Stefano Mancuso

De universele rechten van de plant
Cossee 2020, 133 pagina's - € 17,50

Oorspronkelijke titel: La nazione delle plante (2019)

Wikipedia: Stefano Mancuso (1965)

Korte beschrijving
De Italiaanse hoogleraar Stefano Mancuso, expert op het gebied van plantengedrag en de intelligentie van planten, past op indringende wijze de Verklaring van de Universele Rechten van de Mens toe op het plantenrijk. In een achttal leesbare en informatieve artikelen verhaalt hij hoe de mens kan leven dankzij de planten en hoe alle dierlijk leven op aarde afhankelijk is en was van de schepping. Hij heeft de grondrechten van de plant opgesteld en in een aantal artikelen uitvoerig toegelicht en pleit voor een bewustere samenwerking tussen mens en natuur. Met noten. De auteur schreef eerder 'Briljant groen : de intelligentie van planten' (2017, samen met Allessandra Viola)*, 'Plantenrevolutie : hoe planten onze toekomst bepalen' (2018)** en 'Reizend groen : de wonderbaarlijke migratie van planten' (2019)***.

Tekst op website uitgever
De Natie der Planten, zo stelt Stefano Mancuso, was en is de unieke en eeuwige macht op aarde. Zonder planten zou al het leven op aarde waarschijnlijk nooit bestaan hebben.

Planten zijn al lang geleden een samenwerkingsverband met ons aangegaan, ook al merken wij daar niets van. Zo heeft de mens bijvoorbeeld door de domesticatie van granen zijn voedselproblemen grotendeels opgelost. Maar in ruil hebben graan, rijst en mais de kans gekregen om zich naar alle uithoeken van de wereld te verspreiden.

Op toegankelijke en inspirerende wijze past Mancuso de Verklaring van de Universele Rechten van de Mens (1948) toe op het plantenrijk. Hij heeft de grondrechten van de plant opgesteld en in acht uitvoerig toegelichte artikelen beschreven. Bevlogen pleit hij, goed onderbouwd met nieuwe ontdekkingen en gegevens, voor de kracht van de plant en een bewustere manier van samenwerking tussen mens en natuur. Je hoeft geen bioloog of klimaatexpert te zijn om te begrijpen dat Mancuso’s De universele rechten van de plant ons nog lang zal bezighouden.

Fragment uit Artikel 5 - De Natie van de Planten waarborgt het recht op schoon water, een schone bodem en schone lucht
Ieder levend wezen moet uit de een of andere energiebron de hoeveelheid energie ophalen die nodig is om te overleven. De energie die op aarde aanwezig is, is afkomstig van de drie belangrijkste natuurlijke hulpbronnen: ten eerste de zon, ten tweede de 'oerwarmte' die een gevolg is van het nog altijd afkoelen van de aarde sinds haar ontstaan, en ten derde de warmte die afkomstig is van het radioactieve verval van sommige materialen waaruit de aardkorst en aardkern zijn samengesteld. Om praktische redenen richten we ons hier niet op de geothermische energie, maar concentreren we ons op de energie van de zon, de ware energiebron van het leven op aarde. Ook de energie die we verkrijgen door verbranding van kolen of olie is namelijk niets anders dan zonne-energie die oorspronkelijk is vastgelegd door planten (waarbij ik 'planten' bedoel in de heel brede zin van fotosynthetische organismen), net als de energie die wind, oceaanstromingen of golven genereren altijd oorspronkelijk afkomstig is van de zon. In de hoop dat de natuurkundigen en geologen ons welwillend zijn zouden we hier dus grofweg kunnen stellen dat alle energie op aarde, enkele verwaarloosbare uitzonderingen daargelaten, afkomstig is van de zon.

Nu we dit probleem hebben gereduceerd tot zijn belangrijkste termen keren we terug naar de planten en de centrale rol die zij spelen bij het waarborgen van het overleven van organismen en naar wat Timirjazev in zijn boek heeft gezegd. Volgens hem is de ware verbindingsschakel tussen de aarde en de zon niet zozeer de plant zelf, als wel een specifiek organel in plantencellen: de chloroplast (of bladgroenkorrel). In de chloroplasten voltrekt zich het wonder van de fotosynthese. Zonder deze organellen, zo stelt Timirjazev, zou er geen omzetting van zonne-energie in suikers (chemische energie) plaatsvinden. Misschien zou er dan op aarde alsnog een minimale vorm van leven kunnen bestaan, maar dat zou waarschijnlijk geen complex en talrijk leven zijn zoals wij dat nu kennen. (pagina 77-78)

Draadje (mei 2021)

Lees ook: Plantenrevolutie : hoe planten onze toekomst bepalen (uit 2018) en Reizend groen : de wonderbaarlijke migratie van planten (2019)

Lees o.a. ook: De soldaat was een dolfijn : over politieke dieren (uit 2017) en Vuurduin : aantekeningen bij een wereld die verdwijnt (2021) van Eva Meijer én Rechtsgelijkheid voor de natuur: waarom niet-menselijk leven rechten verdient van Erik Kaptein (uit 2021).

Boeken over onze nieuwe omgang met niet-dieren en dingen

Terug naar Overzicht alle titels