikanen (van wie sommigen in boeien geslagen), kippen, varkens en lama's trekt over een steil, smal pad dat vanuit het in mist gehulde Andesgebergte voert naar het lager gelegen Amazonewoud. De tocht van de schattenjagers stokt echter algauw in de dichte, regenachtige jungle. De bevelhebber geeft een kleine groep opdracht om per vlot een woest kolkende rivier af te varen om voedsel te vinden en informatie te vergaren over de legendarische gouden stad. Wanneer de verkenningsgroep op wat problemen stuit, besluit hun leider dat ze zich weer bij de grotere groep gaan voegen. Dat is het moment waarop de onderbevelhebber - Don Lope de Aguirre, naar wie de film genoemd is, gespeeld door Klaus Kinski - begint aan te zetten tot muiterij en de manschappen vertelt dat hun verderop ongekende rijkdommen wachten. Tevens herinnert hij ze eraan dat Hernán Cortés het grote Mexica-rijk (of Azteeks Rijk) wist te veroveren doordat hij staande orders in de wind sloeg. De muiters schuimen de rest van de film verder de rivier af, waarbij de een na de ander sterft in een aanhoudende orgie van geweld uit eigen kring of van onzichtbare aanvallers. Ten slotte is alleen de steeds verwarder ogende Aguirre nog in leven. In de slotscène richt hij zich tot enkele tientallen aapjes die aan boord zijn geklauterd en probeert die over te halen om samen met hem en zijn neergeschoten dichter de Spaanse koloniën in Amerika te gaan veroveren, en zo 'de geschiedenis te ensceneren zoals anderen stukken op het toneel brengen'. 

  Hoewel Kinski's Aguirre duidelijk waanbeelden ziet, is zijn verlangen om de koloniën van Nieuw-Spanje te veroveren met behulp van een apenleger om er zijn dode dochter als koningin op de troon te zetten niet eens zo heel veel gekker dan wat de conquistadores in werkelijkheid verrichten. Neem Aguirres rolmodel: in 1519 zette Cortés vanaf de Spaanse kolonie Cuba zonder officiële toestemming met vijfhonderd manschappen aan boord van een elftal schepen koers naar Meso-Amerika om dat te gaan veroveren. Kort na aankomst bracht hij de schepen tot zinken om te voorkomen dat twijfelaars rechtsomkeert konden maken. Toen Montezuma, de heerser over het Mexica-rijk, hoorde van de komst van de Spanjaarden, stuurde hij ze gouden geschenken. Hiermee hoopte hij d einvallers waarschijnlijk gunstig te stemmen, maar het vergrootte alleen hun wil om de grote eilandstad Tenochtitlan te bezoeken, die gelegen was op de plek van het huidige Mexico-Stad, tweeduizend meter boven zeeniveau en gemeten vanaf de kust een tocht van vierhonderd kilometer over onder meer ijskoude vulkanen. De rijkshoofdstad telde een kwart miljoen inwoners en was daarmee groter dan alle Europese steden uit die tijd, met uitzondering van Constantinopel, en viermala zo groot als Sevilla, de grootste stad van Spanje. Tenochtitlan was het hart van een rijk met ruwweg vijf miljoen onderdanen verdeeld over enkele honderden semiautonome stadstaten, een gebied dat zich uitstrekte van de Atlantische tot de Stille Oceaan en in het zuiden tot het regenwoud op een maand gaans. Cortés en zijn manschappen stonden tegenover ene enorme, welvarende en zwaar gemilitariseerde mogendheid, die door sommige historici wel is vergeleken met het antieke Sparta. En toch lukte het hen, met een van de meest ongelooflijke historische veroveringstochten ooit, net iets meer dan twee jaar nadat ze voor het eerst in Centraal Amerika voet aan wal hadden gezet, Montezuma te vermoorden, zijn hoofdstad met de grond gelijk te maken en de kolonie Nieuw-Spanje te stichten. (pagina 157-159)

Terug naar Overzicht alle titels