donderdag 31 oktober 2013

Ray Kurzweil 2

Het bouwen van een brein : het geheim van het menselijk denken ontrafeld

De Wereld  2013, 320 pagina's - € 24,95

Oorspronkelijke titel: How to create a mind: the secret of human thought revealed (2012)

Wikipedia: Ray Kurzweil (1948)

Korte beschrijving
Raymond Kurzweil is een gepassioneerd uitvinder, ondernemer en toekomstverkenner. In die laatste hoedanigheid is hij een transhumanist, die van mening is dat de mens zichzelf in de naaste toekomst zal overstijgen. In dit boek, een vervolg op zijn bestseller 'De singulariteit is nabij' (2011)*, ontwikkelt hij een theorie over de werking van ons brein, met name de neocortex, die hij de 'patroonherkenningstheorie' heeft gedoopt, en laat hij zien hoe die theorie enerzijds kan helpen om de werking van ons brein te begrijpen en anderzijds bruikbaar is bij het ontwikkelen van allerlei vormen van kunstmatige intelligentie. Een uitermate boeiende materie. Probleem met de groeiende lijst populaire boeken van Kurzweil is, ook hier weer, dat zijn gedrevenheid ten koste gaat van de helderheid van zijn tekst en dat de grens tussen zijn kennis van nu en zijn visie op de toekomst vaak maar moeilijk is te vinden. Voorzien van illustraties en figuren in zwart-wit, eindnoten en afzonderlijke registers op onderwerpen en personen.

Klik hier voor een kritische reactie op de ideeën van Ray Kurzweil (Futuristische dromen van Ray Kurzweil zijn bedrog)

Klik hier voor zijn boek De singulariteit is nabij (2005/2011)

Fragment uit hoofdstuk 6. Transcendente vermogens (over creativiteit)
De volgende stap is natuurlijk het vergroten van de neocortex zelf met behulp van zijn niet-biologische equivalent. Dit zal onze ultieme creatieve daad zijn: het creëren van het vermogen om creatief te zijn. Een niet-biologische neocortex zal uiteindelijk veel sneller zijn en zal snel het soort metaforen kunnen zoeken dat Darwin en Einstein inspireerde. De niet-biologische neocortex kan systematisch alle overlappende grensgebieden van onze exponentieel groeiende kennis onderzoeken.
Sommige mensen maken zich zorgen over wat er gaat gebeuren met mensen die niet mee zouden willen doen met zo'n uitbreiding van de necortex. De extra intelligentie bevindt zich voornamelijk in de cloud (het exponentieel groeiende netwerk van computers waarmee we ons verbinden via online communicatie), waar zich nu het grootste gedeelte van onze machine-intelligentie bevindt. (pagina 117)

Authors at Google - Ray Kurzweil "How to Create a Mind" (1:19:04) (69.104 views op 31/20-2013)


Terug naar Overzicht alle titels

Michael Foley 2


Lang leve het gewone : de lessen van het alledaagse leven

Atlas Contact 2013, 320 pagina's - € 24,95

Lenen als E-book via bibliotheek.nl

Oorspronkelijke titel: Embracing the ordinary : lessons from the champions of evryday life (2013)

Website Michael Foley (1947)

Korte beschrijving
De auteur houdt een pleidooi voor niet-utilitair (op nut gericht), aandachtig genieten van het dagelijks leven, het hier en nu nemen zoals het is. Foley, dichter en romancier, geeft hiermee antwoord op een in een eerdere publicatie, 'Absurde overvloed' (2012)*, gestelde vraag: hoe het komt dat we dit genieten niet of nauwelijks nastreven. Hij doet dit aan de hand van onder meer de spiritualiteit van William James, romans zonder plot van Marcel Proust en James Joyce en het denken van Henri Bergson. Als hij zich daartoe had beperkt, was zijn pleidooi voor het genieten van alledag kernachtiger overgekomen. Nu is er sprake van een omgevallen boekenkast, een zekere willekeur en ongenuanceerdheid. De thematiek is vooral interessant voor de middenklasse. Wie dieper in wil gaan op het denken van William James, kan beter terecht bij Charles Taylor ('Wat betekent religie vandaag?', 2003) en wat Proust betreft bij Alain de Botton ('Hoe Proust je leven kan veranderen', 1997)

