Tim Fransen 2

In onze tijd : leven in het Calamiteitperk
Alfabet 2024, 368 pagina's -  € 24,99

Wikipedia: Tim Fransen (1988)

Korte beschrijving
Een kritische filosofische verhandeling over de moderne samenleving. Tim Fransen onderzoekt de huidige tijd van crises en calamiteiten. Hij betoogt dat het vooruitgangsdenken ons heeft misleid en vraagt zich af hoe we de aangetaste maatschappelijke fundamenten kunnen herstellen. Hij gaat in op welke inzet er van burgers nodig is om een duurzame samenleving te scheppen en weer een slagvaardige democratie te vormen. Hij neemt de lezer op sleeptouw langs ideeën van grote filosofen en verrassende denkers en komt met concrete ideeën voor verandering. Soepel en met diepgang geschreven. Voor een brede tot een geoefende lezersgroep. Tim Fransen (Amsterdam, 1988) is cabaretier, schrijver en filosoof. Zijn debuutvoorstelling 'Het failliet van de moderne tijd' werd bekroond met de cabaretprijs Neerlands Hoop. Voor zowel zijn tweede voorstelling, 'Het kromme hout der mensheid', als zijn derde, 'De mens en ik', kreeg hij een Poelifinario. Van zijn hand verschenen eerder 'Brieven aan Koos' (2018)* en 'Het leven als tragikomedie' (2019)**, het essay voor de Maand van de Filosofie.

Tekst op website uitgever
Filosoof en cabaretier Tim Fransen onderzoekt ons huidige tijdsgewricht.
Onze wereld is wankel geworden. We leven in een tijd van crises en calamiteiten: het Calamiteitperk. In dit boek onderzoekt filosoof en cabaretier Tim Fransen ons huidige tijdsgewricht. Hij laat zien hoe het vooruitgangsdenken ons heeft misleid en vraagt zich af: hoe herstellen we de maatschappelijke fundamenten die daardoor zijn aangetast? Welke inzet is er van ons burgers nodig om een duurzame samenleving te scheppen en weer een slagvaardige democratie te worden? En welke rol spelen moraal en rechtvaardigheid daarbij? Fransen neemt de lezer op sleeptouw langs grote filosofen en verrassende denkers en komt met concrete ideeën om het tij te keren. Met 'In onze tijd' biedt hij handvatten voor een weerbare samenleving waarin weer volop hoop gloort.

