dinsdag 28 januari 2014

Anselmus Poneli

Het Toekomst manifest
Aspekt 2012, 384 pagina's - € 14,95


Website Anselmus Poneli (1954)

Korte beschrijving
Dit boek is, volgens het omslag, 'een stevige kritiek op de westerse wereld en een symbiose van politiek, ideologie, spiritualiteit, filosofie én toekomst'. Het is ontegenzeggelijk waar dat de schrijver het goed met de wereld voor heeft, en dat roept gevoelens op van sympathie. Hij omschrijft zijn boodschap als 'de theorie van leven = gelijk'. Daartoe heeft hij de nodige populaire secundaire literatuur doorzocht op gedachten die passen bij zijn kritiek op de huidige en zijn droom van een betere wereld. Maar het blijkt telkens weer dat hij de vele vakgebieden die hij daarbij betreedt, zelf vaag en uit de verte kent. Niet alleen economie en politiek, maar ook sociale problemen, religie en spiritualiteit komen aan de orde. Met talrijke grijze tekstkaders waarin aspecten nader worden besproken, een aantal afbeeldingen en figuren in zwart-wit, eindnoten en een register.

Fragment uit (de inleiding) Niks (gedeeltelijk) (pagina 9-10)
Ik voel me géén socialist, geen liberaal en ook geen christen; ik voel me géén boeddhist, geen democraat, geen hindoe en ook geen katholiek; géén republikein, geen moslim, geen communist en zelfs geen atheïst. Ik voel me eigenlijk niks.
Ik ben na mijn studie een architectenbureau begonnen en heb wat vermogen opgebouwd; heb me bekwaamd in de beeldende kunst en heb over de wereld gereisd om met eigen ogen te zien hoe het gaat. Het gaat niet zo goed.
Ik ben geen pessimist, eerder een grote optimist, maar de wereld is snel aan het veranderen. En niet helemaal in de goede richting. Ik heb me verdiept in alles wat met die wereld te maken heeft, in haar economie, haar politiek, in wereldgodsdiensten, in eigentijdse spiritualiteit, in metafysica, biologie, psychologie, geschiedenis en nog veel meer. Heb vele, soms zeer specialistische boeken verslonden, zit tjokvol informatie, met een hoofd dat soms dreigt te exploderen. En toch voel ik me eigenlijk niks…

Ik mis visie. Ik mis de verbinding tussen al die informatie in dat hoofd. Ik mis een goede kijk op wat ‘leven’ is, nadat ik de katholieke bril heb afgezet die mijn jeugd heeft gesierd. De hindoeïstische en zelfs de boeddhistische, bleken me niet te staan; en de eigentijds-spirituele zat me niet echt lekker… Brillen zijn me ook teveel gekleurd. Ik wil een héldere, meer realistische blik op het leven; misschien vooral omdat ik hoop zo antwoorden te vinden die ik ontbeer; die mijn kijk op de wereld kunnen relativeren én verfraaien. Die me een drive kunnen geven om ergens in te geloven, al is het maar in vooruitgang.  En dus heb ik Het Toekomst Manifest geschreven. Niet om gelijk te krijgen; de hemel beware me! Nee, om na te denken. Om alle informatie die als los zand in mijn hoofd hangt een plaats te geven. Want wijsheid gaat om de samenhang der dingen.
Het uiteindelijke doel is beschaving, omdat beschaving automatisch impliceert dat ze een mooie toekomst heeft. Opdat mijn gedachten anderen kunnen inspireren:

Terug naar Overzicht alle titels

maandag 20 januari 2014

Waarden van Stavast

Van juni 2013 tot januari 2014 kwam binnen de Bibliotheek Oss een groep volwassenen elke drie weken samen om te spreken over de 'ten virtues for the modern age' van filosoof Alain de Botton. Tijdens elke bijeenkomst stond een van die tien deugden/waarden centraal. Dit gesprek had als overkoepelende naam Wijsheid in crisistijd.

Op donderdag 16 januari 2014 werd tijdens de reguliere bijeenkomst van de Lezers van Stavast ingegaan op deze tien deugden. Er zit een overlap qua thema's en boeken die in dat verband gelezen kunnen worden. Hieronder de presentatie die deze avond als leidraad voor het gesprek werd gebruikt.

