Lammert Kamphuis 2

Verslaafd aan ons eigen gelijk : pleidooi voor perspectivistische lenigheid
De Bezige bij 2023, 176 pagina's - € 18,99

Website Lammert Kamphuis (1983)

Korte beschrijving
Een boek over filosofie als medicijn tegen polarisatie. De auteur, die opgroeide in een streng religieus milieu, stelt dat de samenleving steeds meer verdeeld raakt in verschillende kampen, waarbij er weinig ruimte overblijft voor nuance of begrip voor andersdenkenden. Hij biedt een analyse van de huidige samenleving en geeft praktische tips om de geest te trainen om flexibeler te worden, een vaardigheid die hij definieert als perspectivistische lenigheid. In verdiepende maar onderhoudende stijl geschreven, met persoonlijke passages van de auteur. Geschikt voor een brede tot geoefende lezersgroep. Lammert Kamphuis (1983) is een bekende Nederlandse auteur, filosoof en spreker. In 2014 begon hij zijn onderneming om filosofie voor een zo breed mogelijk publiek toegankelijk te maken. Hij is hoofddocent bij The School of Life in Amsterdam.

Tekst op website uitgever
Bekruipt jou soms ook het gevoel dat je altijd overal een mening over moet hebben? Ben je uitgekeken op steeds dezelfde discussies met je collega’s en de eeuwig terugkerende conflicten met je partner? Lijkt het je sterk dat er voor elk probleem slechts twee oplossingen zijn die lijnrecht tegenover elkaar staan?

Tien jaar geleden brak filosoof Lammert Kamphuis met pijn en moeite los uit zijn streng religieuze milieu. Hij hoopte daarbuiten een wereld te vinden waarin mensen minder zwart-wit denken. Tot zijn verbazing ziet hij juist het tegenovergestelde gebeuren: onze samenleving gaat meer en meer lijken op de dogmatische kerk waaruit hij zich bevrijd heeft. Er is weinig aandacht voor nuance en steeds minder begrip voor andersdenkenden.

In Verslaafd aan ons eigen gelijk stelt Kamphuis filosoferen voor als training om de wereld vanuit meerdere invalshoeken te bekijken. Met onverwachte experimenten, verrassend praktische tips en toegankelijke oefeningen laat hij zien hoe je geest leniger kan worden. Een must-read voor iedereen die met minder krampachtigheid en meer nieuwsgierigheid in het leven wil staan!

Lammert Kamphuis (1983) is afgestudeerd theoloog en filosoof en werkt als docent bij The School of Life in Amsterdam, waar hij verschillende classes geeft over de grote vragen van het leven. Ook geeft hij filosofische rondleidingen in het Rijksmuseum. Daarnaast is hij werkzaam als docent levensbeschouwing aan een middelbare school. Hij woont in Amsterdam. Op bol.com vind je alle boeken van Lammert Kamphuis, waaronder het nieuwste boek van Lammert Kamphuis.

Fragment uit 7 - Mag ik dan nooit meer iets vinden?
Perspectivistische lenigheid is niet hetzelfde als meewaaien met alle winden. Wanneer je nergens voor staat zul je de ene keer het ene perspectief innemen en de andere keer met evenveel gemak het andere. Daar hoef je niet lenig voor te zijn. Een afwezige ruggengraat heeft geen training nodig om beweeglijker te worden.
  Lenigheid is pas een prestatie op het moment dat je wél ergens voor staat en je desalniettemin vanuit die positie kunt inleven in andere zienswijzen. Perspectivistische lenigheid lijkt wat dit betreft op tolerantie. Als je alles prima vindt, dan hoef je niet tolerant te zijn; dan ben je onverschillig. Tolerantie ontstaat op het moment dat je het ergens niet mee eens bent, maar toch bereid bent datgene te verdragen. Het is pas te bewonderen dat je vanuit verschillende invalshoeken ergens naar kunt kijken als je eerst zelf een eigen invalshoek hebt. Je zou perspectivistische lenigheid daarom het perfecte midden kunnen noemen tussen hyperflexibiliteit en stramheid. 
  Dit boek is dus geen pleidooi voor nihilisme of een aanmoediging om al je principes overboord te gooien. Het is wel een aansporing om minder rigide om te gaan met je overtuigingen. Maar goed, ook al zou je geleerd hebben niet langer verslaafd te zijn aan je eigen gelijk, soms wil je toch een ander meenemen in jouw verhaal. (pagina 137-138)