Fragment uit 6. De opera van het alledaagse spraakgebruik
Toen ik veertig jaar geleden met lesgeven begon, was de meest angstaanjagende onthulling voor mij niet de onwetendheid van de leerlingen, maar de leegte in de hoofden van de leraren, waarvan ik me bewust werd door de onophoudelijke, verbijsterende nietszeggendheid van de gesprekken in de lerarenkamer. Hoe konden fatsoenlijk opgeleide mensen, van wie menigeen zich vanwege een vermeende superioriteit omwille van die opleiding ook behoorlijk uit de hoogte gedroeg, dag in dag uit zoveel flauwekul uitslaan? Ik was destijds ook een zelfingenomen eikeltje en dus hield ik, om besmetting te voorkomen, mijn oren stijf dicht. Maar wat zou ik nu graag nog eens luisteren naar de ruwe, ongeredigeerde versie van zo'n eindeloos praatje over dat Saintbury's niet meer is wat het geweest is omdat het personeel er nooit meer tijd voor je heeft en omdat het wc-papier en de eieren op maandag altijd op zijn. Ik begrijp inmiddels dat het merendeel van alle gesprekken geen communicatie betreft, maar betekenisloos geluid. Het zijn auditieve dekentjes, bedoeld om gerust te stellen, te troosten en te verzachten - en juist het feit dat dit geluid geen betekenis heeft moet als een bron van vreugde worden gezien. De truc met gesprekken over koetjes en kalfjes is dat je van de koetjes en kalfjes moet genieten.
  Volgens de antropoloog Robin Dunbar is nietszeggend geklets een verbindend ritueel, voortgekomen uit het wederzijdse mooi maken bij apenstammen, een wat verfijndere vorm van het 'vocale mooi maken', een soort versieren op afstand (dit verband tussen mooi maken en kletsen verklaart waarom kappers zo babbelziek zijn). De boodschap bestaat uit het contact zelf, de inhoud doet er niet toe. Dat wil zeggen dat twee derde van al het praten geen praktische of intellectuele functie heeft en bestaat uit opscheppen, herinneringen ophalen, roddelen, klagen, onwaarschijnlijk gedetailleerde beschrijvingen van persoonlijke voor- of afkeuren, gebabbel over gezondheid, de televisie van gisteren, de activiteiten van familieleden, en bovenal letterlijke verslagen van vorige ontmoetingen ('Dus ik zeg ... en toen zei hij', of voor de jongere praters: 'Die gast deed van ... en toen had ik iets van ...'). Zelfs klagen, dat een uiting van ontevredenheid een afwijzing lijkt te zijn, is in wezen een bevestiging van solidariteit. (pagina 121-122)

Tekst op website uitgever
In Absurde overvloed stelde Michael Foley de vraag: hoe komt het dat we zelden nastreven waar we gelukkig van worden? Ruimte, tijd, stilte: daarbij vaart de mens wel, maar we zoeken de drukte op en hebben altijd haast.

In Lang leve het gewone formuleert hij een antwoord. In het voetspoor van kunstenaars, filosofen en psychologen beschrijft hij wat de moeite waard kan zijn in ons gewone leven. 'Doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg', wordt er wel eens gezegd. Foley laat zien dat dit een zeer inspirerende aanmoediging kan zijn.

Terug naar Overzicht alle titels

dinsdag 29 oktober 2013

Peter Giesen


De weg van de meeste weerstand : pleidooi voor de betrokken burger

Cossee 2013, 96 pagina's - € 12,90

Peter Giesen (1959)

Korte beschrijving
Hoe komt het dat Nederlanders zo pessimistisch zijn over hun land als de cijfers een gunstig beeld laten zien? Die vraagt stelt journalist Peter Giesen (1959) zich in dit essay. Giesen is historicus en werkt ruim twintig jaar voor de Volkskrant. Sinds 2013 is hij correspondent in Parijs. Eerder publiceerde hij 'Laat me feesten' (1999) over vermeende en daadwerkelijke problemen van jongeren en 'Land van lafaards?' (200&) waarin hij de geschiedenis van de angst in Nederland bespreekt. Het antwoord op de vraag die Giesen in 'De weg van de meeste weerstand' opwerpt, staat haaks op het vandaag de dag populaire neoliberalisme. Met veel aandacht voor historische context doet Giesen een pleidooi voor een relativering van het 'ik'. Hij betoogt dat de 'bv ik' niet kan zonder de 'bv wij', die ervoor zorgt dat het individu meer controle op de wereld heeft, waardoor optimisme ontstaat. Giesen besluit zijn essay met een 'bescheiden optimistische agenda', die de onderlinge verbondenheid van burgers moet versterken en hen meer greep geeft op de wereld. Kleine druk.


Korte beschrijving (van website uitgever)
Met mij gaat het goed, met ons gaat het slecht. Zo kijken de meeste Nederlanders tegen hun land aan. Groot optimisme over het persoonlijk leven gaat gepaard met diep pessimisme over de samenleving. Peter Giesen betoogt dat ons persoonlijk optimisme zichzelf in de staart begint te bijten. Mensen hebben hoge verwachtingen van hun leven en voelen zichzelf verantwoordelijk voor succes of falen. Steeds meer mensen bezwijken onder die druk, met een toename van allerlei psychische kwalen als gevolg.
Terwijl we ons persoonlijk optimisme moeten temperen, zouden we het maatschappelijk optimisme juist moeten vergroten. Maar ons maatschappelijk pessimisme is diep geworteld.
  Om greep te krijgen op grote, onpersoonlijke krachten als 'globalisering', 'Europa' of 'de markt' is een nieuw optimisme nodig. Peter Giesen laat zien hoe dat tot stand kan komen door een versterking van het collectief: hoe we de doodlopende weg van de zeurcultuur in het openbare debat kunnen vermijden.