Homepage Achtergrondartikelen


woensdag 15 januari 2014

Rob Riemen 2


De universiteit van het leven : gesprekken met Jordi Savall - Peter Mayer - Louis Begley - Frido Mann - Bernard Haitink - Todd Gitlin - Ismael Serageldin - Russell Sherman - Simon Schama - Avishai Margalit - Prins El Hasan Bin Talal - Nuria Schoenberg-Nono - Philippe de Montebello - Benedetta Craven - Antonio Damasio - André Schiffrin - David Dubal - Andreas Landshoff - Toon Riemen
(Nexus 65)
Nexus instituut 2013, 199 pagina's - € 34,50

Wikipedia: Rob Riemen(1962)

Korte beschrijving
De vijfenzestigste aflevering van het essayistische tijdschrift in boekvorm Nexus. Rob Riemen, die in 1991 het tijdschrift Nexus heeft opgericht en sinds 1994 oprichter-directeur van het Nexus Instituut is, sprak met negentien vrienden in Europa, Amerika en het Midden-Oosten die allemaal de vijfenzestig gepasseerd zijn. Het zijn uitgevers, musici, schrijvers, filosofen, wetenschappers en een vakbondsman; mensen met een intellectuele, politieke of artistieke passie, die met hun uitzonderlijke talenten faam hebben verworven. Zij hebben een lange en uitzonderlijke levensreis achter de rug en zijn bij uitstek in staat antwoord te geven op de belangrijke vraag die in elk gesprek centraal stond: wat heeft het leven je geleerd? De Griekse filosoof Socrates vroeg eens: 'Als je alle boeken hebt gelezen, maar je kent jezelf niet, wat weet je dan?' Welk soort kennis hebben de negentien levensreizigers onderweg opgedaan? Wat geven zij aan inzicht en ervaring door aan ons, de lezers, die in zekere zin allemaal hun erfgenamen zijn? De levensverhalen, zo verscheiden van kleur en toon, zijn een onvergetelijk zelfportret, vol melancholie, humor, verontwaardiging, bemoediging en troost. Een unieke groep mensen laat ons delen in de wijsheid die zij hebben opgedaan aan de: 'de universiteit van het leven'.


Fragment uit het gesprek met Antonio Damasio
Er is onvoldoende leiderschap op het terrein van allerlei zaken die intellectueel van grote waarde zouden kunnen zijn voor mensen. Dat maatschappelijk leiderschap kan alleen komen van leiders die gevoelig zijn voor deze waarden en dat zijn er helaas maar weinig. Dat komt onder andere doordat de regerende klasse is gaan denken dat alles wat wetenschappelijk is en bestaat uit ingewikkelde berekeningen, ons verder helpt dan de inzichten van de literatuur en de filosofie. Dat is natuurlijk niet zo, maar daardoor zijn we wel in de waan gebracht dat alle problemen eigenlijk alleen maar economische problemen zijn. En dan zijn er ook nog de politici die wellicht de beste bedoelingen hebben, maar de problemen niet weten op te lossen en ook geen greep op een oplossing kunnen krijgen, omdat de ermee samenhangende conflicten zo hevig zijn. Hier in Amerika is de president vrij machteloos. Maar dat is het Congres ook. Dus ook al win je, je hebt nooit de macht om de problemen echt op te lossen. Daardoor worden al die problemen steeds maar doorgegeven van jaar op jaar, van generatie op generatie. Als er dan een serieuze economische crisis ontstaat, wordt het steeds moeilijker prioriteit te geven aan zaken die vervolgens als een luxe worden beschouwd: romans, theater, het cultureel erfgoed, dat is dan opeens allemaal 'luxe'. En bovendien wordt het idee gecultiveerd dat we al die cultuur helemaal niet nodig hebben, omdat we al de wetenschap en de technologie hebben om alles voor ons op te lossen. En dat is een vergissing. (pagina 134)

Antonio Damasio is o.a. bekend van het boek Het gelijk van Spinoza : vreugde, verdriet en het voelende brein (2008)

Brands Boeken
Op zondag 12 januari 2014 sprak Wim Brands in zijn tv-boekenprogramma met Rob Riemen over dit boek.

woensdag 8 januari 2014

Leonard Mlodinow

Stiekeme signalen : je wordt beïnvloed en je weet het niet
Maven 2013, 311 pagina's - € 20,--

Lenen als E-book via bibliotheek.nl

Oorspronkelijke titel: Subliminal : how your unconscious mind rules your behavior (2012)

Wikipedia: Leonard Mlodinow (1954) en zijn website.

