Boom 2022, 240 pagina's - € 24,90
Biografie op website van Vincent Blok (1970)
Korte beschrijving
Een diepgaand boek over de aarde, klimaatverandering en het menselijk denken over onze planeet. Vincent Blok presenteert een nieuwe visie op de planeet: een die niet uitgaat van de vorm, of het zijn als onveranderlijke wereld, maar een die de aarde vanuit ecologisch perspectief beschouwt — een plek die fysiek bestaat en verandert, met en zonder mens. Dit om bewustwording te creëren van klimaatverandering en over hoe de mens omspringt met de aarde. Het boek zal vooral geoefende lezers aanspreken. Met illustraties. Vincent Blok (1970) is universitair hoofddocent techniekfilosofie en verantwoord innoveren aan de Wageningen University & Research. In 2005 promoveerde hij aan de Universiteit Leiden op een proefschrift over techniekfilosofie. Zijn huidige onderzoek en onderwijs zijn gericht op filosofische en ethische vragen rond maatschappelijk disruptieve technologieën, circulaire economie en duurzame ontwikkeling.
Tekst op website uitgever
In de filosofische traditie is de materiële aarde als thema altijd onderbelicht gebleven. Van Aristoteles en Descartes tot Nietzsche en Heidegger blijkt de aarde altijd te zijn gedacht vanuit de vorm, vanuit het denken of vanuit de wereld. Hierdoor is de aarde als passief, inert of zelfs niet-bestaand beschouwd, maar niet vanuit zichzelf. In tijden van ecologische crisis en klimaatverandering is deze manier van denken niet langer toereikend. We moeten toe naar een nieuwe omgang met de aarde. Van wereld naar aarde biedt hiertoe een eerste aanzet. Vincent Blok ontwikkelt een ecologische ontologie van de aarde in tijden van klimaatverandering. Hij gaat in tegen de filosofische traditie door zijn ontologie niet antropocentrisch, maar eco-centrisch te oriënteren. Vervolgens presenteert hij een speculatieve ecologie van de aarde als mogelijkheidsvoorwaarde voor de menselijke bewoning van de wereld. Zijn nieuwe perspectief op onze zorg voor de aarde biedt relevante inzichten voor de milieu- en techniekfilosofie. Vincent Blok (1970) is universitair hoofddocent techniekfilosofie en verantwoord innoveren aan de Wageningen University & Research. In 2005 promoveerde hij aan de Universiteit Leiden op een proefschrift over techniekfilosofie. Zijn huidige onderzoek en onderwijs zijn gericht op filosofische en ethische vragen rond maatschappelijk disruptieve technologieën, circulaire economie en duurzame ontwikkeling.
Fragment uit (de) Inleiding
De ervaring van klimaatverandering is relevant voor de filosofische vraag naar de zin van het leven. Politiek, wetenschap en media brachten de afgelopen decennia vele nieuwe inzichten in en rapporten over klimaatverandering voort. Deze maken ons in toenemende mate bewust van de rampzalige gevolgen van klimaatverandering en van de noodzaak van duurzame ontwikkeling om het menselijk leven op aarde veilig te stellen. Onderzoeksrapporten zoals het Living Planet Report van het Wereld Natuur Fonds berekenden al in 2012 dat wij momenteel 50% meer grondstoffen gebruiken dan de aarde kan opbrengen. We hebben meer dan twee planten nodig om onze moderne manier van leven te continueren. Inmiddels buitelend e rapporten van het klimaatpanel IPCC van de Verenigde Naties over elkaar heen met steeds alarmerender gegevens over het smelten van de ijskappen en de verzuring van de oceanen. De mensheid koerst af op een omslagpunt waarna geen herstel meer mogelijk is.
De wetenschappen van het aardsysteem duiden de impact van klimaatverandering in termen van een nieuw geologisch tijdperk waarin de mens de belangrijkste factor is die de aanblik van de aarde bepaalt: het antropoceen. Volgens de Nederlandse geoloog en Nobelprijswinnaar Paul Crutzen volgt het antropoceen het holoceen (de warme periode van de afgelopen tien tot twaalf millennia) op. Crutzen beschrijft het antropoceen als het tijdperk waarin de mens de geologische omstandigheden en processen die de draagkracht van de aarde uitmaken diepgaand veranderd heeft.
Het antropoceen begon met de industrialisering van de samenleving rond 1800, de periode waarin het gebruik van fossiele brandstoffen exponentieel begon toe te nemen, en daarmee ook de vervuiling van de planeet. Uiteraard hebben landbouw en stedenbouw ook al invloed gehad op de aarde, maar de pre-industriële mens beschikte niet over de technologische capaciteiten om net elektrische en nucleaire energie natuurkrachten te bedwingen en zelfs te evenaren. De eerste fase van het antropoceen loopt tot het einde van de Tweede Wereldoorlog en gaat over in een tweede fase, waarin het wereldwijde gebruik van fossiele brandstoffen excessief toeneemt. Het is de periode van de great accelaration van de mondiale uitstoot die aanleiding gaf tot de dramatische rapportages van klimaatverandering door het IPCC en andere wetenschappelijke instituten.
Nieuw aan het antropoceen is dus dat de relatie tussen mens en wereld diepgaand veranderd is. Een belangrijk punt van aandacht betreft op dit moment de noodzaak om een nieuwe fase van het antropoceen te realiseren, waarin het wereldwijde gebruik van fossiel brandstoffen wordt teruggedrongen en de mens de zorg voor de aarde op zich neemt.
De ervaring van global warming wordt filosofisch relevant zodra we beseffen dat klimaatverandering primair een globaal fenomeen betreft, dat we nooit eerder opmerkten omdat we de omstandigheden als vanzelfsprekend ervoeren en we meenden dat wij als mens hier volledig afhankelijk van zijn. Het veranderende klimaat raakt het geheel van mensen en dingen, in de zin dat niemand in het tijdperk van global warming een positie buiten dit globale fenomeen kan innemen. Konden we vroeger afval externaliseren naar het milieu, nu realiseren we ons dat elke externalisering van afval als een boemerang bij ons terugkeert en de draagkracht van de aarde als globaal systeem negatief beïnvloedt.
Artikel: Moeder natuur is niet lief, ze is keihard en onvoorspelbaar (NRC, 3 maart 2022)
Boeken over onze nieuwe omgang met niet-dieren en dingen
Geen opmerkingen:
Een reactie posten
De redactie behoudt zich het recht voor reacties te verwijderen