Fragment uit Intermezzo : De brokstukken van het vooruitgangsgeloof
De uitdaging
Hiermee komen we aan bij het volgende deel. Nu we een poging hebben gedaan om onze tijd in het juiste (historische) perspectief te plaatsen, zal de lens van het Calamiteitperk ons moeten helpen bij het bepalen van het juiste handelingsperspectief. Met andere woorden: wat staat ons te doen? Die vraag staat centraal in het tweede deel van dit boek.
  Wat betreft dat handelingsperspectief stuitten we in het vorige deel op een fundamenteel probleem. Dit tijdperk kenmerkt zich namelijk door een reëel gevoel van controleverlies. Er zijn krachten ontketend die we niet weten te beheersen. De combinatie van technologische superkrachten, grootschalige natuurbeheersing en hyperconnectiviteit hebben de wereld als geheel in een wankele toestand gebracht. Het ligt dus voor de hand dat de echte oplossingen zich dan ook zullen moeten afspelen op wereldschaal: op het niveau van mondiale instituties en internationale samenwerking. Het probleem is, zo bleek ook, dat we op dat mondiale niveau momenteel te weinig mogelijkheden hebben om de boel collectief bij te sturen. Sterker nog: op dat niveau is niet wezenlijk sprake van een collectief, maar eerder van een systeem van rivaliserende landen, machtsblokken en multinationals. Dit gebrek aan mondiale aansturing is een fundamenteel probleem van het Calamiteitperk, en vormt de realiteit vanwaaruit we moeten vertrekken. Maar hé, kom op! Zoals elke zichzelf respecterende personal coach je kan vertellen: er bestaan geen problemen, alleen uitdagingen.
  In het volgende deel zullen we in eerste instantie inzoomen tot het niveau van de nationale democratie en, in het verlengde daarvan, tot Europa als geheel. Daar heb ik een aantal redenen voor. Ten eerste omdat ik denk dat er op dat niveau momenteel wél een geloofwaardig en collectief handelingsperspectief bestaat. Ten tweede is dat het niveau waarop er voor ons iets te beschermen valt en iets om voor te strijden. En tot slot is dat een goed startpunt omdat - in elk geval voor ons Europeanen - veel uitdagingen van onze tijd samenhangen met het 'westerse' politieke model: de liberale democratie. Dit model kent een aantal zwaktes en kwetsbaarheden die in het Calamiteitperk des te voelbaarder worden. Die zullen we onder ogen moeten zien, juist als we onze democratieën willen beschermen. 
  Waar het eerste deel draaide om drie pijlers, gaat het in het tweede deel over drie maatschappelijke fundamenten: de juiste vrijheden, het juiste burgerschap en de juiste politieke instituties. 
  Vrijheid is een groot goed en een essentieel onderdeel van de liberale democratie. Maar zoals we zullen zien zal vrijheid in het Calamiteitperk een nieuwe rol en andere betekenis moeten krijgen. Die nieuwe invulling van vrijheid opent de weg naar een discussie over wat democratisch burgerschap inhoudt, of zou moeten inhouden. Dit is het tweede fundament. Tot slot zullen we ons buigen over de juiste politieke instituties: hoe kunnen we de politieke gemeenschap het beste afbakenen? Wat is de rol van de natiestaat in een geglobaliseerde wereld met grensoverstijgende problemen? Hoe stellen we de economie meer in dienst van de samenleving? En welke internationale instituties helpen ons het controleverlies van het Calamiteitperk in te dammen? Kortom: het soort vragen dat ook op de doorsnee vrijmibo voorbijkomt. (Denk ik. Ik word nooit uitgenodigd.)
  Hier gaan we. (pagina 154-156)

Lees ook: Het leven als tragikomedie : over humor, kwetsbaarheid en solidariteit (Maand van De Filosofie 2019).

Terug naar Overzicht alle titels 

Leon Heuts

Leve de chaos : essay
Lemniscaat 2024, 157 pagina's -  € 12,99

Korte bio van Leon Heuts (1969)

Korte beschrijving
Persoonlijke en cultuurfilosofische reflecties over chaos, generationele trauma’s en een getroebleerde moeder-zoonrelatie. De auteur vertelt openhartig over de impact van het trauma van zijn moeder op zijn eigen leven. Vanwege de ervaringen die zijn moeder opdeed als jong meisje tijdens de Tweede Wereldoorlog, was zij niet in staat er voor hem te zijn. Zijn leven stond in het teken van chaos, melancholie en uitstelgedrag. Hij ontdekte echter dat chaos nieuwe kansen biedt in tijden van collectieve traumatische ervaringen, zoals oorlog, pandemie en klimaatcrisis. Filosofisch en gelaagd geschreven, met persoonlijke fragmenten. Met enkele zwart-witillustraties. Geschikt voor een brede tot geoefende lezersgroep. Leon Heuts (1969) is een Nederlandse schrijver en hoofd Studium Generale van de TU Delft. Hij was onder meer hoofdredacteur van Filosofie Magazine en van NEMO Kennislink.

Tekst op website uitgever
Leve de chaos is een openhartig essay van Leon Heuts over het trauma van zijn moeder en de gevolgen daarvan voor zijn eigen leven, tot op de dag van vandaag. Zijn moeder maakte aan het einde van de Tweede Wereldoorlog, als jong Duits meisje in een schuilkelder, het bombardement op Maagdenburg mee. Totale chaos. Zij heeft nooit een echte moeder voor hem kunnen zijn. Hij verliet haar op zijn negende en koos voor zijn vader. Toen hij haar tien jaar later voor het eerst weer ontmoette, was hij een punker met zwartgeverfd getoupeerd haar. Zij dronk trillend een kopje thee. Hij wilde ‘moeder’ zeggen, misschien zelfs ‘mama’, maar zijn stem stokte.

