Boom 2022, 240 pagina's - € 24,95
Wikipedia: Bruno Latour (1947-2022) en korte bio van Arjen Kleinherenbrink (1984)
Korte beschrijving
Het eerste Nederlandstalige boek over Bruno Latour. Latour is grondlegger van actor-netwerktheorie — een systematische beschrijving van de wereld in netwerken — en speelt al meer dan veertig jaar een prominente rol in debatten over wetenschap, politiek, technologie en ecologie. Latours werk wordt beschouwd als zowel gevaarlijk postmodernistisch als realistisch en inclusief. Met sterke filosofische diepgang geschreven. Het boek zal enkel een geoefend publiek met interesse in filosofie aanspreken. Arjen Kleinherenbrink (1984) is een Nederlandse auteur.
Tekst op website uitgever
Het eerste Nederlandstalige boek over Latour: een van de belangrijkste hedendaagse denkers over klimaat, politiek en wetenschap. Bruno Latour is de eerste grote filosoof die de wereld systematisch beschrijft in termen van netwerken. Op intrigerende wijze toont hij hoe talloze uiteenlopende zaken zich met elkaar moeten verbinden om bureaucratische organisaties, wetenschappelijke theorieën, complexe technologieën en menselijke samenlevingen tot stand te brengen. Als grondlegger van de zogenoemde actor-netwerktheorie speelt hij al meer dan veertig jaar een prominente rol in debatten over wetenschap, politiek, technologie en ecologie. Latour is wereldwijd een van de meest geciteerde auteurs in de sociale wetenschappen, maar hij staat ook in toenemende mate op de radar van kunstenaars en beleidsmakers. Waar zijn denken ingang vindt lopen de gemoederen vaak hoog op. Zijn critici noemen Latour een gevaarlijke postmodernist en een bloedeloze technocraat. Zijn bewonderaars zien Latours werk juist als een instrument om de wereld met een realistische en inclusieve blik tegemoet te treden. Met De constructie van de wereld biedt Arjen Kleinherenbrink inzicht in de denkwereld van een van de meest enigmatische levende filosofen. Arjen Kleinherenbrink (1984) is metafysicus en filosofisch antropoloog aan de Radboud Universiteit, waar hij ook het programma Philosophy, Politics and Society coördineert. Zijn eerdere Nederlandstalige boeken zijn Alles is een machine (2017) en Avonturen bestaan niet (2018, met Simon Gusman).
Fragment uit 9 - Gaia en de kritieke zones
Het Nieuwe Klimaatregime
De mensheid is in het antropoceen beland. Het antropoceen is de definitieve afrekening met het idee dat er buiten onze samenleving een onmetelijke en eeuwige Natuur bestaat die zich niets van ons aantrekt. Het is een breuk met een esthetiek die de wereld lang heeft afgeschilderd als een spectaculair en overweldigend domein waar ns bestaan bij in het niet valt:
Wat vonden we het heerlijk om ons klein te voelen bij de aanblik van de overweldigende kracht van de Niagarawaterval, de verbijsterende onmetelijkheid van de poolgletsjers of van de kurkdroge woestenij van de Sahara. Wat een verrukkelijke huivering gaat er door je lijf als je je eigen afmetingen naast die van de sterrenstelsels zet. (uit: Het Parlement van de Dingen, 2020, p. 45)
Het antropoceen is namelijk het tijdperk waarin blijkt dat onze soort wel degelijk ingrijpende en onomkeerbare veranderingen op aarde teweegbrengt. We kunnen niet langer naar een waterval, gletsjer of woestijn kijken zonder daar de sporen van ns eigen handelen in te herkennen. De aanwezigheid van de mens op deze planeet blijkt een factor te zijn die op dezelfde schaal telt als de aanwezigheid van rivieren en vulkanen.