Fragment uit recensie in Trouw (26 oktober 2013)
Als het mistig is, kun je zeggen: wat een pest die mist. Maar de reactie kan ook zijn: klaart wel op die mist! Het woordgrapje laat zien dat er een groot verschil is tussen pessimisten en optimisten. En de suggestie is dat je maar beter tot die laatsten kunt behoren.
In zijn vlot geschreven essay gaat Peter Giesen, journalist bij De Volkskrant, uitgebreid in op het onderscheid tussen pessimisten en optimisten. Hij noemt zichzelf een 'rationele optimist'. "Ik ben op zoek naar een optimisme dat ik kan onderbouwen, niet naar een optimisme dat zich louter baseert op de wil, een feel good-optimisme dat gelukkig maakt, ook al berust het op zelfbedrog."
Giesen is vooral op zoek naar een antwoord op de vraag hoe het toch kan dat uit alle onderzoeken blijkt dat mensen gelukkig zijn met hun eigen leven, maar ongelukkig met wat er om hen heen gebeurt.

() Het essay beslaat nog geen honderd pagina's, maar de auteur haalt daarin veel overhoop.

Fragment uit Een kleine geschiedenis van het optimisme
Nederland is rijker dan ooit. De staatsschuld is lager dan in Engeland, Frankrijk en Duitsland. Ons overschot op de betalingsbalans is groter dan dat van exportkampioen Duitsland. Onze pensioenpot is de best gevulde ter wereld. Natuurlijk moet de komende jaren blijken hoeveel rijkdom op de pof verworven is, maar we kunnen een stootje hebben. Zoals Rutger Bregman in de Volkskrant schreef: 'Een hedendaagse zwerver met een daklozenuitkering is rijker dan Jan Modaal in 1955.'
  Je kunt natuurlijk tegenwerpen dat inkomen een wel heel platte maat is om vooruitgang te meten. Dat is ook zo, maar niemand zal terug willen naar een wereld van kleine, vochtige huizen waarin tienerkinderen met zijn drieën in één bed sliepen, moeder druk bezig was met het uitwringen van de was en het wecken van de groente, en vader dolgelukkig was als hij zich een bromfiets en leren jas kon veroorloven.
  DE vooruitgang is echter niet beperkt gebleven tot het materiële vlak. We zijn vrijer dan ooit. De mythische wereld van 'vroeger' was hiërarchisch: gelovigen stonden boven niet-gelovigen, mannen boven vrouwen, hetero's boven homo's. (pagina 43-44)

Terug naar Overzicht alle titels

woensdag 23 oktober 2013

Maarten van Buuren & Joep Dohmen

Van oude en nieuwe deugden : levenskunst van Aristoteles tot Nussbaum

Ambo 2013, 314 pagina's - € 24,95

Lenen als E-book via bibliotheek.nl

Maarten van Buuren (1948) en Joep Dohmen (1949)

Korte beschrijving
Een boek over ethiek en wel een speciaal type. De meeste ethische theorieën gaan uit van regels of principes (deontologie) dan wel van uitkomsten of gevolgen (teleologie). Daarover gaat dit boek niet. Het gaat om een derde type, de deugdethiek, die nadenkt over de kunst van het leven. Deugdethiek begint niet met de vraag die de beide andere typen stellen: wat moet ik doen? Deugdethiek begint met: hoe moet ik leven? In tien hoofdstukken behandelen de auteurs, beiden hoogleraar te Utrecht, evenzovele vertegenwoordigers van de deugdethiek, daarbij 25 eeuwen omspannend. Natuurlijk is het een moeilijk boek, maar toegankelijker en sprekender dan hier kan er moeilijk over worden geschreven. De beide auteurs hebben hun eigen stijl en opvattingen. Dat stoort niet, integendeel, het zou storen als het anders was. Het is een aanstekelijk boek. Het schrijft niet voor, het nodigt uit. En ondertussen wordt de lezer er ook nog wijzer van. Elk hoofdstuk besluit met een lijst van primaire en secundaire literatuur..

Tekst op website uitgever
Levenskunst is een manier om de zoektocht naar het goede leven vorm te geven. De westerse mens heeft de vrijheid veroverd om te kiezen wie hij wil zijn. Maar hoe die vrijheid in te vullen? En hoe kan een maatschappij vol vrije individuen goed functioneren? Daarvoor is een nieuwe moraal nodig die niet dogmatisch is, maar positief. Een moraal die persoonlijke vrijheid definieert ten opzichte van de ander, in een maatschappelijk verband.

Maarten van Buuren en Joep Dohmen betogen dat deugden de mens in staat stellen te onderscheiden wat het goede is. Ze moeten in de praktijk met wijsheid worden ingezet, afhankelijk van de situatie en de mores. Gebeurt dat niet dan verkeren ze in hun tegendeel en worden ondeugden.


In Van oude en nieuwe deugden gaan Van Buuren en Dohmen te rade bij tien denkers die in de loop van 2500 jaar verschillende visies op het goede leven hebben geformuleerd, van Laozi tot Machiavelli, van Friedrich Nietzsche tot Richard Rorty, van Aristoteles tot Martha Nussbaum.

