Lezers van Stavast

Hallo, ik ben Hans van Duijnhoven en ik zoek veertig mensen die samen met mij in het komend seizoen veertig non-fictie boeken willen gaan lezen. Een per week, een jaar lang.

Ik zoek veertig Lezers van Stavast.

Klik hier voor de oproep voor het tweede seizoen

Aanleiding
Onze huidige wereld wordt overspoeld door korte quotes. Meningen van deze en gene over uiteenlopende maatschappelijk relevante zaken. In die stortvloed sneeuwen veel non fictie boeken onder. Dat is jammer, want uit eigen ervaring durf ik de stelling te betrekken dat het juist NU wél zinvol is die langere teksten tot je te nemen. Om je onder te dompelen in het gedachtegoed van mannen en vrouwen die iets te zeggen hebben over onze tijd, ons mens-zijn en vooral de problemen die voor ons liggen. Problemen die opgelost moeten worden. Onze tijd  schreeuwt om creatieve mensen. Creatief kun je echter - in mijn ogen - alleen zijn als je veel gelezen hebt. Als je rugzak goed gevuld is. Hem op peil houdt. Een mening is zó uitgesproken, maar wordt ‘beter’ naarmate er meer ‘bodem’ onder zit.

Wat wil ik doen
Van september tot mei 2013 wil ik samen met veertig mensen elke week een informatief boek gaan lezen. Alle deelnemers kunnen kiezen uit een door mij samengestelde groslijst. Van circa tachtig titels. Gedurende het seizoen zullen er nieuwe titels aan worden toegevoegd. Boeken waarin auteurs 'iets' zeggen over onze tijd, ons mens-zijn en vooral over de problemen die voor ons liggen en die de komende decennia opgelost moeten worden. We zitten midden in een transformatieproces. We verlaten het tijdperk van oneindig doorgaande economische groei, nog meer spullen (kopen, bezitten) en betreden een era waarin alles duurzaam - of niet - zal zijn. Over dit zeer brede onderwerp worden door uiteenlopende personen interessante boeken geschreven. Boeken waarin vele vragen worden opgeworpen; en voorstellen gedaan om een deel van ‘het probleem’ op te lossen. Boeken die in het gunstigste geval slechts als quote in een talkshow belanden of in enkele regels in kranten en tijdschriften of op internet worden 'behandeld'.

Opzet
Vanaf heden kunnen geïnteresseerden zich per mail aanmelden. De groep mag maximaal veertig mensen omvatten. Een lidmaatschap van de bieb is noodzakelijk (35 euro per jaar). Van september tot mei 2013 leest elke deelnemer veertig boeken. Niet dezelfde. Het is een individueel traject, maar er zijn wel twintig bijeenkomsten gepland waar boeken kunnen worden geruild en ervaringen uitgewisseld. De bijeenkomsten worden gehouden op donderdag avond van zeven tot half negen in de Openbare Bibliotheek van Oss.
Een belangrijk onderdeel van dit project is dat deelnemers op dit weblog hun leeservaringen kwijt kunnen en met mede andere Lezers van Stavast in debat gaan. Deelname aan dit project kost veertig euro. Daarvoor ontvangt elke deelnemer gratis een boek. Om te houden. Hetzelfde boek. Waarin in mijn ogen de urgentie om deze transitieperiode met een goed gevulde rugzak te betreden goed wordt beschreven.

Waarom dit project?

Dit heeft te maken met mijn kijk op onze samenleving. Ten eerste staan we volgens mij aan de vooravond van een transitieperiode. Die alles en iedereen de komende jaren zal raken. Ten tweede hebben we in deze transitieperiode vooral behoefte hebben aan bevlogen en creatieve mensen. Creativiteit kan alleen ontstaan als er - plat gezegd - 'iets' in het hoofd zit. Om in onze  complexe samenleving echt mee te kunnen (op een hoog niveau) volstaat het niet om een diploma te hebben behaald. Belangrijker is dat je jezelf breed hebt ontwikkeld. Blijft ontwikkelen. Breed betekent niet dat je de Spits of Metro leest, naar DWDD kijkt, af en toe een tweet de wereld in slingert en weet wat like-en is. Nee, breed georiënteerd word je alleen door regelmatig informatieve boeken te lezen. Romans mogen ook, maar die bedoel ik hier niet. Alhoewel  'mijn' auteurs er regelmatig naar verwijzen en ze gebruiken om 'hun' verhaal te vertellen of illustreren!
Tot slot valt het me als bibliothecaris (met ruim 31 jaar ervaring) al jaren op dat in het ledenbestand van Openbare Bibliotheken vrouwen zwaar zijn oververtegenwoordigd. En dat mannen - vooral jonge - er amper meer komen. Jammer voor hen, en de samenleving.