Korte beschrijving
We zijn allemaal in het bezit van een onbewust of 'subliminaal' leven dat zich parallel aan onze bewuste gedachten en gevoelens afspeelt en daar een sterk effect op heeft. Het beïnvloedt niet alleen welk merk wasmiddel we kopen, maar bijvoorbeeld ook welke partner we kiezen. Dankzij verfijnde nieuwe technologieën kunnen we het subliminale brein ('sub liminus' betekent 'onder de drempel') steeds beter bestuderen. Het boek bestaat uit twee delen: 'Het dubbelgelaagde brein', dat een ontdekkingsreis is door onze evolutionaire erfenis, en 'Het sociale onbewuste', waarin verkend wordt hoe de subliminale programmering ons sociale leven beïnvloedt. De auteur, een theoretisch natuurkundige, maar ook scenarioschrijver en bestsellerauteur, schrijft helder en met humor. Het gevolg is een interessant en toegankelijk boek voor iedereen die meer wil weten over het onbewuste. De Nederlandse vertaling is prima. Ondanks een wetenschappelijke term hier en daar, is het boek goed leesbaar voor een breed publiek. Achterin is een bibliografie per hoofdstuk opgenomen.

Fragment uit 10. Het zelf
Ik heb met het schrijven van dit boek geprobeerd de vele manieren waarop de onbewuste geest ons helpt te verhelderen. De mate waarin mijn innerlijke onbekende zelf mijn bewuste geest leidt, was voor mij ene grote verrassing.Een nog grotere verrassing was het besef hoe reddeloos ik zou zijn zonder mijn onbewuste. Maar van alle voordelen die ons onbewuste biedt, waardeer ik deze het meest. Ons onbewuste is op zijn best wanneer het ons helpt een positief en liefdevol zelfbesef te vormen, een gevoel van macht en controle in een wereld vol machten die veel groter zijn dan de louter menselijke. De kunstenaar Salvador Dalí zei ooit: 'Elke ochtend bij het ontwaken ervaar ik een ultiem genot: het genot Salvador Dalí te zijn, en ik stel mezelf, stom verwonderd, de vraag welk wonderbaarlijk ding zal hij vandaag doen, deze Salvador Dalí?' Misschien was Dalí een lieve man, en misschien was hij een onuitstaanbare ongelooflijke egoïst, maar zijn ongeremde en onbeschaamd optimistische kijk op zijn toekomst heeft iets prachtigs. (pagina 283)

Terug naar Overzicht alle titels

Joke Hermsen 2

Kairos : een nieuwe bevlogenheid
De Arbeiderspers 2014, 310 pagina's - € 19,95

Lenen als E-book via bibliotheek.nl

Wikipedia: Joke J. Hermsen (1961) en haar website

Korte beschrijving
In deze nieuwe essaybundel gaat gelauwerd auteur en denker Hermsen, na haar betoog voor rust en stilte in de prijswinnende essaybundel 'Stil de Tijd', in op 'Kairos': god van het geschikte moment, ofwel de (niet-lineaire) tijdservaring. In tien essays en een nawoord komt een nieuwe tijdsethiek in relatie tot filosofen zoals Nietzsche, Arendt en Heidegger, auteurs zoals Mann en Woolf, en ook tot kunst, cultuur, onderwijs en de filosofie uitgebreid aan bod. Aangezet door de crisis pleit Hermsen voor bedachtzaamheid, concentratie en aandacht, en dit is voor alles een hoopvol betoog. Soepel geschreven, op hoog niveau, uitdagend en inspirerend, maar niet gewrocht of overdreven moeilijk. Thema, opzet en onderwerp zullen desondanks natuurlijk vooral een hoger opgeleid en intellectueel publiek aanspreken. Voorzien van zwart-witillustraties, een 'abecedarium', uitgebreide literatuurlijst en index.

