Marjolein Quené

Voorbij de managementmaatschappij : De invloed van management op werk, democratie en vrijheid
Lemniscaat 2019, pagina's - € 19,95

Website uitgever: Marjolein Quené (19?)

Korte beschrijving
Al jaren slinken de studentenaantallen in de filosofie of geschiedenis terwijl de economische wetenschappen hoogtij vieren. Geen merkwaardige evolutie, want de samenleving organiseert zich tegenwoordig volgens de wetten van de markt. De spelers op die markt hebben managers nodig, geen wijsgeren. Voor Marjolein Quené is de mens meer dan de homo ecomomicus en de maatschappij heeft andere ambities voorop te schuiven dan winstmaximalisatie. In 'Voorbij de managementmaatschappij' schets Quené hoe de maatschappij en de politiek zich sinds de jaren tachtig het vocabularium van de modelmanager eigen heeft gemaakt: hoeveel minuten heeft een zorgkundige nodig om een patiënt te wassen, met welke maatregelen kunnen we bezuinigen in de sociale zekerheid? De burger wordt klant, de mens consument. En terwijl we voelen dat we meer dan dat zijn, grijpen we toch weer terug naar die wijsgeren en komen Hannah Arendt en Susan Neiman ten tonele om Quené bij te staan in het voorstellen van een alternatief. Met eindnoten en registers op namen en onderwerpen. Een waardevolle kritiek op de huidige organisatie van de samenleving.

Tekst op website uitgever
De afgelopen jaren heeft management de wereld veroverd. Overal zijn managers te vinden die het werk beter regelen, marktconform maken of de efficiëntie verhogen en zo veel geld uit organisaties weten te halen. Alles wordt tegenwoordig gemanaged – het bedrijfsleven, het onderwijs, de zorg, de overheid, de rechtsspraak, de politiek, de schone lucht, de natuur – waardoor er veel kapot wordt gemaakt. Hoe heeft het zo ver kunnen komen?

In Voorbij de managementmaatschappij onderzoekt Marjolein Quené niet alleen waarom management zo aantrekkelijk is, maar kijkt ook met een kritische blik naar hoe de managementleer onze samenleving, onze manier van werken en denken zo ingrijpend heeft kunnen veranderen. Aan de hand van filosofen als Hannah Arendt en Susan Neiman biedt Quené een hoopvol alternatief. Het ís mogelijk om op een andere manier naar onze maatschappij te kijken en onder het juk van het management vandaan te komen.

Fragment uit 21. Management ontspoord
Sociale ontwrichting ontstaat omdat mensen nu eenmaal de bewegingen van het internationale kapitaal niet kunnen volgen. Individuele personen kunnen de werkgelegenheid niet achterna reizen. En als ze dat wel kunnen doen zijn ze rechteloos, zoals in de Golfstaten Saoedi-Arabië of Qatar, of tweederangs burgers. Meer mensen vallen in toenemende mate buiten elke kring van solidariteit. Zij hebben een verstoord familie- en gezinsleven doordat ze arbeidsmigrant zijn of doordat ze twee banen moeten combineren om rond te komen. Of ze worden eerst naar een land gehaald om er te werken, om daar vervolgens als 'overbodig' te worden beschouwd. Vluchtelingen zijn in toenemende mate ook vluchteling door sociaaleconomische omstandigheden die tot politieke spanningen leiden.
  Gezinnen vallen eerder uit elkaar door sociaaleconomische problemen. Mensen worden bijvoorbeeld uit hun huis gezet als ze de hypotheek of hun schulden niet meer kunnen betalen. Door migratie worden families en gezinnen soms jarenlang van elkaar gescheiden. Er zijn tegenwoordig veel mensen werkeloos of 'overbodig' en zo voelen ze zich ook. Zij slagen er dan ook niet meer in om de andere rollen in het leven als familielid, kiezer of burger in de maatschappij te vervullen.
  Het liberaliseren van de internationale kapitaalmarkten heeft ook gevolgen voor natuur en milieu. Er is nagenoeg geen internationaal publiekrechtelijk gecontroleerde rem op de aantasting van het ,milieu en uitputting van grondstoffen. Ondanks klimaatbeleid worden er nog steeds op grote schaal fossiele brandstoffen uit de bodem gehaald en opgestookt. Nog steeds wordt kostbare natuur- en landbouwgrond opgeofferd aan sneller gewin - ook in Nederland. Water, lucht en bodem worden nog steeds vervuild, want de vervuiling kan afgekocht worden. Het wordt aan de 'markt', in casu de geldschieters, overgelaten om te beslissen of investeringen in exploitatie en uitputting van bodemschatten mogen plaatsvinden. Een angstaanjagend idee, want geldschieters kiezen voor het behalen van rendement, niet voor de bestaansmogelijkheden van de generaties na hen.
  De 'grenzen aan de groei' komen in hoog tempo dichterbij. Het uitsterven van insectensoorten gaat zo snel dat dit een serieuze bedreiging voor voedselsystemen vormt. De werking van de meeste broeikasgassen is cumulatief. De uitstoot van CO2 van de afgelopen eeuwen kan niet ongedaan gemaakt worden en de emissie is de afgelopen vijfenveertig jaar verdubbeld; er zijn vergaande maatregelen nodig terwijl er nog maar kort de tijd is om binnen de 2 graden te blijven die met het klimaatakkoord in Parijs is afgesproken. Al deze risico's worden niet door internationale kapitaalmarkten gedragen. De risico's liggen bij individuele mensen en overheden voor zover die hun burgers willen beschermen. In Nederland is het al nodig om een Deltaplan Ruimtelijke Adaptatie te ontwikkelen.
  In het ordeningsdenkbeeld van de modelmanager is en blijft de belangrijkste taak van overheden en markten te faciliteren. Als politici dit ordeningsdenkbeeld delen, dan zien zij over het hoofd dat daardoor de overheid steeds verder buiten spel komt te staan. Want marktpartijen krijgen dan de ruimte hun gang te gaan. Liberalisering van de internationale kapitaalmarkten heeft in elk geval tot effect dat er niemand meer in de cockpit 'zit' zoals Joris Luyendijk het zegt. Zelfs het betalen van belastingen door deze marktpartijen is geen vanzelfsprekendheid meer. (pagina 214-216)

Terug naar Overzicht alle titels