Rutger Bregman 4

De meeste mensen deugen : een nieuwe geschiedenis van de mens
De Correspondent 2019, 521 pagina's  - €25,--

Lenen als E-book via www.bibliotheek.nl

Wikipedia Rutger Bregman (1988)

Korte beschrijving
De mens leefde tienduizenden jaren lang als sympathieke, sociale jager-verzamelaar, totdat de eerste nederzettingen ontstonden en bezit en ongelijkheid hun intrede deden. Dit nieuwe systeem kon alleen functioneren als iedereen zijn plek kende. Koningen en priesters deden de mens geloven dat hij van nature gewelddadig en egoïstisch was. Beschaving, religie en repressie moesten iedereen in het gareel houden. Deze indoctrinatie kleurt nog steeds ongemerkt ons mensbeeld. Dit boek brengt daar aanstekelijk en goed onderbouwd verandering in. Het is een ontdekkingsreis door archeologie, geschiedenis, psychologie en economie en brengt de lezer van Mesopotamië naar Paaseiland en van de Noord-Franse loopgraven naar New Orleans na orkaan Katrina. De conclusie is overduidelijk: de mens is van nature goed, zorgzaam en veerkrachtig, maar laat zich soms misleiden. De uitdagingen van de toekomst vragen om samenwerking en compassie en om die reden eindigt het boek met tien zinvolle suggesties voor een beter samenleven. Met diverse illustraties in zwart-wit en een notenapparaat. Een aanstekelijke en goed onderbouwde zoektocht naar een positief mensbeeld.

Tekst op website uitgever
De mens is een beest, zeiden de koningen. Een zondaar, zeiden de priesters. Een egoïst, zeiden de boekhouders. Al eeuwen is de westerse cultuur doordrongen van het geloof in de verdorvenheid van de mens. Maar wat als we het al die tijd mis hadden? In dit boek verweeft Rutger Bregman de jongste inzichten uit de psychologie, de economie, de biologie en de archeologie. Hij neemt ons mee op een reis door de geschiedenis en geeft nieuwe antwoorden op oude vragen. Waarom veroverde juist onze soort de aarde? Hoe verklaren we onze grootste misdaden? En zijn we diep vanbinnen geneigd tot het kwade of het goede? Adembenemend, weids en revolutionair – De meeste mensen deugen herschrijft niet alleen de geschiedenis, maar werpt ook nieuw licht op onze toekomst.

Fragment uit hoofdstuk 8. Stanley Milgram en de schokmachine
De Holocaust werd dan ook niet uitgevoerd door mensen die plotseling in robots waren veranderd, net zomin als de deelnemers aan Milgrams experiment gedachteloos op de knop drukten. De daders geloofden dat ze aan de goede kant van de geschiedenis stonden. Auschwitz was het eindpunt van een langdurig historisch proces waarin het kwaad zich steeds beter vermomde als het goede. Schrijvers en dichters, filosofen en politici bleven jarenlang de psyche van het Duitse volk afstompen en vergiftigen. De Homo puppy werd voorgelogen en geïndoctrineerd, gehersenspoeld en gemanipuleerd.
  Pas toen gebeurde het ondenkbare.

Had Hannah Arendt zich laten misleiden toen ze schreef dat Eichmann een monster was? Was ze gevallen voor het toneelstukje dat hij opvoerde tijdens zijn proces?
  Veel historici komen inderdaad tot die conclusie. haar boek zou een kwestie van 'goed idee, slecht voorbeeld' zijn. Tegelijkertijd zijn er filosofen die denken dat de geschiedkundigen Arendts filosofie niet goed hebben begrepen. Arendt had tijdens het proces namelijk wel degelijk een deel van Sassens interviews met Eichmann bestudeerd. En Arendt schreef nergens dat Eichmann slechts bevelen opvolgde.
  De filosoof moest bovendien niets hebben van Milgrams schokexperimenten. De jonge psycholoog mocht dan een groot fan zijn van Hannah Arendt; die liefde was niet wederzijds. Zij verwijt Milgram een 'naïef geloof dat verleiding en dwang hetzelfde zijn'. Ze geloofde niet dat er een nazi in ieder van ons zit.
  Waarom zijn de psycholoog en de filosoof dan toch samen de geschiedenis ingegaan? Sommige Arendt-experts denken dat ze verkeerd is geïnterpreteerd. Arendt was zo'n filosoof die sprak in aforismen, intrigerende uitspraken die je gemakkelijk verkeerd kunt begrijpen. Neem haar stelling dat Eichmann 'niet nadacht'.  Wat Arendt níet zei, is dat hij een gedachteloze bureaumoordenaar was. Volgens de Arendt-kenner Roger Berkowitz bedoelde ze dat hij zich niet verplaatste in mensen met een ander  perspectief.
  Sterker, Hannah Arendt was een van die zeldzame filosofen die geloofde dat de meeste mensen deugen. Ze stelde dat onze behoefte aan liefde en vriendschap menselijker is dan ons verlangen naar haat en geweld. En als mensen voor het kwaad kiezen, vervolgde ze, dan voelen ze alsnog de behoefte zich te verschuilen achter leugens en clichés die suggereren dat het kwade toch goed is. (pagina 216-217)

Voorpublicatie van hoofdstuk 1 - Dit idee kan alles veranderen: de meeste mensen deugen (De Correspondent, dinsdag 20 augustus 2019)

Opmerking
Het nieuwste boek van Rutger Bregman zit voor een deel in eerder verschenen artikelen die op De Correspondent verschenen. Trouwe lezers zagen het onderwerp als het ware 'aankomen'. Hoogstwaarschijnlijk zal hij 'alles' herschikken en redigeren.

Artikel: Dit is de vraag waar bijna al onze politieke debatten om draaien (en het antwoord geeft hoop)  (maart 2018 De Correspondent)

Achtergrondartikel: Rutger Bregman's Next idea: De meeste mensen deugen (februari 2019)

Artikelen: Delpher en Homo puppy (4 september 2019) en  Homo possibilist: de mogelijkheid aangrijpen om goed te doen, kunnen we allemaal. (18 september 2019)

Radio-interview: ‘De meeste mensen deugen’: Rutger Bregman herschrijft de geschiedenis (Nieuwsweekend, zaterdag 31 augustus 2019)

Achtergrondartikel: Vroeger was (bijna) één bak ellende  (maart 2018)

Artikel over boeken met in de titel 'een kleine geschiedenis: Een kleine geschiedenis van (september 2018)

Artikel: Hoe komt het toch dat de consument in ons alles ruïneert, verwoest, platbrandt, sloopt en te gronde richt wat de burger en de onderzoeker in ons dierbaar is? (augustus 2019)

Andere boeken van Rutger Bregman
Met de kennis van toen : actuele problemen in het licht van de geschiedenis (2012)
De geschiedenis van de vooruitgang (2013)
Met Jesse Frederik. Waarom vuilnismannen meer verdienen dan bankiers (2015)

Terug naar Overzicht alle titels