Tekst op website over dit boek
Begin februari 2014 verschijnt mijn nieuwe boek: 'Kairos. Een nieuwe bevlogenheid'.

In Stil de tijd noemde Joke J. Hermsen stilte, rust en wachten voorwaarden voor werkelijke creativiteit en helder nadenken. Maar hoe komen we na de rust weer in beweging?

In Kairos, een nieuwe bevlogenheid keert Hermsen zich tegen het ‘technocratische denken’ en houdt ze een filosofisch pleidooi voor de nieuwe bevlogenheid van de homo empathicus, die ons doen & denken kan inspireren om een uitweg uit de economische en ecologische crisis te vinden.

Hermsen toont en onderzoekt in dit boek diverse manieren van wishful thinking, zoals het principe van de hoop (Ernst Bloch), het enthousiasme (Kant, Plato en Nietzsche) en het principe van nataliteit (Hannah Arendt).

Tevens beschrijft ze een aantal vindingrijke initiatieven op het gebied van onderwijs, metamodernistische kunst en coöperatieve ecologische netwerken.

Nu de homo digitalis in opkomst is en de verregaande technologisering van de mens een onomkeerbaar feit, is het zaak onze aandacht op het menselijke van de mens te blijven richten. Wat doet de mens van de machine verschillen?

Het antwoord is: creativiteit, empathie en het vermogen opnieuw te beginnen.

Fragment uit 1. De opleving van Kairos
Wij bevinden ons aan het begin van de eenentwintigste eeuw in een tijdperk dat door sommigen niet slechts een overgang, maar zelfs 'een transitie' of 'transformatie' wordt genoemd, omdat de technologische veranderingen zo ingrijpend zijn. We staan bovendien in meerder opzichten op een keerpunt en zullen alle zeilen bij moeten zetten om de nu al bijna onomkeerbare processen op het gebied van klimaat, milieu en ecologie een halt toe te roepen. Daarnaast bevinden we ons in tijden van economische, morele en financiële crises, die we hoe dan ook tot nieuwe 'momenten' van betekenis moeten zien om te buigen. We leven kortom in behoorlijk kairotische tijden en zouden enige aandacht voor dat gezicht van de tijd wel eens goed kunnen gebruiken. Daarvoor zullen we dat andere tijdsconcept eerst opnieuw moeten leren kennen en, belangrijker nog, leren herkennen. Onze complexe en door de sociale media overbezette levens maken het niet eenvoudig om het onderscheid tussen Chronos en Kairos nog te kunnen waarnemen. We laten noodgedwongen onze levens bijna volledig door de kloktijd bepalen, en kennen te weinig momenten van rust, aandacht en alerte bezinning om die gevleugelde Kairos nog eens stevig bij zijn haarlok te grijpen. En toch is dat precies wat ons volgens mij te doen staat.
  Want nu de homo digitalis mobilis en de digitalisering van de wereld onomkeerbare feiten zijn, is het van belang ons denken zo aan te scherpen - zo scherp als het mes waar de weegschaal van Kairos op balanceert - dat we de impact van de digitale transformatie ook kunnen begrijpen en duiden en er vervolgens naar kunnen handelen. Een van de vragen die daarbij opdoemen, is precies de kairotische vraag naar 'de juiste maat'.  Hoe moeten wij ons tot de technologie verhouden, om te voorkomen dat deze met ons aan de haal gaat? Welke houding moeten we ten aanzien van de digitalisering innemen om ervoor te zorgen dat deze niet onze levens gaat beheersen?  (pagina 25-26)
Lezing

Op maandag 31 maart 2014 spreekt Joke Hermsen in Oss (zaal De Linck) over dit boek in relatie tot het (jaar)thema Oefenen voor een andere tijd.

Interview op Cobra.be (27 februari 2014) (14:11)

 

Artikel: Boekenweekmotto - 'A novel a day keeps the doctor away' (maart 2014)
Artikel: Kairos - ... lusten en driften in bedwang te houden () zodat er tussen het verlangen en de bevrediging een intermezzo ontstaat waarin we kunnen oefenen, nadenken en tot bezinning komen. (maart 2014)

Terug naar Overzicht alle titels