Waarom ik het nieuws oversla

Kort voor de zomer vroeg Chris Perreijn, die al jaren als voorlichter werkzaam is voor de gemeente Oss, in zijn hoedanigheid als hoofdredacteur van het Oss : het magazine of ik gasthoofdredacteur voor het najaarsnummer zou willen zijn.  Oss : het magazine is een glossy die twee keer per jaar verschijnt. Een mooi geïllustreerd blad over en voor de inwoners van de gemeente Oss. Op dit moment zo'n 85 duizend inwoners. Na de jaarwisseling komen er door een gemeentelijke herindeling circa vijf duizend mensen uit Geffen bij.

"Natuurlijk!"
Hoe eervol. Of ik drie onderwerpen zou willen aanreiken, die door mensen van de redactie zouden worden uitgewerkt. Een interview, een artikel en een foto-onderwerp. "Maak maar een interview met historicus en publicist Rutger Bregman - een interessante jongeman -, spreek met verschillende collega's en breng in beeld wat een bibliotheek nog meer doet als wat de gemiddelde burger denkt, en fotografeer enkele personen die nog steeds lezen". Daarmee ging Chris aan de slag. Eind oktober verschijnt het tijdschrift.

Een coverfoto
In een glossy horen natuurlijk foto's. Veel. Glimmend. Dus kwam op zeker moment fotograaf Frank Zwinkels lang. Om mij en mijn geïnterviewde collega's te portretteren. Grappig, zo'n ervaring. Frank denkt na over de plek waar hij je neer wil zetten. Vraagt je verschillende poses aan te nemen. Vergeet vooral ook niet te lachen. En af en toe bedenkt hij iets. Voegt iets toe aan de werkelijkheid. Door iets in je handen te stoppen, of, in mijn geval door een toren van interessante boeken op te trekken en mij daar achter te zetten. Een van de foto's achter die stapel boeken is op de cover terecht gekomen. Maar met die foto is iets bijzonders aan de hand.
Frank bouwde de stapel met boeken uit de Lezers van Stavast-kast. En door een gelukkig toeval vallen op die foto twee boeken op.



Dobelli en Zen

De eerste is een van mijn lievelingsboeken: Zen en de kunst van het onderhoud van Robert M. Pirsig. Ik heb het daar niet met Frank over gehad, maar toevallig valt dit boek in de stapel ietsje meer op. Helaas niet de oude editie - met dat blauwe ontwerp - maar een recente herdruk met een heel andere kaft.
Het andere boek is ook redelijk toevallig in mijn handen terecht gekomen. Frank zag de titel en dacht dat dit goed bij mij paste. De kunst van het heldere denken. Van Rolf Dobelli. Goed gezien. Een bibliotheek staat daar in mijn ogen voor. Dat gebruikers boeken lenen en lezen om zichzelf te ontwikkelen. Waardoor ze wellicht in staat zijn 'iets' helderder te denken over wat zich in onze samenleving afspeelt. Om daar vervolgens 'íets' zinvols mee te kunnen doen.

Nog meer toeval
Op de dag dat de drukproef voor het magazine binnenkwam werd ik via een tweet attent gemaakt op een nieuw artikel op Medium, een website waar vaak interessante verhalen worden geplaatst. Why I stopped reading/hearing/watching the news. Geschreven door ene Alejandra Quintero, co-founder of The Handsome Pig. Een relatief kort artikel (leestijd: 6 minuten) waarin de schrijfster de stelling betrekt dat je beter nieuwsberichten kunt mijden. Niet zo zeer om de ellende die daarin vaak zit opgesloten te mijden, maar meer om tijd over te houden voor het consumeren van informatie die veel nuttiger is. De wereld is vergeven van nieuws. Over 'dingen' die vaak weinig tot geen betekenis voor je eigen leven hebben. Een moord hier, een ongeluk daar. Zoveel doden door Ebola in Sierra Leone. Een vliegtuigongeluk met 123 doden, het huwelijk van een BN'er, de zoveelste demonstratie voor of tegen Israël. Dagelijks worden we overspoeld door dit soort nieuwsfeitjes. Teletekst, kranten, tijdschriften, internet, tweets, Facebook. Het zit overal. Stopt nooit. En, dat is het centrale punt van Alejandra, het heeft zelden met je eigen leven te maken. Je wordt er ook niet veel wijzer van, want zeg nu zelf wat doet het er toe of er een vliegtuig neerstort, een babe van tv met deze of gene trouwt (of hem weer verlaat) of dat de AEX met drie punten is gedaald.

I am convinced that reading the news is worse than not reading anything at all. There is no proof that it makes us wiser, better decision makers, better informed, better citizens; nothing — if anything, entirely the opposite.

