Clive Hamilton

De provocerende aarde : over het lot van de mens in het antropoceen
Klement 2018, 176 pagina's - € 21,99

Oorspronkelijke titel: Defiant Earth : (2017)

Wikipedia: Clive Hamilton (1953)

Korte beschrijving
Dit boek is een aanklacht tegen de onverschilligheid onder wetenschappers en publiek over de klimaatverandering. De impact van de mens op de aarde wordt compleet onderschat. Het vraagt een collectieve verantwoordelijkheid om de koers van ons denken radicaal te wijzigen. De uitkomst is de filosofie. De auteur, politiek wetenschapper en klimaatexpert in Australië, is een bekende polemist. Zijn toon is en blijft verontwaardigd. Aardig en nieuw is dat hij zijn betoog met filosofie lardeert. Daardoor blijft de inhoud toch boeien. Het boek is voorzien van veel voetnoten. Het is zwartgallige kost voor iedereen, maar als discussiemateriaal biedt het veel, zowel voor wetenschappers als voor politici.

Fragment uit (het) Woord vooraf: wakker worden
De grootste tragedie van vandaag bestaat dan ook in het ontbreken van een gevoel voor de tragedie. De onverschilligheid van de meeste mensen tegenover de verstoring van het aardsysteem kan mogelijk worden toegeschreven aan een falen van het verstand of aan psychologische zwakte; maar dat lijkt een onvoldoende verklaring voor het feit dat we ons nu aan de rand van de afgrond bevinden. Hoe is het te begrijpen dat het hedendaagse denken zo jammerlijk faalt als het erom gaat greep te krijgen op wat ons nu overkomt? Enkele jaren nadat de tweede atoombom was geworpen, schreef Kazuo Ishiguro een roman over de inwoners van Nagasaki, een roman waarin de bom nooit wordt genoemd, maar wel een schaduw werpt over ieders leven. Ook de schaduw van het antropoceen valt over ons allemaal. Hoewel menige boekhandel vol staat met toekomstverkenningen van de hand van onze toonaangevende intellectuelen ter linker- en rechterzijde, wordt daarin nauwelijks melding gemaakt van de ecologische crisis. Ze schrijven over de opkomst van China, over botsende beschavingen en over machines die de wereld overnemen; maar bij hun benadering en uiteenzetting van deze thema's gaan ze volledig voorbij aan het feit dat er ook nog zoiets als klimaatwetenschap bestaat. Zonder zich te storen aan evidente feiten doen ze voorspellingen over de toekomst, als futurologen die opgesloten zitten in een obscuur verleden. Dit is het grote zwijgen. Tijdens een feestmaal ging een van Europa's meest vooraanstaande psychoanalytici enthousiast en uitgebreid in op alle thema's die ter tafel kwamen, maar hij viel stil toen de verandering van het klimaat er sprake kwam. Daarover had hij niets te zeggen. De meeste intellectuelen lijken de scenario's die de aardwetenschappers schetsen voor dermate ongerijmd te houden dat ze die met een gerust gemoed kunnen negeren. Misschien is het defaitisme onder intellectuelen zo groot omdat de krachten waarvan ze hoopten dat die de wereld een beschaafder oord zouden maken (persoonlijke vrijheden, democratie, materiële vooruitgang, technologisch vermogen), in werkelijkheid de weg naar vernietiging plaveien. De krachten waarop we het meest vertrouwden, hebben ons verraden; datgene waarvan we geloofden dat ons zou redden, dreigt ons nu te verslinden. Sommige mensen lossen deze spanning op door het bewijsmateriaal te verwerpen, wat erop neerkomt dat ze de verlichting opzijschuiven. Anderen reageren door neerbuigend te spreken over oproepen om het gevaar onder ogen te zien; die doen ze af als een verlies van geloof in de mensheid, alsof angst om de toekomst van de aarde een romantische illusie of een bijgelovige terugval zou zijn. Toch blijven de aardwetenschappers ons lastigvallen en achtervolgen ze ons als klagende spookverschijningen, terwijl wij ons voorthaasten in ons leven en ons af en toe geërgerd omdraaien om het kruis van de Vooruitgang op te heffen. (pagina 14-15)

Terug naar Overzicht alle titels