Leon ging studeren en werd hoofdredacteur van Filosofie Magazine, waar in die tijd een anarchistische sfeer hing die paste bij zijn persoonlijk leven. Hij besefte dat het trauma van zijn moeder deels ook zijn eigen trauma was: zijn leven stond in het teken van chaos, melancholie, uitstelgedrag en veel te veel rode wijn. Maar hij ontdekte ook dat juist de chaos nieuwe kansen biedt in een tijd van collectieve traumatische ervaringen, zoals oorlog, pandemie en klimaatcrisis. Overal ter wereld staan mensen op die hun eigen lijf en leden inzetten om iets goeds te betekenen voor de wereld – denk aan Greta Thunberg, Black Lives Matter, de activisten op de A12. Ecco homo – zie de kwetsbare mens, moedig vechtend en liefhebbend, zelfs op de rand van de vulkaan.

Fragment uit hoofdstuk 1. Atmosfeer
Melancholie
In dit boek schrijf ik over melancholie. Over mijn eigen melancholie, die een echo is van ervaringen in mijn jeugd. Mijn moeder groeide op in nazi-Duitsland en ontwikkelde een strategie om oorlogsgeweld te overleven, namelijk door de tijd stil te zetten. Ik kwam mijn melancholie te boven door de liefde en zorg van vrienden en geliefden. Van hen leerde ik ook hoe juist melancholie ons gevoelig kan maken voor de kwetsbaarheid van anderen en zo een politieke lading kan krijgen.
  Scripts over wie we zijn worden steeds dwingender. We projecteren onze verlangens en hopen op een politieke partij of sterke leider, op een Messiasfiguur die ons verlossing zegt te schenken. Dat was Hitler in de jonge jaren van mijn moeder, maar ook nu zijn er overal ter wereld sterke leiders die met radicale oplossingen komen. Juist bij een dergelijke verlossingspolitiek zijn kwetsbaarheid en zwakte ver te zoeken. In zoverre er zwakte bestaat, wordt die gebruikt als een propagandawapen: we moeten ons verlossen van een ander.

We moeten durven aarzelen. Tegenover het politieke en militaire geweld waarin we moeten uitspreken of iemand onze vriend of vijand is, staat de aarzeling van degene die niet direct weet wat-ie moet zeggen. Dezelfde aarzeling brengt ons dicht bij de natuur, die altijd al wordt gezien als een blinde kracht die niet kan spreken.
  Zo'n aarzeling lijkt klein, en tamelijk defensief. Toch kan het effect ervan groot zijn. Omdat er door de ontregeling en chaos een nieuw wereldbeeld verschijnt. De aarzeling herinnert ons er ook aan dat de wereld niet gescheiden was naar afkomst of religie, cultuur of natuur.
  Aarzeling kan ook de drijfveer zijn van een meisje dat begint met een schoolstaking. Uit deze aarzeling kan iets nieuws ontstaan, ook omdat het zo ongrijpbaar is - want wat moet je met een meisje dat niet naar school gaat? Je kunt haar moeilijk dwingen. Mede daarom heeft het klimaatactivisme van Greta Thunberg kunnen uitgroeien tot een wereldwijde beweging. (pagina 25-26)