Draadje (november 2023)

Lees ook: Filosofie voor een weergaloos leven (2018)

Terug naar Overzicht alle titels

Chris van Tulleken

De voedselfuik : waarom eten we zo ongezond...en kunnen we daar niet mee stoppen?
Ambo Anthos, 392 pagina's - € 24,99

Oorspronkelijke uitgave: Ultra-Processed People: Why Do We All Eat Stuff That Isn't Food ... and Why Can't We Stop?  (2023)

Wikipedia: Chris van Tulleken (1978)

Korte beschrijving
Een boek over de negatieve effecten van ultrabewerkt voedsel. De auteur gaat in op de schade die industrieel ontworpen voedsel aanricht aan het lichaam, de gezondheid en de planeet. Het boek stelt dat onze eetgewoonten grotendeels worden bepaald door de voedselindustrie en marketing, en dat het moeilijk is om gezonde keuzes te maken in een tijdperk waarin de meeste calorieën die we consumeren afkomstig zijn van verslavend, industrieel ontworpen voedsel. Het boek biedt perspectief en oplossingen voor een gezonder leven voor de mens en voor de aarde. Informatief en duidelijk geschreven, met persoonlijke passages. Geschikt voor een breed tot geoefend lezerspubliek.  Chris van Tulleken (1978) is een Britse schrijver, arts en viroloog. Hij focust zich als wetenschapper op integriteit en belangenverstrengeling, met name op het gebied van voeding. Voor de BBC maakte hij vele programma’s over gezondheid.

Tekst op website uitgever
Waarom proppen we ons vol met ongezond eten en hoe komt het dat we daar maar niet mee kunnen stoppen? Welkom in het nieuwe ‘eettijdperk’, waarin de meeste calorieën die we binnenkrijgen afkomstig zijn uit ultrabewerkt voedsel, voedsel dat industrieel wordt ontworpen dat het verslavend is.

Wat we eten wordt bepaald door het voedsel om ons heen, de prijs en hoe het op de markt wordt gebracht. In The Sunday Times-bestseller De voedselfuik laat dr. Chris van Tulleken zien wat ultrabewerkt voedsel echt doet met ons lichaam, onze gezondheid, ons gewicht en de planeet (hint: niets goeds!).

Te lang is ons verteld dat we ‘gewoon’ andere keuzes moeten maken, terwijl we in een tijdperk leven waarin ons dat vrijwel onmogelijk wordt gemaakt. Dit is geen dieetboek, maar het zal wel leiden tot gewichtsverlies. Het is ook geen verhandeling over het milieu, maar zal de planeet wel helpen. Van Tulleken biedt perspectief en presenteert oplossingen. Hij doet dat op een toegankelijke manier met als rode draad het persoonlijke verslag van zijn ingewikkelde relatie met ultrabewerkt voedsel – als dokter en als vader.

