Yuval Noah Harrari 2

Sapiens : een kleine geschiedenis van de mensheid
Thomas Rap 2014, 556 pagina's - € 15,--

Oorspronkelijke titel: From animals into gods : a brief history of humankind (2011/2012)

Wikipedia: Yuval Noah Harari (1976)

Korte beschrijving
Via belangrijke, bepalende episodes in de geschiedenis van de mensheid wordt in dit boek de evolutie belicht die de mens tot in de 21ste eeuw doormaakte. Deel 1 beschrijft hoe het zoogdier mens zich door zijn kennis ontwikkelde tot heerser over de aarde. Deel 2 bespreekt de gevolgen van de agrarische evolutie, onder andere het ontwikkelen van schrift voor administratie en het ontstaan van een patriarchaat. Deel 3 volgt de loop van de geschiedenis: via ontstane culturen, geloof in geld en religie, ontstonden wereldrijken. Deel 4 belicht de wetenschappelijke revolutie sinds 1500 die naar de 21ste eeuw en mogelijk onze ondergang leidt. De docent (1976) aan de Universiteit van Jeruzalem is gespecialiseerd in wereldgeschiedenis en macrohistorische processen. Dit boek werd vertaald in onder andere Engels en Duits en is nu een internationale bestseller. Met grote kennis van zaken geschreven leest het als een roman, verbindt helder geschiedenis, antropologie en sociologie en maakt goed duidelijk dat evolutionair succes niet tot meer geluk leidde. Met door de tekst enkele zwart-witillustraties. Goede vertaling. Omslagillustratie in bruin van in pak geklede homo sapiens.

Fragment uit 15. Het kapitalistische credo
Het grootste deel van de geschiedenis bleef de economie zo'n beetje hetzelfde. De wereldproductie groeide wel, maar dat kwam voornamelijk door demografische expansie en het ontginnen van nieuwe landbouwgronden. De productie per hoofd van de bevolking bleef gelijk. Maar dat veranderde allemaal in de moderne tijd. In 1500 lag de productie van goederen en diensten wereldwijd op zo'n 250 miljard dollar; tegenwoordig zweeft dat cijfer rond de zestig biljoen. En wat nog belangrijker is, is dat de jaarlijkse productie per hoofd van de bevolking in 1500 gemiddeld op 550 dollar alg, terwijl iedere man, vrouw en kind tegenwoordig gemiddeld voor 8800 dollar produceert. Vanwaar die ontzaglijke groei?
  Economie is een notoire complexe discipline. Laten we het ietsje gemakkelijker maken met een eenvoudig voorbeeld: de slimme geldman Samuel Schraper richt een bank op in El Dorado, Californië.
  A.A. Baksteen, een beginnende ondernemer in El Dorado, rondt zijn eerste grote klus af en wordt daarvoor betaald met een miljoen dollar in cash. Hij zet die som op de bank van meneer Schraper. De bank heeft nu een miljoen aan kapitaal in huis.
  . Intussen denkt Jane McDonut, een ervaren doch onbemiddelde banketbakker, een gat in de markt te zien in El Dorado, want er is geen echt goede bakkerij in haar stadsdeel te vinden. Ze heeft alleen niet genoeg geld om een serieuze bakkerij op te starten, compleet met industriële ovens, aanrechten, messen, potten en pannen. Ze gaat naar de bank, legt haar ondernemingsplan voor aan Schraper en overtuigt hem ervan dat het ene goede investering is. Hij leent haar een miljoen dollar en schrijft die som over naar haar rekening bij zijn bank.
  McDonut huurt aannemer Baksteen vervolgens in om haar bakkerij te bouwen en in te richten. Zijn prijs is een miljoen dollar.
  Ze betaalt hem met een cheque. Het geld wordt van haar bankrekening afgeschreven en Baksteen zet het op zijn rekening bij de bank van Schraper.
  Oké, hoeveel geld heeft Baksteen nu op zijn rekening? Juist, twee miljoen.
  Maar hoeveel cash ligt er daadwerkelijk in de kluis van de bank. Precies ja, één miljoen.
  En daarmee is het nog niet afgelopen. Aannemers blijven aannemers, dus na twee maanden werk laat Baksteen McDonut weten dat de rekening voor de bouw van de bakkerij eigenlijk twee miljoen zal bedragen, wegens onvoorziene problemen en uitgaven. Mevrouw McDonut is er niet blij mee, maar ze kan de onderneming moeilijk halverwege stilleggen. Ze gaat dus weer naar de bank, haalt Schraper over om haar nog wat geld te lenen, en hij zet nog eens een miljoen op haar rekening. Ze maakt het geld over naar de rekening van de aannemer.
  Hoeveel geld heeft Baksteen nu op zijn rekening staan? Hij heeft drie miljoen dollar.
  Maar hoeveel geld is er daadwerkelijk aanwezig in de bank? Nog steeds maar één miljoen, namelijk dezelfde miljoen dat de hele tijd in de kluis lag.
  De huidige financiële wetten in Amerika staan de bank toe om deze truc nog zeven keer uit te voeren. (pagina 329-331)