Fragment uit hoofdstuk. Het geluk van triest zijn
Hoe het neoliberalisme Saturnus temde (2)
Het neoliberalisme gedijt bij het idee dat mensen weliswaar iets missen, bijvoorbeeld collectieve verantwoordelijkheid en de geborgenheid van een samenleving, maar dat ze uit dat gemis een bepaald geluk halen. Is deze melancholie niet tekenend voor de eerste decennia van deze eeuw?
  Terwijl de wereld in brand staat, lijkt er nog steeds geen alternatief te zijn voor de agenda van marktwerking en economische groei. Zelfs nu we aan de vooravond staan van een ecologische catastrofe, lijkt het onmogelijk een ander pad te kiezen. Zonder collectieve actie is er slechts de mogelijkheid om ' aan jezelf te werken'.  Deze ideologie biedt een overzichtelijke markt van persoonlijke zingeving en geluk.
  Er is vaak geschreven over het narcisme van deze cultuur, door zowel progressieve als conservatieve denkers: Christopher Lasch, Richard Sennett, Roger Scruton. Zij zien een persoonlijkheidscultus die het publieke domein overspoelt. Het 'dikke-ik' waar Harry Kunneman over schrijft kent geen remmingen of beschaving meer en eist alle ruimte voor zichzelf op. (pagina 71-72)

Terug naar Overzicht alle titels 

Cyrille Offermans 3

Een koord boven de afgrond
De Arbeiderspers 2024, 616 pagina's - € 32,50

Wikipedia: Cyrille Offermans (1945)

Korte beschrijving
Een verzameling diepgaande notities en essays over literatuur, cultuur en politiek. Dit boek van Cyrille Offermans is een combinatie van intellectuele essays en intimistische dagboeken, waarin hij zichzelf opnieuw uitvindt. Het boek legt een verband tussen de lees- en klimaatcrisis, beide fundamenteel en bedreigend. De oorlog in Oekraïne vormt een rode draad. Offermans stelt dat welvarende West-Europeanen hun leven en ingesleten consumentengedrag zullen moeten veranderen. Hij benadrukt de onbegrensde bewegingsmogelijkheden in de domeinen van de geest, en spreekt zich uit tegen het ordinaire aanbod van de markt. Persoonlijk, maar ook formeel en talig geschreven. Met veel verschillende soorten foto’s en illustraties in zwart-wit. Geschikt voor een geoefende lezersgroep. Cyrille Offermans (Geleen, 1945) is een bekende Nederlandse schrijver, criticus en essayist. Hij schreef vele boeken. Zijn werk won meerdere literaire prijzen, zoals de Busken Huetprijs, de J. Greshoff-prijs en de Pierre Bayle-prijs.

Tekst op website uitgever
‘Is het vergezocht de lees- en de klimaatcrisis in één adem te noemen? Mij lijkt van niet. Beide zijn even fundamenteel als bedreigend. Wij, welvarende, verwende, in de spullen omkomende West-Europeanen zullen ons leven moeten veranderen; maar zonder een vergaande deconditionering van ons ingesleten consumentengedrag zal dat niet lukken. Een lezer heeft daarmee minder moeite. Zo iemand is bekend met de onbegrensde, principieel voor iedereen toegankelijke bewegingsmogelijkheden in de domeinen van de geest. Ze maken hem in hoge mate immuun voor het ordinaire aanbod van de markt.’ Cyrille Offermans vindt zichzelf opnieuw uit in zijn journalen, die het midden houden tussen intellectuele essays en intimistische dagboeken.

Fragment uit Juni
De filosoof van het maatgevoel
Er zijn maar weinig foto's van hem in omloop, documentaires over of met hem al helemaal niet. Ook herinner ik me geen enkel optreden in een talkshow of een tv-interview naar aanleiding van een nieuwe boek, hoe indrukwekkend zijn bibliografie inmiddels ook is. Als geen ander illustreert zijn publieke status de even dodelijke als treurigstemmende mediawet van de omgekeerde evenredigheid: hoe hoger iemands intellectuele of creatieve niveau, hoe geringer de aandrang bij televisiebazen hem voor de camera's te halen.

Ik heb het over Ton Lemaire (1941), sinds een halve eeuw de belangrijkste Nederlandse antropologische filosoof, zeker als het aankomt op waarschuwingen voor de mondiale ecologische catastrofes die zich, allang niet meer sluipenderwijs, voor onze ogen voltrekken. 

