De Bezige bij 2018, 558 pagina's - € 36,99
Wikipedia: Jonathan Holslag (1981) en zijn website
Korte beschrijving
De schrijver heeft een prestatie van formaat geleverd. Het is een mondiale geschiedenis van drieduizend jaar machtspolitiek, waarbij mogendheden of het nu Europa, China, Afrika of Amerika betreft telkens het morele gelijk aan hun zijde wisten en waarbij veiligheid en hebzucht hand in hand gingen. Ondanks grote verschillen in de machtscentra door de eeuwen heen zijn er soms ook verrassend veel overeenkomsten. Ook worden interessante verbanden gelegd, zoals de invloed die de val van Rome en China tussen de derde en vijfde eeuw op een groot deel van Eurazië heeft gehad. Het accent ligt op het Euraziatische continent, waarbij merkbaar is dat de schrijver veel expertise heeft met betrekking tot China. Niettemin wordt ook aan andere regio’s aandacht besteed. Iedereen die geïnteresseerd is in de grote vragen met betrekking tot de relatie tussen politiek, economie, cultuur en oorlog en vrede tussen 1000 v.Chr. en 2000 n.Chr. heeft met dit boek een waardevol document in handen. Een notenapparaat, een uitgebreide literatuurlijst, geografische kaarten en een register ontbreken uiteraard niet.
Een ander steeds terugkerend voorwendsel om oorlog te gaan voeren is de bewering van agressors dat ze onderontwikkelde volkeren de voordelen van een superieure beschaving willen brengen. Alle grote rijken beschouwden zichzelf als het middelpunt van de wereld en degenen die buiten hun grenzen woonden als barbaren die onderworpen moesten worden of als geketende volken die snakten naar bevrijding. Op vergelijkbare wijze zijn strijdende ongelovigen ook vaak opgevoerd als excuus voor oorlog. De Grieken onder leiding van Alexander de Grote stelden in de vierde eeuw voor onze jaartelling dat ze een heilige oorlog tegen de Perzen voerden. In het oude Rome waren priesters verantwoordelijk voor oorlogsverklaringen nadat ze eerst om de instemming van de goden hadden gevraagd. Chinese keizer streden om het 'hemels mandaat' te vervullen. In Zuidoost-Azië presenteerden de koningen van Srivijaya hun veroveringsoorlogen in de zevende eeuw als boeddhistische zoektochten naar verlichting, islamitische kaliefs trokken te velde om het ware geloof te verspreiden over de Dar al-Harb, net zoals middeleeuwse Europese edellieden kruistochten voerden in dienst van Christus. Zelfs de Mongoolse veroveringen van Dzjenghis Khan en zijn nazaten werden aangeprezen als een heilige oorlog om de wereld te verenigen in opdracht van de hemelgod. Maar de strijd om het ware geloof te vestigen werd ook gestreden tussen de aanhangers van verschillende stromingen van dezelfde religie: orthodoxe christenen tegen katholieken, katholieken tegen protestanten, sjiitische tegen soennitische moslims - om nog te zwijgen over de talloze conflicten tussen de verschillende takken van hindoeïsme en het boeddhisme. Ook al riepen de meeste religies en hun heilige boeken op tot vrede, ze leverden net zozeer de argumenten voor oorlog. (pagina 456-457)
Fragment uit een interview
Vraag: De migratiecrisis wordt mede door het Westen zelf veroorzaakt?
Jonathan Holslag: ‘Ja. En het gaat verder dan dat. In de loop van de geschiedenis hebben denkers als Livius in bloeiperiodes van grote imperia vaak gewaarschuwd voor onverantwoorde omgang met de welvaart. Vijfhonderd jaar voor het begin van de jaartelling hield de Chinese strateeg Sun Tzu de heersers in het Wu-koninkrijk al voor dat ze moesten vermijden hun rivalen rijk te maken. Dat is precies wat nu gebeurt. Met ons roekeloze consumentisme dragen we niet alleen bij aan de migratiecrisis in het Zuiden maar pompen we elk jaar ook honderden miljarden euro’s vanuit de westerse wereld in autoritaire regimes die nu met ons eigen geld onze invloed bedreigen. We hebben onze eigen tegenstanders rijk gemaakt, van China tot Saoedi-Arabië. China verdient jaarlijks 185 miljard euro aan het handelsoverschot met Europa. Dat geld wordt gebruikt om de invloed van het Chinese autoritaire regime in de wereld te versterken. De Russen moderniseren hun krijgsmacht met de miljarden die ze verdienen met de olie- en gastoevoer naar Europa. En de Golfstaten worden al decennia slapend rijk met de olie die ze aan het Westen verkopen, waardoor ze Jemen kapot kunnen schieten en religieus fundamentalisme naar het Westen kunnen exporteren. De afgelopen dertig jaar hebben we onze rivalen zelf de middelen gegeven om economisch te groeien en de macht van ons over te nemen.’
Interview: Politicoloog Jonathan Holslag: ‘Wij zijn het die onze cultuur kapotmaken’ (Vrij Nederland, 14 januari 2019)
Lees ook: De kracht van het paradijs : hoe Europa kan overleven in de Aziatische eeuw (uit 2014)
Terug naar Overzicht alle titels
Geen opmerkingen:
Een reactie posten
De redactie behoudt zich het recht voor reacties te verwijderen