Mariana Mazzucato & Rosie Collington

De consultancy industrie : hoe consultants bedrijven verzwakken, overheden uithollen, economieën schaden
Nieuw Amsterdam 2023, 351 pagina's  - € 27,99 

Oorspronkelijke titel: The big con : how the consulting industry weakens our businessses, infantilize our governments and warps our economies (2023)

Wikipedia: Mariana Mazzucato (1968) en Rosie Collington (19?)

Korte beschrijving
Een kritische beschouwing van de maatschappelijke impact van consultancy. Bedrijven, overheden en instellingen zijn te afhankelijk geworden van consultancybureaus zoals McKinsey, PwC, Deloitte en KPMG, stellen de auteurs. Consultancy belemmert innovatie en vertroebelt zakelijke en politieke verantwoordelijkheden. Mazzucato en Collington pleiten voor financiële en intellectuele versterking van overheden, organisaties en instellingen, en laten zien hoe de publieke sector en daarmee de democratie versterkt kan worden. Helder en met diepgang geschreven. Voor de meer geoefende lezer. Met enkele tabellen. Mariana Mazzucato (Rome, 1968) is hoogleraar Economics of Innovation and Public Value (University College London) en directeur van het Institute for Innovation & Public Purpose. Ze schreef meerdere boeken. Haar werk werd in meer dan vijftien landen uitgegeven. Rosie Collington onderzoekt voor haar promotie aan het Institute for Innovation and Public Purpose de politieke economie van klimaatbeleid. Ze schrijft onder meer voor 'The Guardian' en ‘openDemocracy’.

Tekst op website uitgever
Dit boek moet het begin van het debat zijn: hebben we al die consultants echt nodig?' Rutger Bregman

Er was een tijd dat consultants vooral bedrijven adviseerden. Tegenwoordig worden op grote schaal ook overheden, organisaties en instellingen geadviseerd. We zijn te afhankelijk geworden van consultancy's als McKinsey, PwC, Deloitte en KPMG. Ze wekken de indruk objectieve bronnen van expertise te zijn, maar oefenen grote macht uit via uitgebreide netwerken. Consultancy belemmert innovatie en vertroebelt zakelijke en politieke verantwoordelijkheid. Enorme sommen belastinggeld vloeien naar de adviesbranche. Consultancy tiert welig op de akkers van het moderne kapitalisme. Het is een gevaarlijke industrie geworden.

Mazzucato en Collington leggen machtsverschuivingen en afhankelijkheden bloot. Ze pleiten voor financiële en intellectuele versterking van overheden, organisaties en instellingen. Ze laten zien hoe de publieke sector en daarmee onze democratie weer versterkt kan worden.