Geboren in Rotterdam, maar opgegroeid in Noord-Limburg zwierf hij omstreeks zijn veertiende al verrukt en met open zinnen in het Leudal, zich ook toen al bewust van de bedreiging van al het natuurschoon. Hij studeerde in Nijmegen en Parijs, werd docent cultuurfilosofie in Nijmegen en was actief in diverse milieu- eb natuurbeschermingsorganisaties. In de jaren zeventig en tachtig oogstte hij algemene lof met persoonlijke en originele boeken als Filosofie van het landschap, De indiaan in ons bewustzijn en Binnenwegen.

Dat veranderde omstreeks 1990, toen hij, gefrustreerd door zijn academische werk en door de opzichtige politieke desinteresse in wat toen nog tamelijk onschuldig de 'milieucrisis' heette, de universiteit vaarwel zei en zich als ecoboer en schrijver vestigde in ene dorp in de Dordogne, waarna hij het volstrekt onterechte imago kreeg van een geflipte geitenwollensok, met wie graag de draak werd gestoken. Zelf zag hij zich, voor zijn doen nogal pathetische, als een 'ecologische vluchteling'.

In Frankrijk vond hij de rust, de stilte, de ruimte en de nog min of meer onaangetaste natuur die hij in Nederland steeds meer begon te missen. Door de schaalvergroting van de landbouw, de verstedelijking, de explosieve groei van industrieterreinen en de even explosieve uitbreiding van infrastructurele voorzieningen was het aanzien van Nederland in korte tijd dramatische veranderd. 'Wat is de natuur nog in dit land? Een stukje bos ter grootte van een krant', verzuchtte de dichter, en Lemaire was het met hem eens. Nederland werd een opslagplaats, een distributiecentrum, een doorvoorhaven, een plek zonder eigenschappen, een 'non-lieu', in de woorden van zijn Parijse collega-antropoloog Marc Augé. Natuurliefhebbers hadden hier niets meer te zoeken. (pagina 482-483)

Lees ook: Een iets beschuttere plek misschien (uit 2018) en Midden in het onbewoonbare (uit 2020)

Terug naar Overzicht alle titels

Umberto Eco

Hoe herken je een fascist

Prometheus 2024, 72 pagina's - € 12,50

Bevat drie artikelen/toespraken: Il fascismo eterno (1995), Veline e silenzio (2009) en Un nuovo trattato di Nimega 2012)

Wikipedia: Umberto Eco (1932-2016)

Korte beschrijving
Een bundeling van essays over fascisme en de bedreiging voor de Europese vrede. Hoe boek bevat een verzameling van drie essays waarin de kritische stem van Umberto Eco weerklinkt. Hij waarschuwt voor sluipend fascisme (‘Het eeuwige fascisme) en zelfopgelegde censuur ('Censuur en stilte'), die een groeiende bedreiging vormen voor de Europese vrede. Eco roept op tot nieuwe Europese afspraken (‘Een nieuw verdrag van Nijmegen’). Hij stelt dat het ‘oerfascisme’ nog steeds rondwaart en dat het onze plicht is dit te ontmaskeren en alert te zijn op al zijn nieuwe verschijningsvormen. Intelligent en met diepgang geschreven. Geschikt voor een geoefende lezersgroep.  Umberto Eco (1932-2016) was een schrijver. Hij schreef onder andere 'De naam van de roos', 'De slinger van Foucault', 'Het eiland van de vorige dag', 'De begraafplaats van Praag' en 'Het nulnummer'. Zijn werk wordt in meer dan vijftig landen uitgegeven.  De essays zijn oorspronkelijk uitgegeven in 1995 ('Het eeuwige facisme'), 2009 ('Censuur en stilte') en 2012 ('Een nieuw verdrag van Nijmegen').

