woensdag 16 november 2016

Yuval Noah Harari

Homo Deus : een kleine geschiedenis van de toekomst
Thomas Rap 2016, 447 pagina's - €24,99

Oorspronkelijke titel: Homo Deus : a brief history of tomorrow (2016)

Wikipedia: Yuval Noah Harari (1976)

Korte beschrijving
Nieuwe kennis en technologie zetten de wereld op zijn kop en maken het leven van de mens steeds meer maakbaar, zodat deze van 'homo sapiens' steeds meer 'homo deus' wordt. Het eerste deel onderzoekt wat de diersoort mens zo bijzonder maakt door de relatie van de mens en andere diersoorten te bekijken. Het tweede deel onderzoekt de weg die de mensheid ging in de laatste millennia en die leidde tot het geloof dat de wereld van de mens maakbaar is. Deel III beschrijft het punt dat we nu hebben bereikt: de technologische veranderingen die tot de ondergang van de mens kunnen leiden als we er geen begrip van en dus invloed op hebben. Het vorige boek 'Sapiens'* van de docent (1976) aan de universiteit van Jeruzalem, gespecialiseerd in wereldgeschiedenis en macrohistorische processen, was een internationale bestseller. Ook dit min of meer vervolg daarop is een bestseller. Weer met grote kennis van zaken geschreven leest het als een trein, verbindt helder geschiedenis, antropologie, filosofie en sociologie en maakt indringend duidelijk hoe belangrijk het is dat de mens technologische revoluties begrijpt. Met illustraties in zwart-wit, eindnoten en een register.

Beschrijving op website uitgever
Op onnavolgbare wijze beschrijft Yuval Noah Harari in zijn bestseller Sapiens 70.000 jaar menselijke evolutie, maar met Homo Deus richt hij zich op de toekomst. Met zijn kenmerkende vermenging van wetenschap, geschiedenis en filosofie onderzoekt Harari de dromen en nachtmerries van de eenentwintigste eeuw – van onsterfelijkheid tot kunstmatig leven. Hij stelt fundamentele vragen: Waar gaan we naartoe? Hoe beschermen we onze kwetsbare wereld tegen onze eigen verwoestende krachten? En als we in staat zijn door technologische vooruitgang ons lichaam en onze geest te verbeteren, wat gebeurt er dan met de mensen die zich niet laten upgraden? Wat voor sociale gevolgen zal deze tweedeling hebben? Volgens Harari is het essentieel om meer te begrijpen van de technologische revoluties om ons heen, anders hebben we geen invloed op de koers van onze toekomst. Dit is de volgende stap in onze evolutie. Dit is Homo Deus. Met een voorwoord van Bas Heijne.

Fragment uit het Voorwoord - Een idee van de mens (door Bas Heijne)
De afgelopen eeuwen is de mens zijn belangrijkste ankers kwijtgeraakt. Allereerst verdween in de negentiende en twintigste eeuw, voor velen van ons tenminste, God als zingevende instantie. Maar de afgelopen decennia is ook het humanisme zelf onder druk komen te staan. Veel gerieflijke noties over de mens worden bevraagd en aangevallen. Nieuwe wetenschap leert ons dat het zelf, het 'ik' niet bestaat - het is ons brein dat ons wijsmaakt dat we 'iemand' zijn. Wie we zijn en hoe we ons zelf beleven is een constructie, die iedere vaste kern ontbeert - wanneer we in ons hoofd kijken, komen we veel tegen, maar geen ziel, en zelfs gene 'zelf'.
  Maar kan een mens wel zonder idee van de mens?  Een mens moet toch meer zijn dan een nogal lukrake verzameling neurologische processen? Juist nu ons idee van de mens zo onder druk staat, lijken we het harder dan ooit nodig te hebben. Naarmate we de mens als biologisch wezen steeds beter doorgronden, dringt het ook steeds meer tot ons door dat het aan ons is om die mens vorm te geven. Het veelgebruikte begrip designerbaby mag dan waarschuwend en onheilspellend bedoeld zijn, in wezen is dat de toekomst voor ons allemaal - steeds meer zijn we designermensen aan het worden, steeds beter beseffen we dat we bij het vormgeven van onszelf en de wereld niet terug kunnen vallen op instanties buiten ons - in het geval van de afwezige ziel, het zelf - binnen onszelf.
  Dat klinkt als een bevrijding, maar het is zeker ook beangstigend. Want wanneer onze noties over de mens - en die over wat menselijk is - niet langer ondersteund worden door zekerheden als God of de natuur - komt paradoxaal genoeg ook het hele idee van de mens zelf als houvast onder druk te staan. De moderniteit van de mens als een project, een work in progress, iets wat steeds verbeterd moet worden, tot - ja, tot waar eigenlijk? Want hoe verder we daarin komen, des te groter het gevaar lijkt te worden dat we uiteindleijk met lege handen komen te staan. (pagina 10)