Fragment uit 7. Botsende belangen: consultancybureaus en democratie
Twee heren dienen
McKinsey is een vaste partner geworden in de wereld van macro-economische hervormingen. In 2021 werd bekend dat het Italiaanse ministerie van Economie en Financiën onder de nieuwe premier Mario Draghi McKinsey had ingehuurd om het Italiaanse deel van het herstelplan van de Europese Unie van 730 miljard euro binnen te halen. Dit bedrag werd in februari 2021 ter beschikking gesteld om lidstaten te helpen 'de onmiddellijke economische en sociale schade te herstellen die is veroorzaakt door de COVID-pandemie.' Italië zou een van de belangrijkste ontvangers zijn, met ongeveer 191,5 miljard euro voor investeringen in vervoersinfrastructuur, digitalisering, het milieu en 'structurele hervormingen om de Italiaanse bureaucratie te moderniseren'.  Wat het economisch beleid op deze gebieden zou inhouden mocht de regering zelf uitwerken, hoewel het door de Europese Commissie moest worden goedgekeurd. Draghi kreeg tot april 2021 de tijd om een economische strategie ter beoordeling voor te leggen in ruil voor de fondsen.
  Draghi was in februari 2021 benoemd tot premier. Als president van de Europese Centrale Bank had hij van 2011 tot 2019 toezicht gehouden op de uitvoering van strenge bezuinigingsmaatregelen in de landen van de eurozone, waaronder Italië en Griekenland, tijdens de eerste jaren van de Europese staatsschuldencrisis. Hij verving toen de links Giuseppe Conte en de nieuwe regering achtte het noodzakelijk om het ontwikkelen van het herstelplan van mcKinsey uit te besteden, omdat zij het werk dat tijdens de ambtstermijn van Conte was verricht niet goed genoeg vond. Een onder Conte opgerichte speciale COVID-19-taskforce had ook managementconsultants van buitenaf aangetrokken.
  De waarde van het contract van McKinsey met Draghi's regering was met slechts 25.000 euro miniem in verhouding tot de omvang en de reikwijdte van het uit te voeren werk. De aanloopkosten zijn wellicht zo laag geweest omdat de regering het contract rechtstreeks aan McKinsey kon toewijzen, waardoor de normale aanbestedingsprocedure, die veel tijd in beslag zou hebben genomen, werd omzeild. Volgens de Italiaanse aanbestedingscode is het voor contracten onder de 40.000 euro niet verplicht een publieke aanbesteding af te kondigen.
  Vanuit het oogpunt van McKinsey levert zo'n contract misschien niet vele op in termen van directe verdiensten, maar met het aangaan van pro-bono-contracten of met een korting 'leidt later vaker tot lucratieve opdrachten, hetzij met de aanvankelijk gesteunde instelling of elders binnen het bewuste vakgebied.' In dit geval verschaften de contracten McKinsey op ongekende wijze toegang tot het hart van de overheid.
  Een regering kan tijdens ene crisis altijd opteren voor verschillende benaderingen, met uiteenlopende gevolgen voor de toekomstige verdeling van gelden binnen de samenleving en de economie. Na de financiële crisis van 2008 kwamen de regeringen dus met veel verschillende reacties, van het nationaliseren van banken tot geldverruiming, en van bezuinigingen op de overheidsuitgaven tot strategieën om via export de groei te stimuleren. De combinatie van beleidsmaatregelen die een regering in haar economische agenda opneemt, creëert een bepaalde matrix van 'winnaars' en 'verliezers', van mensen die er veel op vooruitgaan en mensen die nauwelijks profiteren of hun levensomstandigheden zelfs zien verslechteren. In de Verenigde Staten bijvoorbeeld, bleek uit onderzoek dat 'de last van de [financiële]  crisis van 2008 onevenredig zwaar op de arbeiders en de armere delen van de samenleving drukte en dat de macht van de vakbonden verder is uitgehold, terwijl de vermogens zich over het geheel genomen snel herstelden. Bovendien konden sommige vermogenden zelfs van de situatie profiteren. Het economische beleid van de Amerikaanse regering en de Federal Reserve had tot gevolg dat rijkdom (Vermogen) veel beter werd beschermd dan het levensonderhoud van degenen die weinig of geen vermogen halen uit vermogen. Een ander economisch beleid, dat bijvoorbeeld voorrang zou hebben gegeven aan het scheppen van banen boven het redden van de investeerders van failliete banken, had waarschijnlijk een heel andere verdeling van inkomens opgeleverd. (pagina 190-191)

Lees vooral ook: De ondernemende staat : waarom de markt niet zonder overheid kan (uit 2015) De waarde van alles : onttrekken of toevoegen aan de wereldeconomie (uit 2018) en  Moonshot : grootse missies voor onze economie en samenleving (uit 2021).

Terug naar Overzicht alle titels

Tim 'S Jongers

Beledigende broccoli 2.0 : over de kloof tussen hoopvollen en hooplozen
Van Gennep 2023, 204 pagina's - € 17,99

Korte bio van Tim 'S Jongers (1981)

Korte beschrijving
Een uitgebreide versie van het boek ‘Beledigende broccoli’ (2022)* over sociale ongelijkheid, waarin Tim ’S Jongers pleit voor het benutten van ervaringskennis bij het bestrijden van armoede in de samenleving. Tim ’S Jongers deelt in deze bundel zijn persoonlijke ervaringen over opgroeien in armoede en de strijd om zich daaraan te ontworstelen. Hij bespreekt de huidige maatschappelijke ongelijkheid en de noodzaak van nieuwe inzichten en ervaringskennis om deze ongelijkheid te bestrijden. Want dé kloof in de samenleving, stelt ’S Jongers, is die van de hoopvollen en de hooplozen. Deze uitgebreide editie bevat het VPRO-marathoninterview met de auteur, columns, nieuwe essays en de Participatielezing 2022. In heldere stijl en vanuit persoonlijk perspectief geschreven. Voor de meer geoefende lezer. Tim 'S Jongers (1981) is een Nederlandse politicoloog, bestuurskundige en publicist. Sinds september 2022 is hij directeur van de Wiardi Beckman Stichting..

Tekst op website uitgever
Tussen goede bedoelingen en de uitwerking van sociaal beleid gaapt een grote kloof. Neem het voorbeeld van de broccoli en de pastinaak. Kinderen in een achterstandswijk zouden op school gezonder moeten eten. Een goed idee. Maar wat als die kinderen zonder ontbijt naar school zijn gekomen? In Beledigende broccoli vraagt Tim ’S Jongers hoe deze kloof overbrugd kan worden. De wereld van het beleid is gesloten voor de ervaringen van kwetsbare mensen. Hoe kan ervaringskennis een rol gaan spelen? Op deze vraag geeft Tim ’S Jongers persoonlijke en ongemakkelijke antwoorden, waarbij het verkrijgen van articulatiemacht een belangrijke rol speelt. Tim ’S Jongers is senior adviseur bij de Raad voor Volksgezondheid & Samenleving (RVS) en columnist bij de Volkskrant. In dit boek zijn daarom tevens een aantal columns en een bijzonder interview met de auteur dat in deze krant verscheen opgenomen.