Maar ik koop al mijn boeken?
Dat argument horen we vaak. Ook bibliothecarissen geloven inmiddels dat dit een legitiem argument is om nooit meer een Openbare Bibliotheek te bezoeken. Klinkt logisch. Toch? “Ik heb een goede opleiding, dito inkomen en koop alles wat ik nodig heb”. Deze zin geeft in mijn visie vooral aan dat iemand feitelijk weinig (meer) leest. Ik ken weinig mensen die jaarlijks veertig boeken aanschaffen. En ze uitlezen. Door boeken te lezen word je daarnaast doorlopend door auteurs  op het spoor van andere boeken en auteurs gezet. Boeken die vaak al jaren niet meer leverbaar zijn. Die je ook niet allemaal zelf hoeft aan te schaffen?
Kopen wil tot slot niet zeggen dat je het ook leest. Lezen kost nog steeds tijd. Vergt een inspanning.

Who's in control?
Deze zin was het jaarthema van BasisBibliotheek Maasland in het seizoen 2011-2012. Deze vraag slaat ook op dit project. De achterliggende gedachte is dat iemand die (veel en breed) leest meer  in control is. Ten opzichte van iemand die dat niet doet. Een echte lezer gelooft niet alles (meer) wat anderen zeggen. Een echte lezer wil de breedte en diepte  in gaan.

Echte waarde(n)
Dit is het nieuwe thema. Voor het komende seizoen. De titel wil uitdrukken dat we de komende jaren - in die transitieperiode - antwoord zullen moeten  vinden op de vraag wat het leven de moeite waard maakt. In een tijd  waarin  economische groei niet meer kan en mag. Een tijd waarin je geluksgevoel  niet meer bepaald wordt door de spullen die je met je geld kunt kopen. Sommige zaken zijn in de toekomst waardevoller als anderen. In de boeken die we de komende maanden gaan lezen spreken auteurs zich daar min of meer over uit. Het is uiteraard aan de deelnemers om met de aangedragen informatie en meningen zelf een oordeel te velen. En te bezien wat dat betekent voor hun privé wereld en in hun werkkring.

Ignorance is the enemy
Is de titel van een liedje van Rodney Crowell. Uit 2005. Van de cd The outsider. Dit liedje zou een motto voor dit project kunnen zijn. Onwetendheid is de vijand. En dient bestreden te worden. Hoe? Door actief op zoek te gaan naar relevante informatie. Meningen van min of meer vooraanstaande personen. Niet om hen klakkeloos te volgen. Nee, eerder om hun argumenten en visies mee te nemen om uiteindelijk zelf als een verantwoord burger je eigen mening te vormen.

Maak kennis met
In de geselecteerde boeken worden vaak verhalen aangedragen die iedereen zou moeten kennen. Om vervolgens mee te nemen naar de eigen kring. Om ze daar - te pas en onpas - door te vertellen. Denk aan de tienduizend uren regel, de angst van meneer Moïsi, nudge of het Element.

Verwijzing naar andere titels
In bijna alle boeken verwijzen de auteurs naar andere titels. Boeken, romans, speelfilms, documentaires, websites enzovoorts. In de praktijk zullen de lezers er achter komen dat verrassend vaak naar dezelfde titels wordt verwezen. Titels die opgenomen zijn in de collectie van de bibliotheek. Titels die een gemiddelde boekhandel niet op voorraad heeft. Titels die niet meer leverbaar zijn. Titels waarvan zelfs geen illegale digitale versie te downloaden valt.

Niveau
Om te beginnen zijn bijna alle boeken – in mijn ogen - goed geschreven. Daarmee bedoel ik dat de schrijver een verhaal kan vertellen. De juiste mix van persoonlijke verhalen, anekdotes én zijn centrale boodschap. Iedereen met een normale middelbare opleiding én een brede belangstelling voor wat zich afspeelt in cultuur, politiek en wetenschap (zeg maar iedereen die dagelijks een – goede- krant leest) moet deze boeken kunnen lezen. De lengte varieert van honderd tot 350 pagina’s. Slechts enkele titels zijn korter of langer. Er komen weinig illustraties in voor.