Onze planetaire invloed is echter verre van onschuldig. Er dreigen mede door ons handelen ecologische rampen van ongekende schaal. Voor Latour is dat vooral het gevolg van de moderne denkwijze. De Modernen hebben de planeet altijd als een externe, objectieve en onverschillige Natuur gedacht. Daardoor is veel te laat bij ze doorgedrongen dat hun tomeloze drang om in naam van de vooruitgang alsmaar méér te produceren drastische gevolgen zou hebben voor de planeet, die ze slechts als een decorstuk beschouwen. Het antropoceen is het tijdperk waarin het de Modernen duidelijk wordt dat hun eeuwige vlucht naar voren niet langer mogelijk is.
Bovendien is het antropoceen het tijdperk waarin we niet slechts beseffen dat ons ecologische crises (meervoud - hd) te wachten staan, maar ook dat zich door eeuwenlang modern denken en handelen reeds een enorme crisis voltrokken heeft. De modernisering van de wereld is immers onlosmakelijk verbonden met een ongekende exploitatie en kaalslag van ecosystemen waar we vitaal van afhankelijk zijn - een catastrofe waar de Modernen lang blind voor konden blijven doordat ze de aard en de werking van de hybriden die zij produceren aan hun eigen zicht onttrekken, zoals we in het eerste hoofdstuk zagen.
Voor Latour staat het antropoceen dan ook voor een mensheid die eindelijk gaat beseffen dat er een diepgaande transformatie bozig is van hoe we onszelf tot de wereld verhouden. Dat besef werkt in veel gevallen echter meer verlammend dan activerend, juist omdat het moderne denken zo diep in ons geworteld is. Het moderne denken is gewend om de oplossing van problemen te zoeken in steeds meer objectivering (van de natuur) en emancipatie (binnen de cultuur), maar juist die denkwijze blijkt onze ecologische problemen mede te hebben veroorzaakt:
Alle moderne emoties moedigden ons aan om ons te ontwortelen, ons los te maken, ons te emanciperen, met volle teugen adem te halen, en plotseling hebben we, door de mutatie die gaande is, het gevoel dat we stikken. (uit: Waar ben ik? 2021, p. 57)
Toch zullen we moeten leren om ecologisch te denken en handelen. Het antropoceen luidt het 'Nieuwe Klimaatregime" in. Daarmee bedoelt Latour dat het klimaatvraagstuk een fundamentele rol speelt (en zal blijven spelen) in alle politieke kwesties. Het maakt daarbij niet uit of het gaat om geopolitieke conflicten, internationale handel, stedelijke ontwikkeling, migratie, identiteitskwesties of onderwijs. Geen vliegveld, rijtjeshuis, slachterij of plantsoen kan nog ontsnappen aan discussies over ecologie.
Tegelijk zijn de meesten van ons nog klimaatsceptici of op zijn minst klimaatquiëtisten. Zelfs mensen die zich hartgrondig achter de wetenschappelijke consensus over ecologische kwetsbaarheden scharen, dragen nog dagelijks bij aan de vervuiling en uitbuiting van ecosystemen. Hoezeer we ook bestookt worden met onheilspellend ecologisch nieuws, het wil kennelijk niet voldoende tot ons doordringen 'dat de materialen waaruit de door ons allen bewoonde kritieke zones bestaan, actief zijn, autonoom, gevoelig voor wat we doen. Mensen lijken niet in staat om geraakt te worden door het handelingsvermogen van die materialen.' (pagina 197-199)
Draadje (januari 2023)
Lees ook: Alles is een machine van Arjen Kleinherenbrink (uit 2018)
Enkele boeken van Bruno Latour
Oog in oog met Gaia : acht lezingen over het Nieuwe Klimaatregime (2017),
Waar kunnen we landen? : politieke oriëntatie in het nieuwe klimaatregime (2018),
Het parlement van de dingen : over Gaia en de representatie van niet-mensen (2020),
Waar ben ik? lockdownlessen voor aardbewoners (2021) en
Wij zijn nooit modern geweest : pleidooi voor een symmetrische antropologie (2016)
Artikelen over Bruno Latour
Bibliothecarissen stellen in de Nieuwe Klimaatorde vragen over hoe je als een goede voorouder te gedragen (september 2021),
In een wereld die overspoeld wordt met irrelevante informatie is helderheid macht. (januari 2019)
Boeken voor goede voorouders (september 2021)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten
De redactie behoudt zich het recht voor reacties te verwijderen