Fragment uit Van kloof naar brug - het belang van ervaringskennis door het verkleinen van verschillen
Exotische diersoort
De eerste ervaring die ik met jullie wil delen, is die van de eerste werkconferentie van de RVS die ik mocht bijwonen. In een grote zaal gingen we met wat ik 'hooggeleerden' noem, praten over onze werkagenda en de richtingen die we uit willen met onze adviezen. Na de plenaire sessie zat ik bij de workshop sociaaleconomische gezondheidsverschillen. Kort gezegd gaat het erover dat mensen die onder aan de maatschappelijke ladder bungelen, zes jaar eerder doodgaan en twaalf jaar in minder goede gezondheid doorbrengen. Dat voelt niet alleen onrechtvaardig, maar zet natuurlijk ook een druk op het zorgstelsel en de maatschappelijke veerkracht. Dat moet dus anders.
  Na de inleiding van het thema door onze voorzitter Jet Bussemaker viel het me op dat er slechts anderhalve minuut nodig was om het thema volledig te laten gaan over 'die mensen' in 'die wijken'.  Naar mijn gevoel alsof het een exotische diersoort betrof die niets van de wereld om zich heen begrepen had. Achterstandswijken als het epicentrum van hooplozen die niet mee kunnen. Om de verschillen te verkleinen moesten zij overduidelijk veranderen, alleen maar veranderen. Zij moesten dit, zij moesten dat, zij moesten zus en zij moesten zo. Het gaf me een ongemakkelijk gevoel. Ik voelde me niet alleen persoonlijk aangesproken, want het overgrote deel van mijn leven was ik een van 'die mensen', maar ik vond het ook erg respectloos naar de mensen toe over wie het ging. De andere kant van het verhaal, en dat weet ik ondertussen wel zeker, is dat er een oprechte betrokkenheid, bezorgdheid en goedheid van uitgaat.
  Het is omdat er een collega mijn ongemakkelijke gevoel deelde, dat ik de zaal niet verliet. Bovendien was ik wel gewend aan het gevoel dat veel van wat besproken wordt met betrekking tot meer kwetsbare burgers onder ons, vanuit een zekere realiteit gebeurt die ver afstaat van de realiteit van die kwetsbare burger. Maar toch. Ik ging erover in gesprek met onze directeur. Enkele maanden daarvoor had ze mij een spannend gevoel gedeeld en dat had veel opgebracht. Dus ik waagde de gok, de veiligheid was er. Ik stelde haar de retorische vraag of we de methode het jaar daarop niet konden omdraaien: een groot aantal mensen uit achterstandswijken bij elkaar zetten en hen vragen wat moet veranderen in de wijken van de 'hooggeleerden'.  Ik zag er een goede denkoefening in. Want, hoeveel aanbevelingen denken jullie dat zullen opgevolgd worden? Inderdaad, nul. Vanwaar dan het idee dat we zonder de mensen over wie het gaat erbij te betrekken tot weloverwogen aanbevelingen komen, die ook nog eens braaf opgevolgd zullen worden? Ondanks alle goede bedoelingen waren het de hoopvollen die gingen besluiten over de hooplozen. (pagina 181-183) (en pagina 17-19 in de oorspronkelijke uitgave)

Lees o.a. ook: Pleidooi voor populisme van David Van Reybrouck (uit 2008), In ons belang van Albert Jan Kruiter & Eelke Blokker (uit 2011), De brievenbus van mevrouw De Vries van Stephan Steinmetz (uit 2013),  De onmisbaren van Ron Meyer (uit 2021), Voettocht naar het hart van het land van Jan Schuurman Hess (uit 2014),  Sander en de kloof van Sander Schimmelpenninck (uit 2023), Fantoomgroei van Sander Heijne en Hendrik Noten (uit 2020), Ze zijn ons vergeten van Peter Mertens (uit 2020), De grote verkilling van Geert Van Istendael (uit 2019), of De tirannie van verdienste van Michael Sandel (uit 2020).

Artikelen
The time is now – Elite(s) (juni 2020)
Onttrekken of toevoegen? (februari 2019)
Starry night aan het eind van de Shifttalks 2023 (november 2023)

Kijk vooral (ook) naar de Tegenlicht-uitzending De Kloofdichters (januari 2023)

Terug naar Overzicht alle titels