Tim Jackson 2

Voorbij de groei : het leven na het kapitalisme
EPO 2022, 254 pagina's - € 24,90

Oorspronkelijke titel:Post growth : life after capitalism (2021)

Wikipedia: Tim Jackson (1957)

Korte beschrijving
Een vernieuwende visie op de mythe van de westerse samenleving: de economische groei. De economische groei heeft economische welvaart gebracht maar niet voor iedereen. Het leidde tot een klimaatcatastrofe, sociale ongelijkheid en financiële instabiliteit. Tim Jackson schetst een beeld voorbij het kapitalisme: een plek waar relatie en betekenis belangrijker zijn dan winst en macht. Intelligent en onderhoudend  geschreven. Voor een brede tot geoefende lezersgroep. Tim Jackson is directeur van het Centre for the Understanding of Sustainable Prosperity (CUSP) en hoogleraar duurzame ontwikkeling aan de universiteit van Surrey in het Verenigd Koninkrijk. Hij schreef onder andere'Welvaart zonder groei' (2009), dat verscheen in zeventien talen.

Tekst op website uitgever
Elke cultuur en elke samenleving is gehecht aan de mythe over haar bestaan. De mythe van de westerse maatschappij is de economische groei. Het is waar dat die groei enorme rijkdom bracht - voor de ene weliswaar meer dan voor de andere. Maar de prijs van de overvloed bleek onbetaalbaar. De mythe die ons ondersteunde heeft ons tot aan de rand van de afgrond gebracht. Het kapitalisme is een doodlopend straatje. Het leidde tot een klimaatcatastrofe, sociale ongelijkheid en financiële instabiliteit. Tim Jacksons nieuwe boek daagt ons uit om ons een wereld voor te stellen voorbij het kapitalisme: een plek waar relatie en betekenis belangrijker zijn dan winst en macht. Voorbij de groei, juichend onthaald door Yanis Varoufakis, Kate Raworth, Jason Hickel en vele anderen, is de opvolger van het baanbrekende Welvaart zonder groei. Het is zowel een manifest voor systemische verandering als een uitnodiging om opnieuw een dieper gesprek aan te gaan over de aard van de menselijke conditie.

Uit het Engels vertaald door Frederique Hijink. Originele titel: Post Growth: Life after Capitalism, verschenen bij Polity in 2021

Fragment uit 6. Het verhaal van de economie

'Wetenschappelijke ontdekkingen worden vaak in de wieg gesmoord, vooral als ze indruisen tegen onaantastbare normen van onze cultuur.' Lynn Margulis, 1999

'Zo af en toe (maar vaker dan je denkt) blijkt een nieuw idee een schot in de roos te zijn, waardevol en prachtig.' Carl Sagan, 1996

Op vijftienjarig leeftijd schreef de biologe Lyn Alexander (later Lynn Margulis) zich al in voor het studieprogramma voor jonge starters aan de Universiteit van Chicago. Kort nadat ze haar studie was begonnen, in 1954, liep ze (letterlijk) de astronoom Carl Sagan tegen het lijf toen ze de trap van Eckhart Hall opstormde, terwijl hij juist naar beneden kwam. Hij was een negentienjarige natuurkundestudent die zijn bachelorgraad al had behaald en die 'was voorbestemd voor een astronomische carrière'. Zij was een 'hoogbegaafd, enthousiast, onschuldig meisje'. Er is een foto uit die tijd waar ze beiden op staan. Hij staat op het gazon van de campus, voor een groep studenten die naar hem luisteren. Zij kijkt vol bewondering naar hem op. Drie jaar later waren ze getrouwd.

Zoals dat wel vaker gaat met huwelijken tussen twee sterke karakters, waren Lynn en Carl Sagan een heel bijzonder stel. Toen ze elkaar ontmoetten, was hij al op weg de beroemdste astronoom van de VS te worden. Binnen een paar jaar stond hij al bekend als een productieve schrijver van wetenschappelijke artikelen en was hij een beroemde wetenschapscommentator. Zijn blik was altijd gericht op verre oorden: de kosmos. Hij was al jong gefascineerd door de mogelijkheid dat er elders in het universum leven zou worden ontdekt. Het werk van Lynn leidde haar aandacht in een totaal andere richting: naar de microkosmos. Zij was gefascineerd door een ander soort leven waar heel weinig over bekend was: de bacteriën die rijkelijk aanwezig waren op de planeet Aarde, al drie miljard jaar voor de komst van de mens.

Kort nadat ze waren getrouwd, gaf Lynn zich op voor een masterprogramma op de Universiteit van Wisconsin. Ze was al zwanger van hun eerste kind en zat daardoor vaak moe in de collegebanken. maar vele jaren later zou ze zich nog als de dag van gisteren herinneren hoe haar professor een kort stukje voorlas over het werk van vroege biologen op het gebied van het nogal verwaarloosde begrip symbiose: het samenleven van verschillende soorten organismen op dezelfde plek gedurende een langdurige periode. Want op dat moment, zo herinnert ze zich, 'zag ik ineens de route voor me die mijn hele professionele elven zou bestemmen!'

Die vroege fascinatie leidde uiteindelijk tot een theorie die onze ideeën over het leven op aarde voor altijd veranderden - net zoals onze opvattingen over de natuur. Het was een moeilijke geboorte, juist omdat 'deze theorie een gevaar vormde voor de onaantastbare normen van onze cultuur', zoals Margulis het formuleerde, zie het openingscitaat van dit hoofdstuk. Maar de theorie is enorm relevant voor ons onderzoek hier. Niet in het minst omdat zij de strijd aanbindt met een van de diepst gekoesterde overtuigingen van het kapitalisme: dat competitie de belangrijkste drijfveer is van de evolutie en in de natuur - en dat het daarom de meest efficiënte basis is voor een economie.

Ja, competitie bestaat. En ja, zoals we in het vorige hoofdstuk zagen, geldt de tweede wet van de thermodynamica voor alles wat er is. Maar competitie is niet het enige antwoorde op de alom aanwezige strijd om het bestaan, aldus Margulis. Zowel het dieren- als het plantenleven is via symbiose voortgekomen uit bacteriën. Zij bleef benadrukken dat de evolutie net zo goed wordt voortgestuwd door samenwerking als door competitie. (pagina 105-106)

Lees ook: Welvaart zonder groei : economie voor een eindige planeet (uit 2010)

Terug naar Overzicht alle titels