Hartmut Rosa

Leven in tijden van versnelling : een pleidooi voor resonantie
Boom 2016, 160 pagina's - € 20,--

Oorspronkelijke titel: Beschleunigung und Entfremdung (2013)

Wikipedia: Hartmut Rosa (1965)

Korte beschrijving
De belangrijkste vraag die in dit boek wordt gesteld, is die naar het goede leven in een tijd van maatschappelijke versnelling en vervreemding. Een vraag die de sociale filosofie, sociologie en politicologie zouden moeten stellen om het maatschappelijk debat hierover te bevorderen, omdat deze verschijnselen ons verhinderen een goed leven te leiden. Om daar verbetering in aan te brengen pleit de auteur voor resonantie, dat wil zeggen het tegenovergestelde van vervreemding: ervaringen die worden gevonden in de natuur, kunst en religie en de grondslag vormen voor een geslaagde relatie met de wereld. Ten onrechte wordt de Duitse socioloog Hartmut Rosa, hoogleraar aan de Universiteit van Jena, wel 'onthaastingsgoeroe' genoemd. Onthaasten is weliswaar ook gericht op het goede leven, maar zonder dat het een maatschappijkritische manier is van in-de-wereld staan. Daarom heeft dit boek de lezer iets anders, en meer, te zeggen dan bijvoorbeeld 'Stil de tijd' (2009) van Joke Hermsen. Deze Nederlandstalige editie is bezorgd door Marli Huijer, die zich ook met het onderwerp 'tijd' heeft beziggehouden.

Tekst op website uitgever
Leven in tijden van versnelling is een essay over het moderne leven door 'onthaastingsgoeroe' Hartmut Rosa: een filosofisch antwoord op onze steeds snellere levenswijze.

Het leven gaat sneller. De snelheid van de technologische innovatie neemt toe, maatschappelijke posities en waarden veranderen in hoog tempo en door het toegenomen aantal keuzes dat we tegenwoordig hebben, zijn we steeds onderweg naar meer en nieuwer. Volgens Hartmut Rosa leiden deze versnellingen tot een nieuw soort vervreemding: we raken steeds verder van onszelf verwijderd.

Rosa's antwoord hierop is een pleidooi voor resonantie, een ervaring waarin de mens zelf geen actieve rol speelt, maar die hem overkomt. Een ervaring waarin de wereld op zichzelf zin heeft. Hiervoor hebben we volgens Rosa drie bronnen ter beschikking: religie, kunst en natuur.

Deze editie is speciaal voor Nederland door Denker des Vaderlands Marli Huijer bezorgd.

Hartmut Rosa won de Tractatus 2016 voor zijn werk Resonanz, Dit is een Duitse prijs voor filosofische essaykritiek, die jaarlijks door het Philosophicum Lech uitgereikt wordt. Hieraan is een bedrag van € 25.000 verbonden.

Fragment uit hoofdstuk 2. De drijfveren van de maatschappelijke versnelling
De moderne samenleving wordt bepaald door een welhaast noodlottig verband tussen groei en snelheid. Zoals ik in het voorgaande hoofdstuk heb geprobeerd te laten zien, is de techniek echter ondanks wat algemeen wordt aangenomen geen oorzaak van de maatschappelijke versnelling. Dat blijkt al uit het hiervoor aangevoerde voorbeeld van de e-mail: er is niets aan deze technologie dat ons dwingt of ertoe verleidt om meer berichten per dag te lezen of te schrijven, hoewel we natuurlijk wel te maken hebben met een mogelijkheidsvoorwaarde voor een dergelijke toename. Ook historisch bewijsmateriaal lijkt dat te ondersteunen: het lijkt erop dat de technologische revoluties van het industriële en digitale tijdperk zelfs door de tijdshonger van de moderne samenlevingen werden aangedreven. Ze vormden antwoorden op  het steeds nijpender probleem van het tijdgebrek. Lang voordat de stoommachine en de telegraaf werden uitgevonden, om maar te zwijgen over de spoorwegen en de auto, probeerde de mens in de vroegmoderne tijd al om transport-, productie- en communicatieprocessen te versnellen. Dat werd onder meer geprobeerd door de paarden van de koetsier vaker te verversen of door meerdere bodes te gebruiken om een bericht over te brengen, in plaats van er slecht één te sturen, die dan onderweg nog moest rusten en slapen. Daarom zullen we ergens anders op zoek moeten gaan naar de drijfveren van de versnelling. In wat nu volgt, zal ik drie antwoorden presenteren op de vraag hoe de moderne tijd och in dit onbarmhartige proces van de versnelling verstrikt is geraakt. Die antwoorden moeten in analytisch opzicht van elkaar worden onderscheiden, ook al houden ze  in empirisch opzicht natuurlijk wel met elkaar verband. (pagina 31-32)

Trouw: De tijd versnelt en put ons uit (20 juli 2014)

 

Lees ook
Koen Haegens. Neem de tijd : overleven in de to-go maatschappij (2012)
Marli Huijer. Ritme : op zoek naar de terugkerende tijd (2011)
James Wallman. Ontspullen : meer leven met minder (2016)
Terug naar Overzicht alle titels