De geschiedenis van de vooruitgang
De Bezige bij 2013, 413 pagina's - € 22,90
Lenen als E-book via bibliotheek.nl
Korte beschrijving
'Nostalgie doet de vooruitgang vergeten', vindt de jonge historicus en journalist Rutger Bregman. Nostalgie is de toestand waarin we onze idealen levend hebben begraven, maar wel nog betrokken zijn, aldus de auteur in een interview voor Radio5. We zijn rijk, hebben bijna alles, maar een diep gevoel van onbehagen groeit in ons. We leven ons uit in nostalgie en kampen met een groot zingevingsprobleem. Schiet de vooruitgang thans te kort? Uit allerlei hoeken en gaten komt de schrijver met voorbeelden – van de oerknal tot het uitzetten van konijnen in Australië – om de geschiedenis van de vooruitgang te illustreren. Bregman zoekt in zijn boek naar een vooruitgangsgeloof. Sterker nog, hij draagt het geloof uit: 'In dit boek zal ik dat geloof op schaamteloze wijze delen'. Zijn boek leest als een trein, is met humor geschreven, maar zonder dat dat ten koste gaat van de serieuze onderstroom ('De mens heeft een grotere impact op de biodiversiteit dan de meteoor die 65 miljoen jaar geleden de aarde raakte'). De auteur schakelt vaak en gemakkelijk tussen veel historische thema's. Met verklarende eindnoten en een literatuuroverzicht.
In de Tuin van Eden is er geen plaats meer voor de vooruitgang. Het paradijs is immers al af. Maar aan het einde van zijn geschiedenis blijkt: we kunnen niet zonder. De grenzen van de vooruitgang zijn vooral niet te verkroppen omdat ze niet passen binnen ons wereldbeeld. Groei is de hoeksteen van het moderne denken. De gedachte dat er ooit een eind aan komt - bijvoorbeeld omdat we al rijk genoeg zijn, of omdat de aarde onleefbaar wordt - is pure ketterij.
Politici die zich op het ene moment zorgen maken over de uitstoot van broeikasgassen, pleiten op het andere voor een economische 'groeiagenda'. In de ene zin maken ziekenhuisbestuurders zich druk over stijgende zorguitgaven, in de volgende pochen ze over hun gestegen omzet. Banken doen er alles aan de grootste te worden, om later te kniezen dat ze 'too big to fail' zijn. Iedereen met een vinger in de pap, van de Nederlandse regering tot aan de Chinese partijleiding, van Hte Internationaal Monetair Fonds tot het Milieuprogramma van de Verenigde Naties, zegt: blijf groeien, blijf consumeren. Juist in tijden van crisis.
Groei is de enige zingeving die we nog overhebben, maar wezenlijke vooruitgang kan die groei de rijke wereld niet meer bieden. Het lijkt wel alsof het kopen van spullen die we niet nodig hebben de definiërende activiteit van het moderne bestaan is geworden. Er hangt veel van af: onze gemoedsrust, en die van de wereldeconomie. Zonder het smeermiddel van de groei is een betere wereld nauwelijks meer denkbaar.
Dit is dan ook het moment, meer dan ooit, om ons te bezinnen op de geschiedenis van de vooruitgang. (pagina 9-10)
Op donderdag 28 maart 2013 verscheen Rutger Bregman bij Pauw & Witteman om zijn nieuwe boek te pluggen. Klik hier voor de uitzending.
Op zondag 17 maart was hij te gast in de Groene Engel in Oss. De zesde en laatste gast in de reeks Echte waarde(n), het jaarthema van de Noord Oost Brabantse Bibliotheken. Helaas waren er weinig bezoekers. Die misten een jongeman (1988) die zich de komende jaren (decennia) als historicus en publicist nadrukkelijk zal mengen in het publieke debat. Tijdens deze middag gaf hij voor de eerste keer een lezing over zijn boek, De geschiedenis van de vooruitgang. Het filmpje duurt ruim tien minuten.
Artikel: Jongeman - Ik heb me echt helemaal de tering gelezen en dat doe ik nu nog. (mei 2013)
Artikel: Tv-tip - De terugkeer van utopie (februari 2014)
Tegenlicht: De noodzaak van een utopie (23 februari 2014)
Terug naar Overzicht alle titels
Geen opmerkingen:
Een reactie posten
De redactie behoudt zich het recht voor reacties te verwijderen