Fragment uit 10. Martha Nussbaum: tragiek en mededogen
Het zou echter zeer eenzijdig zijn om alleen op het verstand en de intellectuele vaardigheid in te werken. Mensen zijn niet alleen redelijke wezens, maar ook wezens met morele emoties. Het tweede aspect dat Nussbaum naast de ontwikkeling van autonomie nodig acht voor een humanistische vorming is mededogen. Persoonlijke vorming is van groot belang voor het ontwikkelen van een bloeiend gelukkig leven. Maar zij is ook van belang voor het voorkomen van mislukte levens en het tegengaan van een cultuur van haat. Daarom moeten we bovendien nagaan en proberen te ontdekken waarom mensen heel vaak niet in staat blijken tot mededogen. Vooral mensen die niet geleerd hebben om van zichzelf te houden, zullen zich vastbijten in haat jegens anderen.
  Waarom hebben mensen vaak geen mededogen? Nussbaum laat zien hoe jonge mensen moeten leren hun primaire narcisme, hun schaamte over hun lichamelijkheid en hun onmacht te overwinnen. Opvoeding betekent: jonge mensen niet alleen leren inzien, maar ook leren aanvaarden dat ze als mens kwetsbaar zijn en altijd afhankelijk van anderen. Alleen wie daarin slaagt, is zelf beter in staat om open te staan voor anderen en anderen te helpen. Wie er echter niet in slaagt zijn onmacht te verdragen, zal zijn angst, walging en schaamte over zichzelf al gauw op anderen projecteren. Die ander, die vreemdeling, die allochtoon deugt niet; hij stinkt, is een rat, tuig. (pagina 301-302)

Terug naar Overzicht alle titels

donderdag 17 oktober 2013

Bas Kast

Kies je gelukkig! : waarom kiezen zo moeilijk is en hoe we gelukkig kunnen worden

Wereldbibliotheek 2013, 256 pagina's - € 18,90

Oorspronkelijke titel: Ich weiß nicht, was ich wollen soll : warum wir uns so schwer entscheiden können und wo das Glck zu finden ist (2012)

Wikipedia: Bas Kast (1973) (NL) of (Duits)

Korte beschrijving
Het derde boek van deze auteur, na 'De liefde : en waar hartstocht vandaan komt' (2006) en 'Hoe de buik het hoofd helpt denken' (2008) nu een vlot geschreven en vaak geestige verhandeling over de moeite die met name jongeren hebben om keuzes te maken in hun carrière en hun persoonlijk leven. De vraag hoe het komt dat de in overvloed levende mens zo weinig gelukkig is, staat centraal. De welvaartsparadox, noemt Kast dat: veel vrijheid die juist vaak verlammend werkt. Aan de hand van recente onderzoeksresultaten en grafieken bouwt hij zijn betoog op, staaft hij zijn theorieën en geeft in het laatste hoofdstuk adviezen, die kortweg hier op neerkomen: houd de ratrace voor gezien en leef! Hij zet daarnaast grote vraagtekens bij het huidige mediagebruik, maar nergens stelt hij zich belerend op en hoewel hij zeer serieus redeneert, kan hij tegelijkertijd relativeren. Een mooie combinatie. Enige tientallen bladzijden tekst minder had gekund, Kast weidt soms erg uit en herhaalt dingen. Wat aan de andere kant ook weer prettig is om de draad vast te houden. Het boek heeft een register en indrukwekkende literatuurlijst.

Tekst op website Wereldbibliotheek
Hét boek voor Generatie Keuzestress!  (woensdag 25 september 2013)
Noem het Generatie Keuzestress. Noem het 'Generatie Alles', zoals De Groene Amsterdammer in juni, of 'Generation Y', zoals in Amerika - de huidige generatie twintigers en dertigers heeft last van keuzestress. In Kies je gelukkig!, dat op 6 oktober verschijnt, maakt Bas Kast aan de hand van het meest recente onderzoek in onder meer de psychologie, neurologie en antropologie duidelijk waarom zo veel vrijheid juist verlammend werkt en tot stress leidt. En legt hij uit hoe je keuzestress kunt voorkomen door op de juiste manier te kiezen.

Bas Kast (1973) studeerde biologie en psychologie. Eerder verschenen van hem De liefde en waar de hartstocht vandaan komt en Hoe de buik het hoofd helpt denken. Voor zijn werk ontving hij de Axel Springerprijs voor jonge journalisten en de Europese Science Writers Award. In Kies je gelukkig! legt hij met praktische tips uit hoe we ons het beste staande kunnen houden in een maatschappij waarin grenzeloosheid de norm lijkt te zijn.