Terugkom-avonden, een plek
Tijdens het seizoen staan twintig donderdagavonden gepland. Daar kunnen de deelnemers hun gelezen boeken inleveren en twee andere lenen. Maar vooral is dit de plek om ervaringen uit te wisselen, elkaar te 'bevruchten'. Lezen an sich is een solitaire daad. Daarbovenop komt dat we door de zegeningen van de digitale wereld gemakkelijk een gevangene in ons eigen huis dreigen te worden. Een Openbare Bibliotheek wil zich nadrukkelijk profileren als een plek. Een plek waar je nog steeds naar toe kunt gaan. Of komen. Om - in dit geval - gelijkgestemde zielen (of niet) te treffen. Met hen van gedachte te wisselen. Attent gemaakt te worden op verrassende, verwarrende inzichten, meningen. (the library is place, still - Seth Godin).

Waar haal ik de tijd vandaan?
"ik heb het al zo druk!" Deze verzuchting is maar al te bekend. We hebben het 'keidruk'. Moeten te veel. Carrière, opbouwen van een gezin, sociale verplichtingen, mezelf 'onderhouden'. Allemaal waar en nodig. Maar toch is misschien deelnemen aan dit leesavontuur een manier om rust in je drukke leven in te bouwen.

Niet alles wat je nu doet is even zinvol. En je kunt je leven met relatief eenvoudige stappen anders inrichten.

Enkele tips
* Ga met de fiets naar je werk
* Is gezonder, je hoeft 's avonds niet meer naar de sportschool en je bespaart veel geld uit
* En op die fietstocht kun je twee keer per dag nadenken over je leesstof
* Verplaats de tv naar een andere kamer en ga er alleen zitten als het echt 'moet'
* Sla het journaal, DWDD en P&W over. Feitelijk zijn het radioprogramma's met (weinig toevoegende) beelden. Ook zijn het feitelijk vermaakprogramma’s waarmee gescoord moet worden (kijkcijfers)
* En sla al dat voetbal over; pik alleen de finale in mei mee!
* Lees minimaal een krant
* Sla in die krant alle rubrieken over waarin ruis wordt verspreid (ligt aan de krant, maar ook de zogenaamde kwaliteitskranten bezondigen er zich steeds meer en vaker aan)
* Is al dat digitale gedoe wel zo nodig? Probeer af te kicken!

Neem de tijd
Dit boek van Koen Haegens is bewust ook in de lijst voor de Lezers van Stavast opgenomen. In de inleiding heeft hij het over het (jeugd?)boek Momo en de tijdspaarders van Michael Ende. In dit boek wordt onze gehaaste manier van leven op de korrel genomen. Een boek uit 1973.

Beeld van Momo

Het is uiteraard ook door de ogen van Momo dat ik zelf als kind het boek las, geleend uit een Noord-Limburgse dorpsbibliotheek. Hoe konden volwassenen zo dom zijn dat ze hun tijd uit handen gaven? Hoe kun je daar met open ogen in tuinen? Dat zou mij nooit gebeuren, daarvan was ik toen overtuigd. Ik begreep niets van de eindeloze werkweek van mijn vader, een aannemer die ook in de weekends en op vakantie nog stapels documenten doorploegde. Dan maar wat minder geld. Want in die val zou ik niet lopen.

Dacht ik (pagina 12)

Keuzestress
In eerste instantie levert deelname aan dit project meer stress. Je moet elke week een boek lezen. Van honderd tot misschien soms wel 400 pagina's! Je moet uit tachtig titels kiezen. Tachtig!!!!! Wellicht wil je tijdens het traject af en toe (nog) een andere titel tot je nemen.

Later zul je - hoop ik, denk ik - tot de conclusie komen dat je door deze titels sterker in je schoenen bent komen te staan. Je begrijpt ietsje beter hoe de wereld in elkaar zit. Doorziet verborgen agenda's van anderen beter. Hebt tools aangereikt gekregen om je leven anders in te richten.En neemt bewust of onbewust elementen mee naar je werk.

Een website
Voor dit project is dit weblog in de lucht gebracht. Daarop worden alle boeken samengebracht. Met een korte inleiding. Vervolgens mogen alle deelnemers (en anderen) daar hun op- en aanmerkingen aan toevoegen. "Ergens" las ik dat het verwoorden van je gedachten net zo belangrijk is als lezen.