Voilá: Rolf Dobelli

Terwijl ik dit artikel las kwam meteen een naam bovendrijven: Rolf Dobelli. Die had iets dergelijks ooit ook beweerd, geschreven. En, warempel, aan het eind bedankt de schrijfster Rolf Dobelli voor zijn essay: Avoid the news : towards a healty news diet. En als je op de hyperlink klikt dan kom je daar inderdaad terecht en zie je dat het artikel al in 2010 werd geschreven.

"Gek, dat je zo'n artikel herinnert?"
Nou, niet echt. De belangrijkste reden is dat dit pamflet van Rolf Dobelli in 2010 op een bijzondere manier in de Nederlandse pers terecht kwam. Rob Wijnberg was toen hoofdredacteur van NRC Next, zag de belangrijkheid van dit (toch) lange essay in en gaf het een prominente plek in zijn krant. Een krant waar toen nog alles mocht. Waarin de echte baas van die krant (Peter Vandermeersch) oogluikend toestond dat in de NRC Next minder de nadruk gelegd werd op het brengen van (zoveel mogelijk) nieuws.
Dus ruimde Rob Wijnberg in zijn krant veel pagina's in om het volledige essay te kunnen plaatsen (september 2011). Een collector's item. Kort daarna mocht hij bij de krant vertrekken. Ging nadenken over een alternatief en begon met De Corespondent. In de geest van Rolf Dobelli. Weinig nieuws, wel veel duiding en achtergronden. Of zoals Alejandra het zegt:

Poverty, hunger, murders, war, terrorism, accidents, celebrity gossip. I don’t need to know this stuff and you don’t either. I know, you might be thinking that news is necessary because it keeps us informed about the world, but first ask yourself these questions. Does it really improve your life in any way? Does it affect you personally? Your family, your businesses or your career? Is it a true representation of our world? Does it encourage thinking? Does it encourage acting? Think about it. In the last year, has any piece of news changed your life? In a way that if you hadn’t read it, your personal or professional life would have be different?

Wat te doen?
Wijnberg, Dobelli en Alejandra Quintero opteren allemaal voor hetzelfde: trek de stekker er uit. Stop om als een verslaafde nieuws tot je te nemen. Probeer het te negeren. Je zult desondanks nog genoeg nieuwsflarden meekrijgen. Ga actief op zoek naar andere manieren om jezelf met wél zinvolle informatie te voeden. Alejandra:

We should look for it, we should talk about it and we should share it. Information is only important if it’s helping us create, build, share or experience something wonderful. The world doesn’t need passive people to be informed, it needs active people to be knowledgable. So dive deep in subjects that you are passionate about.

Be knowledgeable, not informed
Laat zich moeilijk vertalen. Maar het komt er ongeveer op neer dat je er niet zo veel aan hebt om doorlopend veel losse brokjes informatie op te doen. Beter is het als je begrijpt hoe dingen in elkaar zitten. Wekelijks verongelukken er mensen. Tragisch, verschrikkelijk. Maar niet echt, want het gebeurt dagelijks. Is niets aan te doen, toch? Totdat je een artikel leest waarin een deskundige na lang onderzoek concludeert dat het aanleggen van rotondes veel mensenlevens heeft bespaard en dat er meer experimenten met nudging zouden moeten worden gedaan. En als je nog niet weet wat nudging (van to nudge = een zetje in de goede richting geven) betekent, dan zou je jouw nieuwsdieet moeten aanpassen.

Een oude, slimme brombeer
Terwijl ik dit type, klopt de helaas overleden brombeer Jan Blokker op mijn rug: een krant moet nieuws brengen, weinig meningen, wel achtergronden. Maar bovenal gaat het om nieuws, waarmee de lezer zelf een beeld van de werkelijkheid kan vormen. Hij krijgt althans bouwsteentjes aangereikt waarmee dat zou kunnen. Maar aan de ander kant, meneer Jan, er is zoveel nieuws dat je bedolven raakt en amper meer toekomt aan het nadenken daarover, laat staan een mening vormen.

In dat gat springen sites als De Correspondent of Medium. Waar redelijk slimme mensen als een soort verkenner kennis nemen van ontwikkelingen en ons lezers daarover bijpraten. An sich niets nieuws, want elke goede krant bevatte dagelijks dit soort achtergrondartikelen. Maar wezenlijk anders is wel dat Rob Wijnberg c.s. het nieuws feitelijk links laten liggen.

Een plaatje om het te illustreren. Nee: drie plaatjes
In het artikel van Alejandra Quintero zijn leuke, verhelderende illustraties opgenomen.  Onder het kopje Be knowledgeable, not informed staan er twee, die bij elkaar horen. Zij heeft bewust een derde plaatje weggelaten. Dat is voor de strekking van dit artikel niet relevant, maar wel als je de vraag zou stellen waarom het belangrijk is dat mensen met opgedane informatie in staat zijn iets tot stand te brengen (noem het voor het gemak kennis).  Kennis is in de 21e eeuw echter niet voldoende. Belangrijker is dat je met de opgedane kennis in staat bent nieuwe 'dingen' tot stand te brengen. Noem het creativiteit. Het vermogen om nieuwe, unieke verbindingen tot stand brengen.

