Uitgeverij Nieuwezijds 2011, 237 pagina's - € 19,95
Jan Verplaetse (1969)
Korte beschrijving
Het brein is 'hot'. Het accent verschuift in hoog tempo van denken naar scannen, en de verwarring die daar het gevolg van is, leidt tot stapels boeken en verhitte debatten. In zo'n debat neemt Jan Verplaetse, hoogleraar moraalfilosofie in Gent, een positie in die bekend staat als 'hard incompatibilisme': vrije wil bestaat niet, dus verantwoordelijkheid is uitgesloten. In het eerste deel van dit boek geeft hij zijn argumenten voor die positie, waarbij hij zorgvuldig de alternatieven analyseert om ze vervolgens te verwerpen. En in het tweede deel stelt hij de mogelijk geschokte lezer gerust: een leven zonder verantwoordelijkheid en zonder verwijten is wellicht even wennen, maar bij nader inzien helemaal niet zo gek, noch voor de mens, noch voor de maatschappij. Het boek heeft een hoog abstractieniveau: het is minstens zo moeilijk als uitdagend. De beredeneerde literatuurlijst wijst de weg naar alternatieven. Met index.
Fragment uit Mijn laatste verwijt
Hier komt mijn laatste verwijt, mijn allerlaatste, zo heb ik me voorgenomen. Of ik het volhoud om niemand nog iets kwalijk te nemen, niemand meer de schuld te geven, weet ik niet. Ik kan het niet beloven. Mijn goede bedoelingen kunnen van korte duur zijn. Toch ben ik van oordeel dat we beter niet meer verwijten, niemand nog iets kwalijk nemen. Het is een conclusie die onafwendbaar is, zoals ik zal aantonen. Ik zal de lezer bewijzen dat verwijten een vrije wil vergen, maar dat een vrije wil niet kan bestaan. En daarmee zijn verantwoordelijkheid en schuld onmogelijk. Ik geef onmiddellijk toe dat dit een radicale conclusie is, met enorme gevolgen voor onszelf en onze samenleving. Dikwijls denk ik dat ik haar liever niet had getrokken. Dikwijls moet ik mezelf opnieuw overtuigen van mijn gelijk. Het is een rationele waarheid die botst met onze diepste intuïties en felste emoties, ook met de mijne. Ik ben onvoldoende wereldvreemd om dit niet te beseffen. Maar de rede heeft ook zijn rechten. Waarom kan een waarheid niet rationeel zijn? Waarom zou ze per definitie gematigd moeten zijn? Laten we daarom moedig zijn en alle argumenten onderzoeken. Onze conclusies consequent doordenken. Laten we ons overgeven aan een denkoefening. Zonder taboes. Dat is toch de kerntaak van ene filosoof, niet? (pagina 11)
Terug naar Overzicht alle titels
Geen opmerkingen:
Een reactie posten
De redactie behoudt zich het recht voor reacties te verwijderen