Ece Temelkuran

Verloren land : de zeven stappen van democratie naar dictatuur
Ambo Anthos 2019, 224 pagina's  - € 21,99

Oorspronkelijke titel: How to lose a country (2019)

Wikipedia: Ece Temelkuran (1973)

Korte beschrijving
Een urgente en krachtige verdediging van de democratie, waarin de auteur haar persoonlijke, Turkse, geschiedenis op soepele wijze verweeft met het grotere politieke en historische verhaal. Zij ontleedt de wereldwijde opkomst van het populisme en legt de patronen bloot die de wortels van onze democratie aantasten. Ze toont hiermee de ontelbare complexe manieren waarop de westerse landen onbewust bezig zijn hun eigen democratisch bestel te ondergraven. Het boek bevat zeven stappen die elk een verder afglijden van de democratie naar een dictatuur beschrijven. De terugkerende politieke onlusten in Turkije zijn volgens Temelkuran onderdeel van een wereldwijd fenomeen en moeten daarom gezien worden als een waarschuwing voor die landen die het patroon nog kunnen doorbreken, voordat zij, net als Turkije en Hongarije, politiek verlamd zullen zijn. De auteur is een gerenommeerd columniste en politiek commentator.

Korte tekst op website uitgever
Zeven voortekenen van opkomend populisme Verloren land van Ece Temelkuran, een van de invloedrijkste politiek commentatoren van Turkije, is een hartstochtelijke en urgente verdediging van onze democratie. In dit persoonlijke en politieke betoog ontleedt Temalkuran de wereldwijde opkomst van het populisme. Ze toont in Verloren land aan dat de westerse landen al slaapwandelend bezig zijn hun eigen democratisch bestel te verlaten. De politieke situatie onder Erdogan in haar moederland Turkije is volgens Temelkuran onderdeel van een wereldwijd fenomeen en moet daarom gezien worden als een waarschuwing voor landen, die na Turkije en Hongarije politiek verlamd kunnen raken. Ook Nederland, waar onder invloed van Wilders en Baudet partijen als de VVD eveneens steeds populistischer worden, loopt volgens haar gevaar.

Fragment uit Inleiding. Wat kan ík voor júllie doen?
Hoe en waarom de Turkse democratie op 15 juli 2016 uiteindelijk om zeep werd geholpen door een meedogenloze populist en zijn groeiende groep aanhangers, is een lang en ingewikkeld verhaal.
De bedoeling van dit boek is niet te vertellen hoe wij onze democratie hebben verloren, maar om te proberen lessen te trekken uit het proces, ten gunste van de rest van de wereld. Natuurlijk heeft elk land te maken met zijn eigen specifieke omstandigheden, en gelooft men in sommige landen dat de eigen volwassen democratie en sterke instituties beschermend zullen werken tegen dergelijke ‘verwikkelingen’.
  Maar de opvallende overeenkomsten tussen wat Turkije heeft doorgemaakt en wat de westerse wereld korte tijd later begon te ondervinden zijn te talrijk om van tafel te vegen. Er is een patroon te ontwaren in de politieke waanzin die we ‘opkomend populisme’ noemen en die we allemaal in zekere mate ervaren. En hoewel velen van hen er de vinger nog niet op kunnen leggen, voelen steeds meer mensen in het Westen dat misschien ook zij uiteindelijk zo’n donkere dageraad zullen meemaken.
  ‘Turken die vannacht meekijken zullen zich rot lachen,’ luidde een Amerikaanse tweet in de nacht van Donald Trumps verkiezingsoverwinning, nog geen vijf maanden na de mislukte couppoging. Dat deden we niet. Nou ja, misschien dat er sprake was van hier en daar een zelfgenoegzaam lachje. Maar daarachter lag onbehagen over het moeten bekijken van weer dezelfde geestdodende film – en deze keer op het reusachtige scherm van de Amerikaanse politiek. We hadden dezelfde gepijnigde uitdrukking op ons gezicht na het Britse brexitreferendum, bij de verkiezingen in Nederland en Duitsland, en telkens wanneer er ergens in Europa weer een rechts-populistische leider opdook, met de sardonische, aanmatigende grijns die kenmerkend is voor de beweging.