Fragment uit

Lees vooral ook: Een pleidooi voor echt koken : thuiskomen in de keuken van Michael Pollan (uit 2013)

Terug naar Overzicht alle titels

Elizabeth Kolbert

Onder een witte hemel : de natuur van de toekomst
Atlas Contact, 256 pagina's  - € 23,98

Oorspronkelijke titel: Under a white sky : the nature of the future (2021)

Wikipedia: Elizabeth Kolbert (1961)

Korte beschrijving
Dit boek behandelt de nieuwste technische ontwikkelingen om de milieucrisis te bestrijden en de aarde en het milieu te herstellen. De vele nieuwe technieken zijn veelal theoretisch haalbaar en op microniveau werkzaam, maar het is nog de vraag of het op macroniveau realiseerbaar is. Ook zijn de gevolgen van deze technieken op de lange termijn nog onbekend. Het inspireert wel tot nadenken. Alle oplossingen zijn manipulaties van het milieu. Het boek geeft stof tot nadenken, maar ook hoop dat er oplossingen mogelijk zijn. Het bevat vele interviews en is voorzien van kaartjes, tekeningen en foto's in zwart-wit. De auteur schrijft voor The New Yorker en won met 'Het zesde uitsterven : hoe de mens even catastrofaal is als de asteroïde die de dinosauriërs wegveegde' (2014)* de Pulitzerprijs 2015. Voor iedereen die geïnteresseerd is in milieuherstel..

Tekst op website uitgever
Moeten we de natuur manipuleren om haar te redden? Elizabeth Kolbert overziet de technologieën die ecorampen potentieel kunnen afwenden, maar die ook weer nieuwe risico's bieden.

‘Onder een witte hemel’ is het nieuwste boek van Elizabeth Kolbert. Met ‘Het zesde uitsterven’ opende Kolbert de ogen van velen voor de desastreuze effecten die we als mensheid hebben op de atmosfeer, de oceanen, de bossen en rivieren van de wereld. Nu stelt ze de vraag of we nog eenmaal de natuur moeten manipuleren, ditmaal om haar te redden. In haar kenmerkende proza introduceert Kolbert vele innovaties die mogelijkheden bieden om ecorampen af te wenden. We maken kennis met een genetisch gemanipuleerde muis gericht op het uitroeien van invasieve knaagdieren; nepbomen ontworpen om kooldioxide uit de lucht te zuigen; ‘verzwaarde’ wolken bespoten met zeewater om zonnestralen terug te kaatsen en veerkrachtig ‘superkoraal’,dat een warmere oceaan kan overleven. ‘Onder een witte hemel’ overziet de mogelijkheden van geo-engineering, die kansen bieden maar ook weer nieuwe, onvoorziene gevolgen kunnen hebben. Paradoxaal genoeg zijn de steeds krachtigere technologieën van de mens die onze planeet in gevaar hebben gebracht nu misschien wel de enige hoop op redding.

"Elizabeth Kolbert (born 1961) is an American journalist and author and visiting fellow at Williams College. She is best known for her Pulitzer Prize-winning book The Sixth Extinction: An Unnatural History, and as an observer and commentator on environmentalism for The New Yorker magazine. As of March 2017, Kolbert serves as a member of the Bulletin of the Atomic Scientist's Science and Security Board.

Fragment uit Stroomafwaarts
Binnenkort zou het te heet worden.
  Het was de zoveelste klamme en zweterige dag en ik was teruggegaan naar New Orleans voor een ontmoeting met een kustgeoloog, Alex Kolker. Kolker geeft les aan het Louisiana Universities Marine Consortium en als bijbaantje organiseert hij zo nu en dan fietsexcursies door de stad. In tegenstelling tot de meer conventionele excursies, met geesten, voodoo en piraten, wordt in die van hem vooral aandacht besteed aan hydrologie. Hij had me echter wel gewaarschuwd dat we vroeg moesten vertrekken, Tegen de middag zou het op straat net een sauna zijn.