Fragment uit het Nawoord - Het dier dat god werd
Zeventigduizend jaar geleden was Homo sapiens nog een onbeduidende diersoort die zo’n beetje zijn eigen gangetje ging in een uithoek van Afrika. In de millennia daarna veranderde hij zichzelf in de absolute heerser van de planeet en de grootste nachtmerrie van het ecosysteem. Nu staat hij op het punt om een god te worden, klaar om niet alleen de eeuwige jeugd te verwerven, maar ook het goddelijke vermogen om te scheppen en te vernietigen.
  Helaas heeft het sapiensregime op aarde tot dusver weinig voortgebracht om trots op te zijn. We hebben onze omgeving naar onze hand gezet, de voedselproductie opgekrikt, steden gebouwd, wereldrijken gevestigd en wijdvertakte handelsnetwerken opgezet. Maar hebben we het leed in de wereld ook verminderd? Keer op keer is gebleken dat grote uitbreidingen van de menselijke almacht het welzijn van individuele sapiens niet per se ten goede kwamen en meestal gigantisch veel ellende betekenden voor andere dieren.
  De laatste paar decennia hebben we eindelijk serieuze vooruitgang geboekt op het terrein van de menselijke levensomstandigheden. Er zijn minder hongersnoden, epidemieën en oorlogen. Maar de situatie van andere dieren verslechtert sneller dan ooit en de verbetereingen op het menselijke vlak zijn te recent en te wankel om ze al voor lief te nemen.
  Daar komt bij dat we, ondanks de verbluffende dingen waartoe de mens in staat is, nog steeds helemaal niet zeker zijn van onze doelen en net zo ontevreden lijken als altijd. We zijn van kano’s overgestapt op stoomschepen en daarna op spaceshuttles, maar niemand weet waar we naartoe gaan. We zijn machtiger dan ooit, maar hebben nauwelijks een idee wat we met al die macht aan moeten. Erger nog: de mensheid lijkt onverantwoordelijker dan ooit. Als selfmade goden met de wetten van de natuurkunde als ons enige gezelschap hoeven we aan niemand rekenschap af te leggen. We richten de ene na de andere ramp aan onder onze collega-dieren en het ecosysteem waarin we leven, terwijl we weinig meer najagen dan ons eigen comfort en amusement, zonder ooit ergens content mee te zijn.
  Bestaat er iets gevaarlijkers dan ontevreden, onverantwoordelijke goden die niet weten wat ze willen? (pagina 445-446)


TED - What explains the rise of humans? (juni 2015)



Lees ook van deze schrijver: Homo Deus : een kleine geschiedenis van de toekomst (2017)
En drie andere boeken met een vergelijkbare titel (en een vergelijkbaar thema en reikwijdte)
Bill Bryson. Een kleine geschiedenis van bijna alles (2004)
Rutger Bregman. De geschiedenis van de vooruitgang (2013)
Peter Westbroek. De ontdekking van de aarde : het grote verhaal van een kleine planeet (2012)

Terug naar Overzicht alle titels