Fragment uit Het eeuwige fascisme
Ondanks deze verwarring denk ik toch dat het mogelijk is een lijst op te stellen van de typische kenmerken van hetgeen ik het 'oerfascisme' of het 'eeuwige fascisme' zou willen noemen. Die kenmerken kunnen niet in één systeem worden gevangen; ze zijn veelal met elkaar in tegenspraak en ook kenmerkend voor andere vormen van despotisme of fanatisme. Maar de aanwezigheid van een van deze kenmerken is al voldoende om een fascistische schemergebied te doen ontstaan.

1. Het eerste kenmerk van het oerfascisme is de cultus van de traditie. ()

2. Het traditionalisme impliceert een afwijzing van het modernisme. () De Verlichting, het tijdperk van de Rede, wordt gezien als het begin van de moderne verdorvenheid. In die zin kan het oerfascisme worden gedefinieerd als irrationalisme. ()

3. Het irrationalisme hangt op zijn beurt weer samen met de cultus van de 'actie om de actie'. Actie is mooi op zich en daartoe moet, nog voordat er ook maar enigszins over is nagedacht, worden overgegaan. Denken is een vorm van verweking. En dientengevolge is cultuur verdacht, aangezien cultuur wordt geassocieerd met een kritische houding. () ... argwaan jegens de intellectuele wereld is altijd een kenmerk geweest van het oerfascisme. De officiële fascistische intellectuelen hadden voornamelijk tot taak de moderne cultuur en de liberale intelligentsia ervan te beschuldigen de traditionele waarden te hebben losgelaten. 

4. Geen enkele vorm van syncretiscme gedoogt kritiek. Een kritische geest brengt onderscheid aan, en onderscheid maken is een teken van moderniteit. In de moderne cultuur ziet de wetenschappelijke wereld het meningsverschil als instrument om kennis te vergroten. Het oerfascisme beschouwt meningsverschillen als verraad. ()

5. Het meningsverschil is daarnaast ook teken van anders-zijn. Het oerfascisme zoekt en vergoot de consensus door de natuurlijke angst voor dit verschil uit te buiten en aan te scherpen. Het eerste waar een fascistische of in aanleg fascistische beweging zich tegen richt is tegen indringers. En dus is het oerfascisme per definitie racistisch. 

6. Het oerfascisme komt voort uit persoonlijke of maatschappelijke frustratie, hetgeen verklaart waarom een van de typische kenmerken van historische fascistische bewegingen de oproep aan de gefrustreerde middenklasse was, die zich altijd wel onbehaaglijk voelde ten aan zien van de een of andere economische crisis of politieke vernedering, en die doodsbenauwd was voor de druk van de lagere sociale klassen. ()

7. Het oerfascisme vertelt degenen die geen noemenswaardige sociale identiteit bezitten dat hun enige privilege tevens het meest algemene is, namelijk dat zij in hetzelfde land geboren zijn. Ziedaar de oorsprong van het nationalisme. Daar komt nog bij: de enige die de natie een identiteit kan bezorgen is 'de vijand'. En dus ligt aan de psychologie van het oerfascisme de obsessie met een - mogelijkerwijs internationaal - complot ten grondslag. De aanhangers moeten zich bedreigd voelen. De eenvoudigste manier om een complot in het leven te roepen is appelleren aan xenofobie. Maar het complot dient ook van binnenuit te komen: joden zijn doorgaans het beste doelwit, aangezien ze het voordeel bieden er zowel niet als wel bij te horen. ()

8. De aanhangers moeten zich vernederd voelen door de protserige rijkdom en de kracht van de vijand. ()

9. Het oerfascisme kent geen strijd voor het leven, maar eerder een 'leven voor de strijd'. ()

10. Aangezien elitarisme in de grond aristocratisch is, is het typerend voor elke reactionaire ideologie. In de loop van de geschiedenis hebben alle vormen van aristocratisch en militaristisch elitarisme zich gekenmerkt door een minachting voor de zwakken. () De leider, die heel goed weet dat zijn macht niet op democratische wijze is verkregen maar dat hij zich die met geweld heeft toegeëigend, weet tevens dat zijn kracht stoelt op de zwakheid van de massa, een massa die dermate zwak is dat zij een 'heerser' nodig heeft, en verdient. ()