  'Deze stad is grotendeels door de rivier aangelegd,' vertelde Kolker toen we op weg gingen naar het Garden District, dat nog steeds diep in slaap was. 'Het korte verhaal is dat de hogergelegen grond bij de rivier ligt en de lagergelegen grond uit oude moerassen en drassig land bestaat.' We fietsten op Josephine Street door naar het noorden en met een vals plat heuvelafwaarts. Hoge herenhuizen maakten plaats voor shotgun houses - smalle rechthoekige woonhuizen met kamers achter elkaar op een rij - waarvan sommige fraai gerenoveerd of zwaar vervallen waren en andere iets daartussenin. 
  Kolker remde voor een enorm gat in het wegdek. Het was gedicht met asfalt, maar in het nieuwe asfalt was opnieuw een gat gevallen. 'Inklinking verloopt op verschillende tijdschalen,' merkte hij op. 'De grote schaal, het tempo waarin de oude moerassen inklinken, en kleinschaligere verschijnselen, zoals dit hier.' Een eindje verderop kwamen we bij een putdeksel dat als een soort geschutskoepel uit de strata omhoogstak.
  'Deze put is waarschijnlijk verankerd en daarom zakt hij niet weg, of in elk geval minder snel dan de grond eromheen,' legde Kolker uit. Op een bordje niet ver daarvandaan stond EVACUATIEROUTE.
  Omdat de stad in een bocht in de rivier ligt, wordt New Orleans in vrolijke toeristenbrochures de 'halvemaanvormige stad' (Crescent City) genoemd, of anders de Big Easy, vanwege zijn relaxte sfeer, maar in een minder opgewekte context noemen de inwoners hem de Bowl ('de kom'). Inmiddels ligt het grootste deel van de kom op of onder de zeespiegel - hier en daar zelfs wel vijf meter lager. Als je in de stad bent, is het moeilijk voorstelbaar dat alles om je heen langzaam wegzinkt, maar toch is dat zo. Recent onderzoek met behulp van satellietdata heeft uitgewezen dat sommige delen van New Orleans elke tien jaar bijna vijftien centimeter verzakken. Dat is een van de hoogste inklinkingstempo's ter wereld, merkte Kolker op. (pagina 63-65)

Terug naar Overzicht alle titels

Jean-Paul Fonteijn

Extreem rijk moet worden belast 
Jean-Paul Fonteijn 96 pagina's - € 14,95 - klik hier voor de pdf-versie

Jean-Paul Fonteijn (1969) en de website superrichtax

Korte beschrijving

Tekst op website uitgever
De kloof tussen arm en rijk wordt snel groter, maar we doen ons ding en laten het erbij. Met als gevolg dat onze economie steeds oneerlijker en ongezonder wordt.

Dit boek legt uit hoe dat zit, en wat we eraan kunnen doen nu het probleem groter en groter wordt. Hoogste tijd voor verandering!

We laten gewone mensen veel belasting betalen, en laten extreem rijke mensen en hun gigantische vermogens lekker met rust. Het is een spelregel die we ooit zelf hebben bedacht, maar nu niet meer werkt.

In dit boek, dat tegelijk een manifest is en waarachter een website van een grote beweging van gewone mensen staat, lees je hoe de ongelijkheid tussen de gewone man en het clubje exorbitant rijken op steeds meer niveaus voor enorme problemen zorgt. De oplossing is nabij: het invoeren van een belasting op het vermogen van de superrijken: de Super Rich Tax.

We moeten de wereld veranderen, het gaat zo niet langer.

Door de superrijkdom van enkelen hebben alle andere mensen van de wereld steeds minder geld en steeds minder kansen, komen de economieën van de wereld krakend tot stilstand en is er steeds minder kans dat onze overheden de milieu- en klimaatproblemen echt kunnen oplossen.

We gaan extreme rijkdom belasten, zodat er weer gezonde economieën en overheden ontstaan. Al het geld op de wereld moet circuleren onder een zo groot mogelijke groep mensen. Er is een revolutionaire manier om dat te doen. Waar wachten we op?

Jean-Paul Fonteijn (Sittard, 1969) is freelance projectmanager. Hij verdiepte zich in de theorieën van Darwin, Harari en Piketty en creëert met de website www.superrichtax.com wereldwijd draagvlak voor de revolutionaire Super Rich Tax.