Fragment uit 1. Voorwoord bij de Nederlandse uitgave
In dit boek wil ik niet pleiten dat we onze moeizaam verworven vrijheden en onze met grote inspanning veroverde welvaart zouden moeten opgeven (iemand die wijst op de gevaren van overgewicht voor de gezondheid wil meestal niet alle supermarkten afbreken, en ziet ook niet reikhalzend uit naar hongersnood).
We zouden eerder allemaal middelen en strategieën moeten vinden om met de huidige moderne samenleving in het reine te komen en daarin gelukkig te worden. De maatschappij waarin we leven en waarvan we de voordelen terecht aan onze buitenaardse vrienden hebben uitgelegd, lijkt me in velerlei opzicht nagenoeg ideaal. Ze biedt ons zo veel kansen op een geslaagd en gelukkig leven ... Met dit boek wil ik ertoe bijdragen dat de valstrikken en afgronden die óók in de samenleving schuilgaan en die hecht met de voordelen ervan verweven zijn, worden erkend, zodat uiteindelijk, naar ik hoop, iedereen daarin wat beter zijn weg kan vinden. (pagina 16)

Terug naar Overzicht alle titels

woensdag 9 oktober 2013

Brené Brown 2

De moed van imperfectie : laat gaan wie je denkt te moeten zijn

LeV 2013, 167 pagina's - € 17,50

Oorspronkelijke titel: The gifts of imperfection  : let go off who you think you're supposed to be and embrace who you are (2010)

Wikipedia: Brené Brown (1965)

Korte beschrijving
De schrijfster (auteur van 'De kracht van kwetsbaarheid', 2013) is professor in Houston en deed onderzoek naar kwetsbaarheid en schaamte. Na een persoonlijke crisis ('inzinking/spiritueel ontwaken') in 2007, richt ze zich op wat er nodig is om bezield te kunnen leven. Op persoonlijke, luchtige en humoristische wijze beschrijft ze het belang van het volledig ervaren van je zachte en kwetsbare kanten, vanuit het gevoel dat je de moeite waard bent. Aan de hand van tien wegwijzers wordt de lezer aangemoedigd om de vaardigheden moed, compassie en verbondenheid in de praktijk te brengen. Woorden als 'authenticiteit' en 'compassie' worden eerst gedefinieerd om vervolgens dieper in te gaan op het begrip liefde en het belang van praten over schaamte, angst en kwetsbaarheid. De wegwijzers worden geïllustreerd met verhalen, definities, citaten en ideeën. Aan bod komt het laten varen van perfectionisme en stress, en het toelaten van authenticiteit, creativiteit, rust, en intuïtie. Op zorgvuldige wijze wordt gerefereerd naar onderzoek, waarbij de noten achter in het boek terug te vinden zijn.

Fragment uit Bezield leven
Bezield leven is geen eenmalige keuze. het is een proces. Ik zie het als een levenslange reis. Mijn doel is anderen bewust te maken van, en inzicht geven in, de verzameling keuzes die tot een bezield leven leiden, en met hen te delen wat ik heb geleerd van een heleboel mensen die zich erop hebben toegelegd met hart en ziel te leven en lief te hebben.
Voor elke reis, dus ook deze, is het belangrijk om te bespreken wat je moet meenemen. Wat heb je nodig om te kunnen leven en liefhebben vanuit het gevoel dat je de moeite waard bent? Hoe kun je imperfectie omarmen? Hoe kun je toewerken naar wat je nodig hebt en loslaten wat je tegenhoudt? Het antwoord op deze vragen is te vinden in moed, compassie en verbondenheid. Dat zijn de gereedschappen die je nodig hebt tijdens de reis. (pagina 17)

Klik hier voor een ander boek van Brené Brown. De kracht van kwetsbaarheid


TED: De kracht van kwetsbaarheid
(20:20) (11.198.769 views op 26/9/2013)


Terug naar Overzicht alle titels

donderdag 3 oktober 2013

Henk van Tuinen


Ons land kan menselijker : naar een economie die de samenleving verbetert

De Bezige bij 2013, 174 pagina's - € 15,90

Lenen als E-book via bibliotheek.nl

Henk van Tuinen (Middelburg, 1946) studeerde economie. Hij werkte in leidinggevende posities bij het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), eerst aan economische, later ook aan sociale statistieken. In 2003 verliet hij het CBS als plaatsvervangend directeur-generaal. Hij publiceerde artikelen over statistiek, economie en beleid, steeds vanuit een fascinatie voor de feitelijke werking van onze samenleving.

Korte beschrijving
De schrijver, voormalig (top)manager van het Centraal Bureau voor de Statistiek, analyseert de huidige economische situatie. Hij komt daarbij tot de conclusie dat de rol van economen, commerciële en financiële instellingen te groot is. Vervolgens betoogt de schrijver hoe we zouden moeten komen naar wat hij noemt een 'menselijker proces'. De schrijver roept daarbij veel vragen op. In zijn betoog sluit hij aan bij de gangbare economische theorieën over de homo economicus en zijn gedrag, maar laat zien dat dit in de huidige complexe samenleving leidt tot irrationeel gedrag. Hij hanteert een prettige schrijfstijl; het boek is voorzien van eindnoten en een literatuurlijst. Goed leesbaar, kritisch boekje over de huidige economische situatie, maar wel met beide benen op de grond.

Henk van Tuinen sprak op 16 maart 2014 in de Groene Engel in Oss.

