dinsdag 11 juli 2017

Lieke Marsman


Het tegenovergestelde van een mens

Atlas Contact 2017, 175 pagina's - €19,99

Lenen als E-book via bibliotheek.nl

Wikipedia: Lieke Marsman (1990) en haar website

Korte beschrijving
‘Roman’ staat er op dit boek van filosofe Lieke Marsman (1990 die eerder succes had met twee dichtbundels. Maar dit werk onttrekt zich aan scheidslijnen en bevat naast een ‘verhaal’ vooral prozagedichten en essayachtige beschouwingen. Ik-figuur is de 29-jarige Ida, net afgestudeerd als klimaatwetenschapper. Ze is nog erg bezig met zichzelf en haar plaats in de wereld en krijgt een al gauw moeizame relatie met de enkele jaren oudere Robin, een vrouw die promoveert op de Italiaanse schrijver Giacomo Leopardi. Ida vindt van zichzelf dat ze geëngageerd moet zijn, maar dat engagement beperkt zich tot het lezen van artikelen over klimaatverandering. Uiteindelijk reageert ze op een oproep voor een stagiair bij een project in Italië rond het ontmantelen van een stuwdam. De wat magere verhaallijn verbindt de diverse (en deels eerder in tijdschriften en op websites verschenen) observaties en beschouwingen van de auteur met elkaar. Die gaan over klimaatverandering en de kennelijke onmacht van de mens hier wat aan te doen en over identiteit, liefde en taal, angst en hoop. Deze ‘non-fictiekant’ van het boek is origineel en vaak scherpzinnig.


Korte beschrijving op website uitgever
Waar het op neerkomt is dat de mensheid als geheel ook eenzaam is. We kunnen er niet tegen dat er niemand iets terugzegt, dat we nog altijd geen dieren hebben horen praten - ja, misschien zo nu en dan in de vorm van het schrille gegil dat onze slachthuizen vult, maar niet met woorden, niet met een oplossing voor de dingen waar we al tijden mee zitten. Zelfs de hemel is leeg. En dus zetten we ons af door al die zwijgende natuur om ons heen te vernietigen, als een wanhopige geliefde die maar niet wordt terug ge-sms't en het in het café op een zuipen zet. Nog nooit verscheen er een roman als Het tegenovergestelde van een mens. Lieke Marsman kantelt onze ideeën over klimaatverandering en identiteit op een manier die duizelig maakt.

Fragment uit 7
's Avonds lees ik voor het slapen het eerste hoofdstuk van The World Without Us. Het blijkt een boek over de blijvende invloed van de mensheid op de wereld om ons heen. In het boek stelt de auteur, Alan Weisman, zich een wereld voor waarin de mensheid van de ene op de andere dag verdwenen is: wat blijft er over? Hoe lang duurt het voordat al onze sporen uitgewist zijn? En wat moeten we doen om ervoor te zorgen dat de mensheid zichzelf niet vernietigt door de wereld te vernietigen. Ook Weismans antwoord luidt: minder kinderen krijgen. Als alle vrouwen vanaf nu nog maar 1 kind kregen, zou de wereldbevolking al in 2075 gehalveerd zijn.

Toch, als Robin het me zou vragen, zou ik zo een kind met haar willen. Alleen al de gedachte daaraan maakt me gelukkig. Dan maar niet bijdragen aan een beter milieu. Ik probeer me haar gezicht en haar lichaam voor de geest te halen, maar het lukt me maar niet om het beeld scherp te krijgen. Van de laatste maanden herinner ik me eigenlijk alleen nog maar flarden, en dan ook nog eens voornamelijk flarden uit onze ruzies.

 Ze zeggen dat depressieve mensen en verstoorde opvatting van tijd hebben: tijd bestaat nauwelijks voor hen, omdat de functie die tijd normaal gesproken heeft verloren is gegaan. Verleden, heden en toekomst hebben niet langer betekenis.
Voor niet-depressieve mensen zorgt tijd ervoor dat nare gebeurtenissen voorbijgaan, dat hoop mogelijk is, dat je vol nostalgie kunt terugblikken op een zorgeloze zomer ... maar wie depressief is kan de mogelijkheid tot verandering die tijd met zich meebrengt niet goed meer ervaren. In een depressie zijn alle ervaringen op. Er is nog maar één ervaring over: die van het niet-ervaren, een lange weeïge brij van hetzelfde. Als gevolg hiervan wordt het lastig om beslissingen te nemen, omdat je voor het het nemen van beslissingen een bepaalde vooruitziende blik nodig hebt: welke voor- of nadelen levert de beslissing je in de toekomst op? Sommige mensen omschrijven het alsof de tijd voor hen stilstaat: ze nemen waar dat de tijd voor de rest van de wereld doorgaat, maar het lijkt alsof zij zelf van die tikkende tijdswereld uitgesloten zijn. Het ultieme leven in het moment, zou je kunnen zeggen, En tevens de reden dat ik leven in het moment háát.

Die nacht droom ik dat ik de laatste mens op aarde ben. Hoe lang zou het duren voordat ik doorhad dat er iets mis was? En hoe lang voordat ik het zoeken naar andere mensen op zou geven?

Wanneer ik de volgende ochtend wakker word moet ik op de een of andere manier aan de film Home Alone denken.  (pagina 110-111)

Draadje (augustus 2022)

Lees ook van Floris van den Berg. Filosofie voor een betere wereld (2009) en van Naomi Klein No is not enough (uit 2017)

Recensie: Gelijkwaardigheid boven alles (8Weekly, 2 juni 2017)
Recensie: Recensie: Lieke Marsman – Het tegenovergestelde van een mens (Tzum, 26 juni 2017)
Recensie: Spitsvondigheid komt ook terug in Marsmans boeken (De Volkskrant, 3 juni 2017)

Boeken over onze nieuwe omgang met niet-dieren en dingen

Terug naar Overzicht alle titels

Geen opmerkingen:

Een reactie posten

De redactie behoudt zich het recht voor reacties te verwijderen