Fragment uit

Lees ook: Rijkdom : hoeveel ongelijkheid is nog verantwoord? (uit 2019)  Limitarisme : pleidooi tegen extreme rijkdom  (uit 2023) van Ingrid Robeyns.

In deze tweet zit een filmpje opgesloten van Jean-Paul Fonteijn.

Terug naar Overzicht alle titels

Kees Schuijt

Begrensde tolerantie : over verdraagzaamheid, onverdraagzaamheid en het ondraaglijke
Boom 2023, 368 pagina's - € 29,90

Wikipedia: Kees Schuijt (1943)

Korte beschrijving
Een diepgaand boek over politieke filosofie. De auteur bespreekt de historische motieven voor tolerantie tegenover religieuze intolerantie, staatsterreur en groepsdwang. Het boek betrekt belangrijke teksten over tolerantie van filosofen zoals Erasmus, Coornhert, Castellio, John Locke, Voltaire, Mary Wollstonecraft, John Stuart Mill, Hannah Arendt en John Rawls. Het stelt ook de vraag naar het ondraaglijke, het leed dat mensen elkaar kunnen aandoen en dat burgers vaak moeten doorstaan in theocratische en/of totalitaire regimes. Zeer intelligent geschreven. Uitsluitend geschikt voor een geoefende lezersgroep.  Kees Schuyt (Leidschendam, 1943) is een bekende Nederlandse jurist, academisch docent en socioloog. Hij schreef meerdere boeken.

Tekst op website uitgever
Rode draad in Begrensde tolerantie zijn de hoofdmotieven vóór tolerantie zoals die zich in de loop van de geschiedenis hebben gemanifesteerd, tegenover religieuze intolerantie, staatsterreur en groepsdwang. We moeten hierbij bijvoorbeeld denken aan vrijheid van godsdienst en denken versus geloofsdwang en fanatisme; politieke vrijheid versus alleenheerschappij; en gelijke rechten van minderheden versus discriminatie. Kees Schuyt betrekt in zijn boek de belangrijkste teksten over tolerantie en hun nog immer inspirerende actualiteit, van Erasmus, Coornhert en Castellio via John Locke, Voltaire en de Schotse verlichting tot en met de negentiende eeuw van Mary Wollstonecraft en John Stuart Mill, en de twintigste‑eeuwse filosofen Hannah Arendt en John Rawls. Overal waar tolerantie in woord en daad wordt uitgeoefend, stuit die praktijk op de vraag naar het ondraaglijke, op het niet meer te verdragen leed dat mensen kan worden aangedaan in hun onderlinge verhoudingen en dat burgers vaak moeten doorstaan in theocratische en/of totalitaire regimes. In de slotbeschouwing van zijn belangrijke boek plaatst Schuyt het eigen geweten tegenover elke vorm van totalitarisme.

Fragment uit

Terug naar Overzicht alle titels

Bernie Sanders

Het is oké om kwaad te zijn op het kapitalisme
Bot uitgevers 2023, 365 pagina's - € 25,--

Oorspronkelijke titel: It's OK to Be Angry About Capitalism (2023)

Wikipedia: Bernie Sanders (1941)

Korte beschrijving
Een uiteenzetting van de politieke standpunten van de Amerikaans senator (1941) en een kritiek op het kapitalisme. Sanders analyseert de destructieve aard van het kapitalistische systeem en betoogt dat onbegrensd kapitalisme verantwoordelijk is voor ongekende inkomens- en vermogensongelijkheid en het ondermijnen van de democratie. Hij pleit voor erkenning van economische rechten als mensenrechten en streeft naar een samenleving die een fatsoenlijke levensstandaard voor iedereen biedt. Aanjagend en informatief geschreven. Voor de meer geoefend lezer. Bernie Sanders (New York, 1941) is een Amerikaanse politicus en senator, en het langstzittende onafhankelijke lid van het Amerikaans Congres.

