De Geus 2021, 243 pagina's - € 22, 50
Wikipedia: Caroline de Gruyter (1963)
Korte beschrijving
Columniste en correspondente Caroline de Gruyter onderzoekt op journalistieke wijze parallellen tussen het verloren gegane Habsburgse Rijk en de Europese Unie. Bevat de ontmanteling van het Habsburgse Rijk na de Eerste Wereldoorlog aanwijzingen voor de Europese Unie? Ze kan putten uit een breed arsenaal aan persoonlijke ervaringen en indrukken. Ze stelt vast dat het voorzichtige aftastende bestuur van de Habsburgers in staat is geweest een meer nationaliteiten omvattend rijk lang bijeen te houden. Groot verschil met de Europese Unie was wel dat in het Habsburgse Rijk staat en natie samenvielen. Dat is in de Europese Unie wel heel anders. Het Habsburgse Rijk was, in haar woorden, een 'soft bestuur', niet gericht op territoriale uitbreiding door oorlog. De intentie was voornamelijk verdediging van het bestaande. De keizers (koningen voor het Hongaarse deel) rommelden zich een beetje door de tijd en de problemen heen. Het was vaak halfslachtig wat ze aan oplossingen presenteerden. Uitstel en vertraging waren gebruikelijke tactieken. Maar misschien was dat nog niet zo verkeerd. Een les voor de Europese Unie? De auteur doet persoonlijk en met veel inzicht verslag van haar ervaringen in de EU en legt een vlot verband met het Habsburgse Rijk. Het boek bevat een aantal zwart-witfoto's.
Tekst op website uitgever
Europeanen klagen graag dat de Europese Unie zo verdeeld is, zo traag en zo zwak. Maar geloof het of niet, het Habsburgse Rijk was net zo. Tijdrekken, conflicten vermijden, permanent hervormen en lelijke compromissen sluiten waren hoekstenen van het Habsburgse bestuur. Met fortwursteln, doormodderen, gaven de keizers vele volkeren, talen en culturen een dak boven het hoofd – en dat maar liefst zeshonderd jaar lang. Daar kan de EU, die al even multinationaal is, nog iets van leren. Kan het zijn dat de grootste Europese zwaktes tegelijkertijd een kracht zijn? En dat Europa per definitie alles half doet, en nooit af is?
Fragment uit hoofdstuk 9
Is de Europese Unie een imperium? Lange tijd was dat een absurde vraag. Een imperium, dat was iets negatiefs. Imperia doen aan landjepik. Ze lijven anderen in, tegen hun zin, en houden onderdanen onder de duim. 'Imperium' associeerden wij met machtsvertoon en wapengekletter. Met doorgeslagen kapitalisme, uitbuiting en geopolitiek schaakspelletjes.
Maar dit verandert. Ineens zeggen mensen: misschien is de Europese Unie toch een soort imperium. Ze bedoelen dat niet negatief, eerder als een neutrale constatering. Dit is een fascinerende ontwikkeling. Het betekent namelijk dat wij anders over onszelf en Europa gaan denken.
Hoe komt dat? Vooral door externe factoren. Door de desintegratie van het westerse bondgenootschap. Door brexit. Doordat we niet meer door louter vriendelijke en welwillende landen worden omringd, maar door een 'ring van vuur'.
Europa moet steeds meer zijn eigen bonen doppen in de wereld. Zonder machtige beschermheren. In een steeds vijandiger omgeving.
De consequentie van al deze parallelle ontwikkelingen is dat Europa voor het eerst sinds tijden aan machtspolitiek moet doen. Er zit weinig anders op. Vroeger deden de Amerikanen het voor ons. Tijdens de Koude Oorlog, onder Amerikaanse paraplu, hadden we daardoor de luxe dat we op onszelf konden focussen. In die geopolitieke luwte bouwden we onze verzorgingsstaten en ontwikkelden we onze multilaterale, softe wereldbeeld gestoeld op principes - democratie, rechtsstaat, mensenrechten. 'Macht' was, na de excessen van twee wereldoorlogen, een vies woord geworden in Europa.
Daardoor zagen maar weinig mensen in Europa dat de EU langzaamaan wél machtig werd. We waren, vanwege dat machtstrauma, gefixeerd op de EU als vredesproject of als 'methode' om elkaar niet in de haren te vliegen. We waren altijd bang dat het weer uit de hand zou lopen. We zagen elke crisis als 'existentiële crisis' - eurocrisis, bankencrisis, vluchtelingencrisis. Hoe vaak is de EU afgelopen jaren wel niet doodverklaard? (pagina 176-177)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten
De redactie behoudt zich het recht voor reacties te verwijderen