  In de nacht van de presidentsverkiezingen in de vs, op de dag van de uitslag van het brexitreferendum, of steeds wanneer een of andere lokale populist een verrassend grote menigte wist op te zwepen met een toespraak die totaal onzinnig klonk, vroegen veel mensen zich in hun eigen taal af: ‘Is dit mijn land? Zijn dit mijn landgenoten?’ Mensen in Turkije, die zichzelf al bijna twee decennia deze vragen hadden gesteld, en getuige waren geweest van de geleidelijke politieke en morele ondergang van hun land, vielen terug in een andere gevaarlijke gedachte: ‘Zijn mensen van nature slecht?’ Die vraag staat voor de uiteindelijke verslagenheid van de menselijke geest, en het vergt vreselijk veel tijd en moeite om te begrijpen dat het feitelijk de verkeerde vraag is. Het doel van dit boek is lezers ervan te overtuigen zichzelf die tijd en marteling te besparen door de horrorfilm waarin ze recentelijk zijn beland snel vooruit te spoelen en ze te laten zien hoe ze de terugkerende patronen van het populisme kunnen herkennen, zodat zij er misschien beter op voorbereid kunnen zijn dan wij in Turkije waren.
  Het maakt niet uit of Trump of Erdoğan morgen ten val wordt gebracht, het had niet uitgemaakt als Nigel Farage nooit leidend was geworden in de publieke opinie. De miljoenen mensen die zich door hun boodschap hebben laten meeslepen zijn er nog, en ze zullen blijven klaarstaan om zich te laten leiden door een vergelijkbare figuur. En ook als je vastbesloten bent om je verre te houden van de politiek, zullen de volgelingen je weten te vinden, zelfs in je eigen persoonlijke domein, gewapend met hun eigen normen en waarden, en zullen ze bereid zijn om iedereen op te sporen die niet op hen lijkt; dit hebben we in Turkije op een zeer destructieve manier ervaren. Het is beter om in te zien – en liever vroeg dan laat – dat het hier niet alleen gaat om iets wat samenlevingen krijgen opgedrongen door hun vaak absurde leiders, of beperkt blijft tot geheime digitale operaties van het Kremlin; het komt ook voort uit de basis, het zit in de gewone mensen. De plaag van onze tijd zal niet beperkt blijven tot de politieke wandelgangen in Washington of Westminster. De schrikwekkende ethiek die is doorgedrongen tot de hoogste regionen van de politiek zal neerwaarts doorsijpelen en zich uitbreiden, naar je stad of dorp komen en zelfs je afgeschermde gemeenschap binnendringen. Er is een nieuwe tijdgeest aan het ontstaan. Dit is een historische trend, die de banaliteit van het kwaad verandert in het kwaad van de banaliteit. Want hoewel het verschijnsel in elk land in een andere gedaante optreedt, is het tijd om te onderkennen dat hetgeen er gebeurt invloed heeft op ons allemaal.(pagina 14-16)

Citaat  uit een interview
Vraag: Wat kan Nederland volgens u van de Turkse ervaringen leren?
ET: 'Niet aarzelen! Voor zover ik kan observeren voel ik hier nog veel aarzeling: rechts-populisme serieus nemen of niet? Is het gevaarlijk, of waait het weer over? Gaan we met rechts-populsiten in debat of kunnen we beter wachten tot ze zijn bedaard? In Turkije heeft die aarzeling tien jaar geduurd. Maar jullie hoeven die tijd en energie niet te verliezen om te begrijpen wat er in je land aan de hand is. We moeten echt voorzichtig zijn met het narratief van de rechts-populistische spin doctors. In Groot-Brittannië hebben ze in de media de kans gekregen hun fantasie en ideeën te spuien over hoe Groot-Brittannië is en hoe de Europese Unie klein te krijgen."
Vraag: Niet meegaan met het spel van de rechts-populistische spindoctors adviseert u. Nog meer tips?
ET: "Probeer vooral voorbij de tweedeling te denken die ons wordt opgelegd. Ik denk dat het rechts-populisme overwonnen kan worden door een wereldwijde beweging, gebaseerd op liefde en waardigheid, en niet op gekrenkte trots." (Artikel: Populisten zijn overal hetzelfde, 13 april 2019)



Artikel: Verloren land: Dit is een historische trend, die de banaliteit van het kwaad verandert in het kwaad van de banaliteit.  (april 2019), 
201984 - "een apocalyptische codex van onze ergste angsten" (juni 2019) en
Hoe komt het toch dat de consument in ons alles ruïneert, verwoest, platbrandt, sloopt en te gronde richt wat de burger en de onderzoeker in ons dierbaar is? (augustus 2019)

Terug naar Overzicht alle titels