Mullainathan en Shafir
Eind 2013 verscheen de Nederlandse vertaling van een belangrijk boek van twee Amerikanen met bijzondere namen: Sendhill Mullainathan en Eldar Shafir. Een econoom en psycholoog. Die in Schaarste : hoe gebrek aan tijd en geld ons gedrag bepalen betogen dat elk mens over een bepaalde 'bandbreedte' beschikt. Wordt iemand té veel belast dan wordt die bandbreedte kleiner, waardoor hij of zij minder voor elkaar zal  kunnen krijgen. Zo'n persoon - wiens bandbreedte kleiner is geworden - functioneert niet meer optimaal. Verwaarloost misschien zichzelf. Neemt minder signalen uit de buitenwereld op. Raakt opgesloten in zichzelf. Doorlopend bezig met de eigen besognes. In het boek worden talloze voorbeelden gegeven. De belangrijkste reden voor het minder worden van de bandbreedte heeft te maken met gebrek aan geld. Én gebrek aan tijd.
Gebrek aan geld is redelijk helder. Iedereen die te maken krijgt met het drastisch teruglopen van zijn inkomen (eigenlijk bestaanszekerheid), door ontslag, faillissement of echtscheiding, is in het begin feitelijk maar met één ding bezig: hoe kan ik overleven. Waardoor alle andere dingen minder belangrijk worden of zijn. Zo iemand is de hele dag bezig met zaken als : hoe kan ik straks mijn eten en huis blijven betalen. Of hoe vind ik een nieuwe baan. Een andere partner. En instanties die zo iemand aanporren om meer zijn best te doen om een baan te vinden of zijn schulden te gaan saneren praten tegen iemand aan die niet kan horen. Té veel opgesloten in zichzelf. 'De band' is vol. Er kan niets meer bij.
Rutger Bregman maakte mij en anderen trouwens attent op dit boek.

Bandbreedte en gebrek aan tijd
Mullainathan en Shafir hebben het ook nadrukkelijk over het gebrek aan tijd. Dat mensen vaak zichzelf aandoen door - zoals het gezegde gaat - té veel hooi op hun vork te nemen. Dit is natuurlijk niet altijd het geval. In sommige bedrijfstakken wordt van medewerkers verwacht dat ze heel veel uren maken. Waardoor ze te maken krijgen met verschijnselen als overspannenheid, stress of burn-out.
Maar tijdsdruk ontstaat niet alleen door de werkomgeving, maar steeds vaker ook door wat mensen zichzelf in hun 'vrije tijd' aandoen. Denk in dit verband aan mobieltjes die continue aanstaan, honderden vrienden op Facebook, 850 mensen op Twitter volgen, elk weekend aan meerdere 'leuke' activiteiten deelnemen, abonnementen op té veel tijdschriften, sociale verplichtingen bij de vleet. U herkent het waarschijnlijk wel.
Denk in dit verband aan de oproep van Dobelli, Wijnberg en Alejandra Quintero en u heeft de picture.

Een deel van de oplossing is om uw nieuwsconsumptie kritisch te (gaan) bekijken. Kan het niet wat minder? Outsourcen? Gewoon stoppen met kijken naar Het Journaal? Skip langs alle kleine nieuwsberichtjes in de krant. Probeer reclame te vermijden. Zal niet meevallen, maar mijdt bijvoorbeeld de commerciële omroepen. Er zijn genoeg mogelijkheden om uw bandbreedte wat groter te maken. Maar het initiatief ligt bij uzelf. Er zijn talloze bedrijven, organisaties, instellingen én mensen bezig om beslag te leggen op uw schaarse 'vrije tijd'.

Een vrije tijd
Probeer uw leven zodanig aan te passen dat u genoeg tijd overhoudt om informatie - waar je 'meer aan hebt' - tot je te kunnen nemen. Informatie opdoet waardoor je beter begrijpt wat zich in de samenleving afspeelt. Verrassende legosteentjes verzamelt waar je zelf mee kunt gaan bouwen. Unieke dingen tot stand brengen. Of zoals Alejandra Quintero het in haar slotwoorden formuleert:

Read books, magazines, complex articles, TedTalks, inspiring videos and podcasts. Don’t be afraid of not being up-to-date on the latest headlines. Those are just easy and superficial conversation starters. Be brave enough to talk about things that matter and start meaningful conversations.

Make a conscious choice about what you consume.

We need more hard-core journalists digging into meaningful stories, but we are not going to get there by sharing irrelevant content on facebook. We need people who appreciate thought-provoking content. Let your click, your time, your attention, your dollar be your support for great content.

(donderdag 16 oktober 2014/dinsdag 28 oktober 2014))
Hans van Duijnhoven

Homepage Achtergrondartikelen