Spin off

Op dit moment kan ik niet overzien hoe dit traject zal gaan lopen. Ik kan me echter wel voorstellen dat ergens onderweg initiatieven ontstaan om de opgedane ervaringen  als het ware terug te geven aan de (Osse) samenleving.

Boeken kopen
Ik kan me voorstellen dat deelnemers sommige boeken zelf willen kopen. Hebben! Mijn voorstel is dat ik in voorkomende gevallen deze boeken aankoop bij onze lokale boekhandel. Dat is goed voor Derijks, gemakkelijk voor de deelnemers en daarmee uiteindelijk (ook) goed voor de stad en regio. Bol.com is een slim bedrijf, maar voegt feitelijk niets toe aan de leefbaarheid van Oss en omstreken.

Lezingen
Het komend seizoen worden door de Noord Oost Brabantse Bibliotheken uiteenlopende lezingen georganiseerd. Een aantal daarvan zijn juist voor de Lezers van Stavast van belang. Ik zal niet nalaten ze daarop attent te maken.

Hulpmiddelen
Een tablet of laptop met internetverbinding is handig. En vervelend. Handig omdat je doorlopend effe iets in bijvoorbeeld de Wikipedia kunt opzoeken. Lastig omdat het je van het leesproces afhaalt. Erg handig is wel om een schriftje en pen bij de hand te houden. Om de haverklap zul je de behoefte hebben om iets op te schrijven: een quote, een naam, een titel, een paginanummer met korte toelichting.

De aftrapbijeenkomst
Is op donderdag 13 september 2012 in de Osse Openbare Bibliotheek om 19.30 uur.
Deze gaat alleen door als er voldoende deelnemers zijn.

Beeld van Antony Gormley

Lezers van Stavast - de naam
In de TrendRede 2012 wordt de Burger van Stavast naar voren gehaald. Die herkent zich volgens de schrijvers van de TrendRede in de zin

“Ik zeg wat ik hoop en ik doe wat ik kan”.

Deelnemers aan dit project stappen er met hun volle verstand in en hopen dat ze de klus gaan volbrengen.

Aanmelden
Klik hier om een aanmeldingsformulier op te starten.
Deelnemen kan alleen als u lid bent van een van de twaalf Noord Oost Brabantse Bibliotheken (in de gemeentes Bernheze, Landerd, Maasdonk, Veghel en Uden). Deelname kost verder 40 euro. Daarvoor ontvangt u bij de start in september gratis een 'belangrijk' boek.

Bent u nog geen lid dan kan dat op twee manieren geregeld worden:
1. Stap tijdens openingstijden binnen in een van onze twaalf vestigingen in Noord Oost Brabant, of
2. Meldt u via de website aan

Na aanmelding zal ik u via mail laten weten hoe het verder gaat.
Vragen, opmerkingen: lezervanstavast@nobb.nl

Meedoen zonder u aan te melden?
Is uiteraard ook mogelijk. U trekt dan zelf uw plan en leent de aangedragen boeken in uw eigen tempo, zonder deel te nemen aan 'de groep Lezers van Stavast. Als u buiten de regio Noord Oost Brabant woont en lid bent van een andere Nederlandse Openbare Bibliotheek nodigen we u van harte uit om deze lijst in uw eigen tempo te gaan lezen.

Hans van Duijnhoven
Ik werk sinds december 1980 in de Openbare Bibliotheek van Oss. Heb daar uiteenlopende functies gehad. Lees in mijn vrije tijd veel, maar vooral en in eerste instantie veel kranten en tijdschriften. Tijdens de Nieuwjaarsborrel van 2012 heb ik me voorgenomen om te proberen elke week – weer – een boek te gaan lezen. En dat bevalt wel. En lukt (tot nu toe).

Klik hier voor Overzicht alle titels
Klik hier voor Uitleg Lezers van Stavast

Antony Gormley
Is een Engels kunstenaar die bekend is geworden door zijn beelden van 'staande mannen'. Die beelden staan op de meest uiteenlopende plekken (hoge gebouwen, aan het strand, in de bergen). Mannen die overduidelijk ergens voor staan. Mannen van Stavast.
In Nederland werd in 2010 van hem een beeld van een ... eh  .... poepende man in Enkhuizen geplaatst (26 meter hoog).

(zondag 3 juni 2012)