Korte beschrijving op de website van uitgever De Bezige bij
Wij consumeren nu viermaal zoveel als onze grootouders, maar we voelen ons bepaald niet viermaal gelukkiger. Een op de acht werknemers kampt met een burn-out, 10 procent van de Nederlanders slikt antidepressiva. Onze samenleving is de laatste decennia meegesleept door een cultuurverandering, die vooral is gevoed door de commercie en de alomtegenwoordige marketing, die onze media steeds sluwer doordrenkt. Ons land kan menselijker analyseert scherp deze ontwikkeling en komt met praktische en originele voorstellen om de eenzijdige commerciële manipulatie van de samenleving te neutraliseren. Zowel Van Tuinens analyse als zijn voorstellen passen in een samenhangende visie op mens en samenleving, die gebaseerd is op onder meer neurowetenschap en nieuwe economische theorieën. Financiële markten en economen zullen in Van Tuinens visie een aanmerkelijk bescheidener plaats moeten innemen dan ze in de laatste jaren hebben opgeëist, en de aldus vrijgekomen ruimte kan worden ingenomen door burgers die hun soevereiniteit herwonnen hebben.

Fragment uit 1. Verbetering als proces
Wie denkt nog dat in onze samenleving alles goed loopt? De meesten van ons noemen moeiteloos onderwerpen waar het juist de verkeerde kant op gaat. Mensen die menen dat de opwarming van de aarde moet stoppen, zeggen al jaren dat we veel minder fossiele energie moeten gaan gebruiken. Maar het gebruik blijft toenemen. Mensen die menen dat ons consumentisme ons en onze samenleving degradeert en uiteindelijk te gronde richt, roepen ons al decennia op tot consuminderen. Maar we blijven maar proberen om onze consumptie nog verder te laten groeien. Mensen die menen dat onze normen en waarden achteruitgaan, roepen ons op om anders te gaan denken en doen. Ziet u dat al gebeuren, zomaar vanzelf? De meeste mensen lijken het erover eens dat het in de politiek heel anders zou moeten. Maar er zijn slechts weinig mensen die verbetering verwachten.
  We zullen op zoek moeten naar veranderingsmechanismen. Naar maatschappelijke processen die tot verbeteringen kunnen leiden of die ongewenste trends kunnen doorbreken. Hoe kan de samenleving mensen ertoe brengen om zo te handelen dat zijzelf, hun medemensen en toekomstige generaties daar een beter leven door krijgen en hoe maken mensen een samenleving die zo'n verbeteringsproces op gang brengt? (pagina 9)

Artikel: Ontplooien - ... gaat hij voorbij aan het feit dat de mens in hoge mate handelt zoals de commercie hem laat handelen. (oktober 2013)
Artikel: Stelling - Er is steeds meer ongenoegen over de commercialisering van de maatschappij. (maart 2014)

Youtube: Henk van Tuinen over marktwerking (4:55) (204 weergaven op 7 oktober 2013)



Terug naar Overzicht alle titels

woensdag 2 oktober 2013

Wat wens je als ouders je kinderen toe?


Onlangs vroeg Tamara de Leijer aan de bibliotheek of onderstaand verhaal, beter haar hartenkreet, geplaatst kon worden op de website van de bibliotheek.

Ze wil dat meer ouders van jonge kinderen weet hebben of krijgen van de boodschap die de Duitse psychiater Manfred Spitzer in zijn boek Digitale dementie heeft neergelegd. Een boodschap die een relatie heeft met de Kinderboekenweek, het belang van lezen en de discipline van ouders en kinderen om minder tijd door te brengen met digitale apparaten, gadgets en toepassingen. Tamara de Leijer is een van de Lezers van Stavast en in die hoedanigheid leest ze regelmatig boeken die ze anders niet zou hebben gelezen. De inhoud van Digitale dementie trof haar, en ze wil middels dit verhaal andere ouders attent maken op de gevaren van té veel uren doorbrengen met digitale apparaten en toepassingen.

Wat wens je als ouders je kinderen toe?

Het aller- allerbeste!
Je wilt dat je kinderen gelukkig zijn, het liefst veel vrienden hebben, dat het goed gaat op school en vooral dat ze later goed beslagen ten ijs komen.
Horen digitale media (tv, radio, Youtube, internet, games, Google, tablet, computer, laptop, sociale media zoals Twitter, Facebook etc.) hierbij?
JAZEKER! Juist deze generatie groeit op met digitale media. Met ongekende mogelijkheden en zij kan/ hoeft het niet zonder al deze fantastische hulpmiddelen te stellen.

Maar klopt dit nu eigenlijk wel?
Maken baby tv, internet, sociale media en games ons slimmer? Leert het ons beter multitasken? Zijn we hierdoor beter op de wereld voorbereid?
Onlangs kwam ik via de Lezers van Stavast  in aanraking met het boek Digitale dementie geschreven door de beroemde Duitse geheugenpsycholoog Manfred Spitzer en als moeder van 3 kinderen verontruste dit boek mij dusdanig dat ik een aantal van mijn bevindingen uit dit boek met u wil delen. Juist omdat we het allerbeste willen voor onze kinderen, denk ik dat het goed is om te weten wat digitale media met het kinderbrein doen en van verschillende voor- en nadelen op de hoogte te zijn.
“Onze hersenen functioneren dus in belangrijk opzicht net als een spier: als ze gebruikt worden, groeien ze. Worden ze niet gebruikt, dan verschrompelen ze.” (pagina 36)

Baby’s

Alle tijd dat baby’s niet slapen en eten zijn ze bezig met ontdekken en leren. Voor het kijken van televisie geldt dit natuurlijk ook. Maar leren ze ook echt iets van bijvoorbeeld baby tv? Onderzoek heeft uitgewezen dat kleine kinderen die baby tv of baby dvd’s kijken beduidend minder woorden kennen dan baby’s die dat niet doen, ze hebben een achterstand in hun taalontwikkeling.