11. In dit licht bezien wordt iedereen opgevoed om een held te zijn. In elke mythologie is 'de held' een uitzonderlijk wezen, maar in de ideologie van het oerfascisme is heldendom de norm. En deze cultus van het heldendom is nauw verbonden met de cultus van de dood () De oerfascistische held kan niet wachten tot hij sterft. Daarbij moet worden aangetekend dat hij in zijn ongeduld meer dan eens kans ziet ánderen te laten sterven. ()

12. Omdat het niet eenvoudig is permanent oorlogje te spelen, dan wel de held uit te hangen, hevelt het oerfascisme zijn 'wil tot macht' over naar het seksuele vlak: ziedaar de oorsprong van het maschismo (dat minachting voor vrouwen impliceert en een categorische afwijzing van non-conformistische vormen van seksualiteit, van kuisheid tot homoseksualiteit). ()

13. Het oerfascisme stoelt op een 'kwalitatief populisme'. () Bij het oerfascisme hebben individuen als zodanig geen rechten, en wordt 'het volk' beschouwd als een kwaliteit, als een monolitische entiteit die de 'gemeenschappelijke wil' tot uitdrukking brengt. En aangezien een verzameling menselijke wezens nooit een gemeenschappelijke wil kan bezitten, pretendeert de leider hun spreekbuis te zijn. De burgers die hun recht op het benoemen van afgevaardigden hebben verloren, handelen niet maar worden slechts als pars pro toto opgeroepen om de ril van volk te spelen, waardoor het volk verwordt tot figurant. () Er tekent zich in de toekomst een kwalitatief tv- of internetpopulisme af, waarin de emotionele respons van een geselecteerde groep burgers gepresenteerd en geaccepteerd zal worden als vox populi. Conform het kwalitatieve populisme dient het oerfascisme zich tegen 'verdorven' parlementaire regeringen te keren. () Elke keer dat een politicus vraagtekens plaatst bij de rechtmatigheid van een parlement omdat het de vox populi niet langer zou vertegenwoordigen, is het oerfascisme niet ver weg.

14. Het oerfascisme spreekt newspeak. ()

We moeten ervoor oppassen dat de betekenis van die woorden niet opnieuw vergeten wordt. Het oerfascisme waart nog rond, soms in burgerkledij. Het zou maar wat gemakkelijk voor ons zijn als er iemand ten tonele verscheen die zei: 'Ik wil de poorten van Auschwitz weer openen, ik wil dat de zwarthemden weer over de Italiaanse pleinen paraderen!' Maar helaas is het leven niet zo eenvoudig. Het oerfascisme kan terugkeren in de meest onschuldige gedaanten. Het is onze plicht het te ontmaskeren en gespitst te zijn op al zijn nieuwe verschijningsvormen - elke dag weer, overal ter wereld. (pagina 32-48)

Lees vooral ook: Het nationaal-socialisme als rancuneleer : met een voorwoord van Bas Heijne van Menno ter Braak (uit 1937/2019), of  

Verloren land : de zeven stappen van democratie naar dictatuur van Ece Temelkuran (uit 2019) of 

Nee is niet genoeg : tegen Trumps shocktherapie, voor de wereld die we nodig hebben van Naomi Klein (uit 2017) of 

Fascisme : oorsprong en ideologie van Robin te Slaa (uit 2022) Theorie van de kraal : kapitaal - ras - fascisme van Willem Schinkel & Rogier van Reekum (uit 2019) of 

Over tirannie : twintig lessen uit de twintigste eeuw van Timothy Snyder (uit 2017) of 

De moed om te kiezen : een filosofie van de vrijheid van Fernando Savater (uit 2005) én 

De angst voor vrijheid : de vlucht in autoritarisme, destructivisme, conformisme (uit 1941/1999) van Erich Fromm.

Terug naar Overzicht alle titels