Tekst op website uitgever
Een meeslepend verslag en vlammend betoog van één van de meest geliefde politici ter wereld. Ons economische systeem stelt ons teleur, de rijken worden rijker en de armen armer. De oplossing vereist een fundamentele herziening van onze economie en politiek. In Het is oké om kwaad te zijn op het kapitalisme analyseert Bernie Sanders vlijmscherp de destructieve aard van het kapitalistische systeem. Hij laat zien hoe onbegrensd kapitalisme verantwoordelijk is voor ongekende inkomens- en vermogensongelijkheid, hoe het de democratie ondermijnt en hoe het onze planeet vernietigt. Wat nou als we eindelijk zouden erkennen dat economische rechten mensenrechten zijn? Wat als we zouden werken aan een samenleving die een fatsoenlijke levensstandaard voor iedereen biedt? Dit is geen utopische fantasie; dit is democratie zoals we die zouden moeten kennen. Senator Bernie Sanders is bezig met zijn derde termijn in de Amerikaanse Senaat en is momenteel het langstzittende onafhankelijke lid van het Congres in de Amerikaanse geschiedenis. Hij heeft decennialang een belangrijke rol gespeeld in de Amerikaanse politiek en heeft een sterke invloed gehad op het politieke landschap. Sanders staat bekend om zijn uitgesproken progressieve standpunten, met name op het gebied van economische ongelijkheid en sociale rechtvaardigheid. Zijn impact op de politiek zal naar verwachting nog lange tijd voelbaar blijven, zowel in Amerika als wereldwijd.

Fragment uit 4. Miljardairs zouden niet mogen bestaan
Het bestaan van een snelgroeiende miljardairsklasse in de verenigde Staten is een uitwas van een onrechtvaardig systeem dat massale inkomens- en vermogensongelijkheid bevordert. In dit systeem hebben mensen aan de top een leven vol buitengewone privileges. Ze bezitten meer dan ze in duizend levens zouden kunnen uitgeven. Geen enkele luxe is buiten hun bereik. Ze zijn zo fenomenaal rijk dat ze hun fortuin kunnen uitgeven aan 'ervaringen' zoals een reis buiten de atmosfeer van de aarde. Terwijl een uitzonderlijk rijke minderheid zich wentelt in luxe en elk de dag exponentieel rijker wordt, leiden de meeste Amerikanen een leven van stille wanhoop. Ze plannen geen ruimtereizen. Ze hebben moeite om de benodigdheden voor het leven hier op aarde te betalen.
  De aanwezigheid van miljardairs gaat niet alleen over wie geld heeft en wie niet. Het is ook een manifestatie van een corrupt politiek systeem, waarin een kleine groep machtige mensen het leven van de grote massa in handen heeft. Door middel van financieringsregelingen voor campagnes die alleen omschreven kunnen worden als gelegaliseerde omkoping, kunnen ze controle kopen over onze verkiezingen en het beleid dat daaruit voortvloeit.
  Dit zijn Wall Street-investeerders en CEO's van bedrijven die bepalen hoe hoog de lonen van werkende mensen zijn en wat de prijs is van benzine, medicijnen en voedsel. En terwijl deze oligarchen enorme invloed uitoefenen op ons leven, hebben gewone mensen praktisch geen macht bij het vormgeven van de toekomst van het land. Ze beschikken niet over de benodigde instellingen om invloed uit te oefenen en hebben het te druk met overleven.
  Op dit ongekende moment in de Amerikaanse geschiedenis is er geen tijd meer voor oppervlakkige verandering. Het is tijd om 'conventionele wijsheid' en 'stapsgewijs verbeteren' af te wijzen. We moeten op fundamentele wijze heroverwegen waarom we vasthouden aan het systeem van onbeperkt kapitalisme en de onuitsprekelijke schade aanpakken die dat systeem ons allemaal berokkent.
  In een land waar weinig eerlijk debat is over ons economische systeem, en slechts iets meer debat over het politieke systeem dat het in stand houdt, kan het idee om ongebreideld kapitalisme af te wijzen - en om af te rekenen met de miljardairsklasse - radicaal klinken.
  Dat is het niet. (pagina 124-125)