Kleuters

Computers doen niks anders dan informatie verwerken, mensen die iets leren verwerken ook informatie. Juist omdat computers ons mentaal werk uit handen nemen, zijn laptops en smartboards in de kleuterklas niet geschikt om kinderen beter te laten leren, want hoe meer en met name hoe dieper een feit mentaal wordt verwerkt des te beter het wordt geleerd.
Dit dieper verwerken doe je onder andere door schrijfoefeningen te maken met een echte pen. Onderzoek heeft aangetoond dat het schrijven van letters met een pen/ potlood of krijtje de motorische hersengebieden sterker activeert en dat je hierdoor de letter beter herkend. Dit gebeurt niet door het typen van de letter op het toetsenbord omdat de typebeweging geen enkel verband houdt met de vorm van de letter.
“open opmerkingen en vragen zijn het beste wat we voor de taalontwikkeling kunnen doen. Die zorgen ervoor dat het in het kinderbrein verder ‘suddert’ dat de zaken verder verwerkt worden.’(pagina 96)
Een van de conclusies uit een grootschalig onderzoek dat is gehouden naar televisie kijken bij kinderen luidde dat de tv de grootste invloed heeft op de beroepsopleiding van kinderen met een gemiddeld IQ. Dat wil zeggen dat kinderen met een relatief laag IQ ongeacht hoeveel tv ze kijken toch vaker zonder diploma van school gaan en dat kinderen met een hoog IQ ongeacht hoeveel tv ze kijken op de universiteit komen. Maar wat er met het grootste aantal kinderen gebeurt, met een gemiddeld IQ hangt af van hoeveel uren tv je hebt gekeken in je kinderjaren!

Schoolkinderen

Kinderen leren bij iedere vorm van spelen iets, de vraag is dus niet zozeer of de ontwikkeling van een kind invloed ondergaat van computergames maar wat voor een invloed dit is, een positieve of negatieve. Hieronder een opsomming van redenen die naar mijn mening stof tot nadenken geeft voordat je je kinderen computerspelletjes laat spelen: (of dit nu is op de Wii, Playstation, computer of tablet)
•    Kinderen die computergames spelen brengen in vergelijking met kinderen die dat niet doen 30 procent minder tijd door met lezen en besteden 34 procent minder tijd aan hun huiswerk.
•    Wie net digitale geweldsscènes had beleefd, reageerde afgestompter op waargenomen echt geweld.
•    Iemand die aan de lopende band multimediale monsters afslacht en daarvoor wordt beloond zal een normale schooldag als saai ervaren. Hierdoor wordt er niet alleen minder tijd aan bijvoorbeeld lezen besteed, ook neemt de motivatie voor school af.
•    Alle succesvolle games bevatten een toeval component, dat wil zeggen dat ze bewust zo zijn geprogrammeerd dat ze verslavend werken.

Jongeren en jong volwassenen

Is het u al eens opgevallen dat mensen eigenlijk nooit echt blij overkomen als ze achter een beeldscherm zitten? Na een uur of twee tv kijken of virtueel geweld hebben we nergens meer zin in. Bij jongeren heeft dit effect op school en bij de vrijetijdsbesteding. Het percentage jongeren dat geen georganiseerde vrijetijdsbesteding heeft is bij alle leeftijdsgroepen het hoogst onder de intensieve gebruikers. Zoals algemeen bekend zijn de jaren van 13 tot 16 heel belangrijk en bijzonder vormend voor jonge mensen. Dan moeten ze zelfbevestigende ervaringen meemaken en vooral contact leggen met leeftijdsgenoten, om zo hun plek in de samenleving te vinden. Daar zijn echte contacten voor nodig!  Er is een negatieve samenhang gevonden tussen digitale en werkelijke sociale netwerken bij meisjes: wie veel onlinevriendinnetjes had, had minder werkelijke vriendinnen (meisjes tussen 8-13 jaar). Sociale netwerken bevredigen onze fundamentele behoeften aan contact met medemensen. Maar wie gelooft dat deze nieuwe contactmogelijkheid alleen goede kanten heeft vergist zich. De anonimiteit van het internet zorgt er voor dat we onszelf minder goed in de hand hebben en ons minder bekommeren om gepast sociaal gedrag. Wie zijn sociale competentie al op een normale manier heeft verworven (offline face to face) zal amper schade ondervinden van sociale medianetwerken. Wie daarentegen nog amper de kans heeft gehad zijn sociale gedrag te ontwikkelen en als kind/ jongere een groot deel van de sociale contacten via internet afhandelt, heeft grote kans dat zijn gedrag ernstig te wensen zal overlaten. Uit recent onderzoek blijkt dat de voor het sociaal gedrag verantwoordelijke hersengebieden zich onder die omstandigheden niet normaal zullen ontwikkelen.
Het internet zit vol ernstig falende sociale contacten, list bedrog en zelfs criminaliteit. Er wordt gelogen, gemobd, geld afgetroggeld, agressieve stemmingen gemaakt, hetzes gevoerd en er wordt gelasterd dat het een lieve lust is. Is het dan verwonderlijk dat juist bij de jonge gebruikers het gebruik van sociale netwerken voornamelijk leidt tot eenzaamheid en depressies?