Fragment uit hoofdstuk 1 - De nieuwe menselijke agenda
Waar zal de mensheid nog meer naar streven? Zullen we tevreden zijn met wat we bereikt hebben, zullen we honger, zieke en oorlog op een afstand houden en het ecologische evenwicht bewaren? Dat zou wel de verstandigste weg zijn, maar het is niet erg waarschijnlijk dat de mensheid die zal volgen. Mensen zijn zelden tevreden met wat ze al hebben. De meest gebruikelijke reactie van een menselijk wezen dat iets heeft bereikt is niet tevredenheid, maar het verlangen naar meer. Mensen kijken altijd uit naar iets beters, iets groters, iets lekkerders. Als de mensheid gigantische nieuwe vermogens bezit en als de dreiging van honger, ziekte en oorlog definitief is geweken, wat moeten we dan met onszelf aanvangen? Wat gaan wetenschappers, investeerders, bankiers en presidenten dan de hele dag doen? Gedichten schrijven?
  Succes kweekt ambitie en onze recente prestaties zetten de mensheid er nu toe aan om nog gewaagdere doelen na te jagen. We hebben ongekende niveaus van rijkdom, gezondheid en harmonie bereikt en gezien ons verleden en onze huidige waarden zullen de volgende doelstellingen van de mensheid waarschijnlijk neerkomen op onsterfelijkheid, geluk en goddelijkheid. Zodra we de sterfte door hongersnood, epidemieën en geweld tot een minimum hebben beperkt, zullen we ons richten op het overwinnen van ouderdom en zelfs de dood. Zodra we mensen hebben gered uit uitzichtloze ellende zullen we ernaar gaan streven om ze ronduit gelukkig te maken. En zodra we de mensheid boven het beestachtige niveau van de strijd om te overleven hebben uitgetild, zullen we ons erop gaan toeleggen om mensen te upgraden tot goden en Homo sapiens te veranderen in Homo deus. (pagina 32-33)

Lees vooral ook van Bas Heijne. Kleine filosofie van de volmaakte mens (2015)

Artikel: Sorry, Y’All—Humanity’s Nearing an Upgrade to Irrelevance (Wired 21-2-2017)

Youtube: Yuval Noah Harari on the Rise of Homo Deus (september 2016) (1:31:17)




Lees ook van Yuval Noah Harari: Sapiens : een kleine geschiedenis van de mensheid (2014) én van Charles C. Mann De tovenaar en de profeet : twee grondleggers en hun concurrerende ideeën over een leefbare toekomst op onze planeet (2018)

En drie andere boeken met een vergelijkbare titel (en een vergelijkbaar thema en reikwijdte)
Bill Bryson. Een kleine geschiedenis van bijna alles (2004)
Rutger Bregman. De geschiedenis van de vooruitgang (2013)
Adam Rutherford. Een kleine geschiedenis van iedereen die ooit heeft geleefd (2018)
Peter Westbroek. De ontdekking van de aarde : het grote verhaal van een kleine planeet (2012)

Artikel over dit fenomeen: Een kleine geschiedenis van (september 2018)

Terug naar Overzicht alle titels

Geen opmerkingen:

Een reactie posten

De redactie behoudt zich het recht voor reacties te verwijderen