Alex Brenninkmeijer

Moreel leiderschap
Prometheus 2019, 336 pagina's  - € 19,99

Wikipedia: Alex Brenninkmeijer (1951-2022)

Korte beschrijving
Moreel leiderschap is gebaseerd op gezag, goede communicatie en afweging van belangen. De tegenhanger daarvan is machtsmisbruik, arrogantie, de feiten naar je hand zetten en 'sterk' leiderschap zoals Trump dat vertoont. Brenninkmeijer put uit zijn persoonlijke ervaring, met veel concrete voorbeelden uit zijn tijd als nationaal ombudsman, rechter, medewerker op vijf Nederlandse universiteiten en lid van de Europese Rekenkamer. Hij benadrukt het belang van vrijuit spreken, tijdig excuses maken, afwegen van belangen en meta-communicatie. Hij breekt een lans voor mediation om tot goede oplossingen te komen in de geest van de wet. Ofwel: eerlijkheidsbeleving. Hij neemt geen blad voor de mond bij het noemen van voorbeelden uit zijn praktijk. Het koningshuis, de kerk en een aantal ministers met wie hij het aan stok had, worden niet gespaard. Het boek is niet alleen bestemd voor juristen en bestuurders, maar ook voor burgers en iedereen in de samenleving die zich wil oefenen in moreel leiderschap. Met literatuurverwijzingen in eindnoten.

Tekst op website uitgever
De roep om moreel leiderschap is actueel. President Trump won de verkiezingen als een alfamannetje en hij  laat  zich  van  dag  tot  dag  gelden.  Maar  ook  in  Rusland, China, Turkije, Polen en Hongarije zien we sterke  leiders  hun  positie  vestigen.  Onafhankelijke  media worden kapotgemaakt of gemanipuleerd, en de democratie wordt uitgehold.
Het  economische  verdienmodel  van  het  neolibera­lisme  stuurt  op  marktmacht  zoals  van  Amazon.  De  digitale wereld wordt beheerst door machtige partij­ en zoals Apple, Google en Facebook, die – vaak achter de schermen – tot vrijwel alles in staat blijken.
Is sterk leiderschap succesvol en is er geen alternatief?
Veel mensen zijn op zoek naar dat alternatief, gebaseerd  op waarden als eerlijkheid, oprechtheid, gematigdheid en redelijkheid. Maar hoe pas je moreel leiderschap – in het grote en in het kleine – toe en hoe ga je om met macht die anderen over je uitoefenen?
In   Moreel  leiderschap  ontrafelt  Alex  Brenninkmeijer  – op basis van zijn ervaringen als rechter, Nationale ombudsman en lid van de Europese Rekenkamer, en op  grond  van  zijn  inzichten  als  hoogleraar  –  hoe  moreel leiderschap als tegenovergestelde van macht kan werken. Hij doet aan de hand van concrete praktijkvoorbeelden verslag van zijn zoektocht naar de werking van  moreel  leiderschap.  Een vorm van  leiderschap  die iedereen kan ontwikkelen.

Opmerking
Boek zou oorspronkelijk bij Amsterdam University Press verschijnen, maar werd teruggetrokken. Prometheus nam het over.

Fragment uit Terugblik en vooruitblik

Voor het aangaan van een dialoog over belangen en motieven is zelfinzicht op basis van zelfreflectie noodzakelijk. Bij al dan niet botte uitoefening van macht ontbreekt het vaak aan het vermogen tot zelfreflectie. Kenmerkend voor mensen die vanuit macht opereren is dat zij veelal impulsief en vanuit eigenbelang opereren en weinig aandacht schenken aan het perspectief van de ander.

  Dat moreel leiderschap en het uitoefenen van gezag een adequaat antwoord op macht en machtsmisbruik vormen, betekent niet dat moreel leiderschap steeds opgewassen is tegen actueel machtsmisbruik en manipulatie. Deels gaat het om de lange termijn, omdat macht zich in een flits kan manifesteren en langzaam denken daar niet mee verenigbaar is. Geconfronteerd met machtsmisbruik voelt iemand zich veelal overvallen of genomen. 'Halt' roepen en aansturen op een dialoog over achterliggende waarden is niet altijd mogelijk.
  Machtswellustelingen houden het redelijke gesprek vaak af. Trump gaf de gebruiksaanwijzing met  'Grab them by the pussy'. Het is bij directe en brute confrontaties moeilijk om escalatie uit de weg te gaan. Poetin laat de hem onwelgevallige journalist Anna Politkovskaja vermoorden, maar ontkent iedere betrokkenheid van het Kremlin glashard en saboteert het strafrechtelijke onderzoek tegen de daders, net als bij de aanslag op MH17. (pagina 227-228)

Radio-interview
Zaterdag 19 januari 2019 schoof Alex Brenninkmeijer aan bij de Nieuwsweekend op NPO Radio 1, het programma van Mieke van de Weij en Peter de Bie. Klik hier om te beluisteren

Artikel: Moreel leiderschap. Het ethos geeft als het erop aankomt de doorslag. (januari 2019) en  Hoe komt het toch dat de consument in ons alles ruïneert, verwoest, platbrandt, sloopt en te gronde richt wat de burger en de onderzoeker in ons dierbaar is? (augustus 2019) 

Terug naar Overzicht alle titels