Idee: een leeswekker

Nog meer feitjes:

•    Wie veel tijd doorbrengt met digitale media, krijgt minder lichaamsbeweging.  Minder lichaamsbeweging betekend overgewicht wat leidt tot sociale uitsluiting wat weer leidt tot meer gebruik van digitale media. Hoezo vicieuze cirkel…
•    Slapeloosheid behoort tot de meest frequent voorkomende bijwerking van het gebruik van digitale media. Niet slapen is heel slecht voor ons en leidt tot concentratieproblemen en depressie….
•    Het is niet hetzelfde of je je dingen die je moet leren eigen maakt in een persoonlijke interactieve groep of een virtuele groep via het internet. Het directe persoonlijke contact levert meer materiaal om te verwerken en leidt tot een emotionelere en diepere verwerking dan de verarmde contacten via beeldscherm en toetsenbord.
•    Het gelijktijdig gebruik van meerdere media en dus onvermijdelijk het gelijktijdig uitvoeren van meerdere taken(muziek luisteren – huiswerk maken/ chatten – filmpje kijken etc) , speelt een belangrijke rol in het mentale leven van jonge mensen.  Mensen die vaak meer media tegelijk gebruiken, krijgen problemen met de beheersing van hun mentale processen. Bij alle mentale vaardigheden die we voor multitasken nodig hebben, doen multitaskers het duidelijk slechter dan niet- multitaskers.

En nu?

Hierboven heb ik geprobeerd u aan het denken te zetten door middel van een aantal wetenswaardigheden uit het boek Digitale dementie. Door het lezen van het boek ben ik een stuk kritischer geworden in het gebruik van digitale media. Dit leidt in ons huis tot een betere balans tussen gebruik en geen gebruik van digitale media.  Uiteraard ben ik verre van volledig geweest en iedereen die er de tijd en zin voor kan vinden zou ik aanraden om naast dit boeken ook andere boeken over mediagebruik te lezen. 
Een waarschuwing vooraf, bij het gebruik van digitale media is ontzettend veel geld gemoeid, veel meer miljarden dan wij ons waarschijnlijk kunnen voorstellen. Mag ik u, voordat u sceptisch bent, erop wijzen dat de baby tv/ dvd industrie alleen al een omzet heeft van 500 miljoen dollar per jaar. En de online game World of Warcraft een omzet van meer dan 1 miljard dollar.  Dit is de grote en enige reden waarom er veelal positieve geluiden zijn omtrent het gebruik van digitale media! Let daarom goed op wat je leest en op welk onderzoek je de speerpunten van je opvoeding baseert.
Over hoe je beter met je leven en lichaam kunt omgaan laat Manfred Spitzer ons uiteraard niet in het duister tasten. Uit een lijst van vier bladzijden terug te lezen in zijn boek, bladzijde  309 t/m 312 wil ik u ter afsluiting graag nog twee belangrijke punten meegeven:
•    Mijd digitale media. Daarvan worden we dik, dom, agressief, eenzaam, ziek en ongelukkig. Beperk bij uw kinderen de dosis, want dat is het enige wat een bewezen positief effect heeft. Iedere dag die u kind zonder digitale media doorbrengt, is pure winst.
•    Voor onze gehele beschaving geldt: als het om onze welstand en behoud van onze beschaving gaat, zijn de hoofden van de volgende generatie het enige wat we hebben. Laten we dus ophouden die hoofden systematisch met vuilnis te vullen!
Tamara de Leijer, moeder van drie jonge kinderen en Lezer van Stavast

Aanvulling

Zoals Tamara de Leijer aangeeft zijn er meer boeken over de manier waarop de digitale wereld inwerkt op ons mensen. Hieronder enkele titels:
# - App noot muis : peuters en kleuters op internet (2011)
Nicholas Carr. Het ondiepe : hoe onze hersenen omgaan met internet (2011)
Ard Heuvelman e.a. Mediapsychologie (2011)
Andrew Keen. De digitale afgrond : hoe de huidige sociale online revolutie ons eenzamer en hulpelozer maakt (2012)
Jaron Lanier. Nee, je bent geen gadget (2010)

Uiteraard zijn er ook andere meningen en visies op dit onderwerp. Denk bijvoorbeeld aan Maurice de Hond met 'zijn' 'iPad-scholen' of een oud boek van Inez Groen en Jeroen Boschma: Generatie Einstein : slimmer, sneller en socialer : communiceren met jongeren van de 21e eeuw (uit 2006).

Klik hier voor een (lang) artikel over het belang van lezen en discipline en hier voor een eerder artikel over Manfred Spitzer (juli 2013).

(maandag 30 september 2013)
Hans van Duijnhoven

Homepage Achtergrondartikelen