Atlas Contact 2020, 256 pagina's - € 20,--
Website Sander Heijne (1982) en Hendrik Noten (19?)
Korte beschrijving
De twee auteurs (een bestuurskundige en een journalist) zijn in 2018 begonnen met een eigen onderzoek naar de verdeling van de economische groei in de afgelopen 30 jaar. De resultaten van het economisch herstel werden na de oorlog tot 1980 redelijk verdeeld tussen de werknemers, werkgevers en de overheid. Vanaf 1980 werd veel aandacht aan internationalisering gegeven en het verhogen van de efficiency en werd de menselijke maat uit het oog verloren. Productie wordt uitbesteed aan lagelonenlanden en de online verkoop heeft grote invloed op de traditionele winkel(straten). Dit leidt ook tot veel lossere arbeidsverhoudingen en minder baanzekerheid. In de coronacrisis komen deze geschetste ontwikkelingen nog sterker naar voren. De auteurs pleiten voor een herbezinning van de inrichting van de maatschappij. Daarbij laten zij voorbeelden zien van de economische aanpassingen sinds 1914. Gelet op de literatuurlijst zijn veel data geraadpleegd maar het betoog is verhalend en wordt niet ondersteund door cijfers.
De twee auteurs (een bestuurskundige en een journalist) zijn in 2018 begonnen met een eigen onderzoek naar de verdeling van de economische groei in de afgelopen 30 jaar. De resultaten van het economisch herstel werden na de oorlog tot 1980 redelijk verdeeld tussen de werknemers, werkgevers en de overheid. Vanaf 1980 werd veel aandacht aan internationalisering gegeven en het verhogen van de efficiency en werd de menselijke maat uit het oog verloren. Productie wordt uitbesteed aan lagelonenlanden en de online verkoop heeft grote invloed op de traditionele winkel(straten). Dit leidt ook tot veel lossere arbeidsverhoudingen en minder baanzekerheid. In de coronacrisis komen deze geschetste ontwikkelingen nog sterker naar voren. De auteurs pleiten voor een herbezinning van de inrichting van de maatschappij. Daarbij laten zij voorbeelden zien van de economische aanpassingen sinds 1914. Gelet op de literatuurlijst zijn veel data geraadpleegd maar het betoog is verhalend en wordt niet ondersteund door cijfers.
Tekst op website uitgever
Er is iets vreemds aan de hand. We waren nog nooit zo rijk als nu. Bedrijfswinsten, vermogens, pensioen potten: naar bijna alle traditionele maatstaven leven we in uitzonderlijk welvarende tijden. Maar wie beter kijkt, ziet dat steeds minder mensen meedelen in al die welvaart. Ouderen moeten langer door tot hun pensioen. Jongeren hebben het voor het eerst minder goed dan hun ouders. En een woning is in veel steden ook voor de betere middenklasse onbetaalbaar. Zelfs wie zuinig leeft heeft een probleem: sparen kost binnenkort geld.
Samen met mijn goede vriend Hendrik Noten onderzocht ik waar het misging met onze economie. Hoe kan het dat vrijwel niemand de groei van de economie nog terugziet in zijn of haar portemonnee?
De zoektocht bracht ons van premier Rutte tot de oprichters van Uber. En van conferenties op Zwitserse bergtoppen tot de achterkamertjes van Den Haag. Vliegend door de tijd ontrafelen we het systeem. Onze conclusie: de huidige hang naar groei is geen noodzaak, maar het resultaat van een verhaal dat we zijn gaan geloven. Er is niets vanzelfsprekends aan stagnerende lonen of veel te hoge huizenprijzen. Het kan anders: eerlijker en duurzamer. Het is tijd voor een nieuw verhaal, waarin de economie weer voor ons werkt, in plaats van wij voor de economie.
De gulzigheid waarmee het aandeelhouderskapitalisme een domino-effect van opgeslurpte waarde creëert, smelt het cement dat onze samenleving bijeenhoudt. En dit is pas de helft van het probleem. Bij gebrek aan innovatie en productiviteit om concurrenten te verslaan, ontwikkelen de centrale sterren (*) in het sterrenstelsel andere methoden om hun positie te verdedigen. Daarbij komt een grote stapel geld goed van pas. De twee belangrijkste tactieken zijn een uitgebreide politieke lobby en het overnemen van concurrenten.
Grote bedrijven zijn in toenemende mate in staat hun machtspositie op allerlei manieren te consolideren. De vermenging van de staat en het bedrijfsleven draagt hier sterk aan bij. Zo weten we al langer dat de Nederlandse ministeries van Economische Zaken en Buitenlandse Zaken hun hoge ambtenaren soms voor een of twee jaar bij Shell detacheren en vice versa. Het is dit soort verstrengeling dat ertoe geleid heeft dat het ministerie van Economische Zaken jarenlang weigerde daadkrachtig in te grijpen bij de problemen met de Groningse gaswinning, zo blijkt uit een rapport van de Onderzoeksraad voor Veiligheid. De bedrijven en de Nederlandse overheid vormen, stelt de raad, een 'gesloten bolwerk' waarbinnen de belangen van burgers geen serieuze overweging meer waren. ()
Behalve politieke beïnvloeding stellen enorme kasreserves grote ondernemingen in staat eventuele concurrenten op tijd over te nemen en aan het moederschip toe te voegen. Mocht een succesvol innovatief bedrijf zich op de markt begeven en in potentie ooit een bedreiging gaan vormen voor de gevestigde orde, dan staan de gevestigde partijen klaar om die simpelweg op te kopen. (pagina 76-77)
* Sterrenstelsels
Het opknippen van traditionele collectieven als Philips is wat de Amerikaanse professor David Wells de creatie van een afhankelijk sterrenstelsel noemt. Daarin zijn bijvoorbeeld MRI-scanners niet het resultaat van het werk van vele bedrijven in één bedrijf. In plaats daarvan zijn er allerlei kleine onderaannemers betrokken die om één dominante ster cirkelen, in dit geval Philips. Maar het is de ster die het product uiteindelijk aan de klant verkoopt. (pagina 62)
* Sterrenstelsels
Het opknippen van traditionele collectieven als Philips is wat de Amerikaanse professor David Wells de creatie van een afhankelijk sterrenstelsel noemt. Daarin zijn bijvoorbeeld MRI-scanners niet het resultaat van het werk van vele bedrijven in één bedrijf. In plaats daarvan zijn er allerlei kleine onderaannemers betrokken die om één dominante ster cirkelen, in dit geval Philips. Maar het is de ster die het product uiteindelijk aan de klant verkoopt. (pagina 62)
Podcast: In gesprek met Sander Heijne over economische groei (fantoom)groei (Vrij Nederland, circa 22 minuten, januari 2020)
Lees ook: Er zijn nog 17 miljoen wachtenden voor u : dertig jaar marktwerking in Nederland van Sander Heijne (verscheen in 2018)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten
De redactie behoudt zich het recht voor reacties te verwijderen