Lees bijvoorbeeld ook: De ongelijkheidsmachine : een verborgen Europese geschiedenis van Paul Goossens (uit 2023) of Dat hadden we nooit moeten doen : de PvdA en de neoliberale revolutie van de jaren negentig van Duco Hellema & Margriet van Lith (uit 2020) of De grote verkilling van Gert Van Istendael (uit 2019) of De onmisbaren : een ode aan mijn sociale klasse van Ron Meyer (uit 2021) of Beledigende broccoli 2.0 : over de kloof tussen hoopvollen en hooplozen van Tim 'S Jongers (uit 2022/3) of Voettocht naar het hart van het land : hoe sociaal en democratisch zijn we nog? van Jan Schuurman Hees (uit 2014).

Artikel: Bernie Sanders – Wat is in ‘s hemelnaam water? (januari 2016) én Het UWV - is een computer . Het bestaat niet. (september 2014)

Terug naar Overzicht alle titels

Jantijn Anema & Hannah Prins

 Je bent jong en je wil wat toekomst : een redelijk radicaal verhaal
De Geus 2023, 208 pagina's - € 18,50

Korte bio van Jantijn Anema (1997) & Hannah Prins (1997)

Korte beschrijving
Een boek over radicaal milieuactivisme. Het boek pleit voor een crisisaanpak in de strijd tegen klimaatverandering. De auteurs, beiden actief voor Extinction Rebellion, leggen uit waarom radicale verandering noodzakelijk is voor het heden en de toekomst. Met aandacht voor wetenschappelijke inzichten, de ontoereikendheid van Nederlands beleid en vier systeemoplossingen. Het boek bevat een voorwoord van de Nederlandse journalist en presentator Jort Kelder. Leerzaam en vaardig geschreven. Met zwart-witillustraties. Geschikt voor de meer geoefende lezer. Jantijn Anema (1996) is auteur. Hij studeerde filosofie en rechten aan de Universiteit van Amsterdam met een focus op politieke theorie en rechten voor de natuur. Hannah Prins (1997) is klimaatactivist en zet zich in voor Extinction Rebellion Legal en Stop Ecocide. Ze studeerde rechten aan de Universiteit van Amsterdam en de Vrije Universiteit en specialiseert zich in het (klimaat)strafrecht.

Tekst op website uitgever
Wie nu geboren wordt, zal extreme hitte meemaken. Hoe ga je om met de dreiging van de klimaatrampspoed?

Hannah Prins en Jantijn Anema stippelen de weg uit naar een nieuwe werkelijkheid: hoe bouwen we een toekomst op de ruïnes van het verleden? Ze brengen in kaart hoe fucked we zijn en op welke manier we het tij kunnen keren. Het resultaat is een redelijk pleidooi voor radicale verandering.

Fragment uit Kies een crisisaanpak
Raam van Overton
Het debat in de Tweede Kamer gaat meestal niet over standpunten die naar algemene maatstaven radicaal zijn. Het klimaatdebat gaat daar bijvoorbeeld nauwelijks over de mogelijkheden voor een klimaatneutraal Nederland in 2030, maar vooral over de maatregelen van het kabinet om de huidige, ontoereikende klimaatdoelen te halen, met als einddoelstelling een klimaatneutraal land in 2050.
  Dat is niet verbazingwekkend. Radicale ideeën blijven vaak onbesproken, omdat ze voor een grote groep mensen onbespreekbaar zijn. Deze groep vindt radicale ideeën zo onrealistisch dat ze weigert om daarover in gesprek te gaan, al was het maar omdat daarmee de indruk kan ontstaan dat deze ideeën serieus worden genomen. Dat verklaart waarom de roep van klimaatactivisten om daadkrachtig klimaatbeleid lange tijd is weggehoond.
  George Monbiot, een Britse schrijver en columnist van The Guardian, beschrijft de algemene houding tegenover activisten zo:

The commonest current excuse is this: 'I bet those protesters have phones/go on holiday/wear leather shoes.' In other words, we won't listen to anyone who is not living naked in a barrel, subsisting only on murky water. Of course, if you are living naked in a barrel, we will dismiss you too, because you're a hippie weirdo. Every messenger, and every message they bear, is disqualified, on the grounds of either impurity or purity. Link naar het bewuste artikel

  De klimaatactivist is ofwel een hypocriet, ofwel een weirdo hippie. Het probleem is meestal niet (het gedrag van) de activist, maar de radicaliteit van het standpunt. Dát maakt klimaatactivisten dat lange tijd niet serieus zijn genomen.
  De radicaliteit van een standpunt zegt weinig over de realiteit van het achterliggende idee. Dat blijkt uit de algemene acceptatie van de 'radicale' agenda uit de negentiende eeuw, waaronder de invoering van het algemeen kiesrecht. Een standpunt is radicaler naarmate het verder afstaat van de ideeën van het politieke midden. Dat is waarom deze standpunten volgens velen onredelijk of onrealistisch zijn, zo niet ondenkbaar.
  De Amerikaanse politicoloog Joseph Overton introduceerde in de jaren negentig het Raam van Overton om te verbeelden hoe de horizon van het algemeen geaccepteerde gedachtegoed kan verschuiven.

Standpunten die binnen het Raam van Overton vallen zijn het onderwerp van politiek en maatschappelijk debat. Een deel van deze standpunten ligt aan de basis van het beleid. Maar standpunten die buiten het Raam van Overton vallen, komen daar niet voor in aanmerking. Deze ideeën zijn naar algemene maatstaven niet acceptabel of verstandig, maar radicaal of ondenkbaar.
  Het goede nieuws: het Raam van Overton is ten aanzien van het klimaat aan het verschuiven. Steeds meer mensen vinden de opvattingen van klimaatactivisten niet meer radicaal, maar acceptabel of verstandig. Uit de World Values Survey blijkt bijvoorbeeld dat in 2014 ongeveer 50 procent van de Nederlanders economische groei belangrijker vond dan het beschermen van het klimaat, terwijl in 2022 nog maar 22 procent van de bevolking het daarmee eens was. 
  Inmiddels zijn activisten vaker welkom aan talkshowtafels, een duidelijk signaal dat het Raam van Overton verschuift, terwijl het animo voor klimaatdemonstraties ook toeneemt. Bovendien zijn steeds meer bevolkingsgroepen bij demonstraties vertegenwoordigd: van kinderen, zorgverleners, acteurs en ambtenaren tot wetenschappers, grootouders, bedrijfsleiders en studenten.
  Na de A12-blokkade van Extinction Rebellion in maart 2023 verscheen een reportage in de Volkskrant, waarin de auteur een verschuiving van het Raam van Overton vaststelt.

Wat opvalt op de demonstratie van Extinction Rebellion zaterdag is hoe snel de sympathie voor deze actiegroep van klimaatactivisten zich verbreedt. Opvallend veel aanwezigen vertellen dat ze er voor het eerst bij zijn en hun mening over Extinction Rebellion als 'te radicaal' recentelijk hebben bijgesteld.

Voor een groeiende groep mensen is het standpunt waarmee de actievoerders van Extinction Rebellion op de A12 staan - stop met fossiele subsidies - niet langer radicaal, maar redelijk. (pagina 28-31)

Artikel over het Raam van Overton: You can blow out a candle/But you can’t blow out a fire (december 2015).

Terug naar Overzicht alle titels