Algemene ontwikkeling is noodzaak

Af en toe krijg je als Lezer van Stavast als het ware een steuntje in de rug. Hard nodig als tegenwicht tegen de opmerkingen van velen dat de opgave die Lezers van Stavast zich zelf opleggen om één (heel, serieus non-fictie) boek per week te lezen per week schier onhaalbaar is voor een 'normaal' mens. En waarom zou je jezelf dat in je vrije tijd aandoen?

Op zaterdag 15 december hield ene Frederieke Leeflang in het Financieel Dagblad in de wekelijkse rubriek Brandende kwestie een pleidooi om je juist wél breed te ontwikkelen onder de kop 'Algemene ontwikkeling is noodzaak'. In dat korte artikel noemt ze het woord lezen amper. Het is een oproep die ze vooral richt tot relatief jonge, hoogopgeleide mensen. En in haar oproep wordt impliciet naar verschillende boeken verwezen die voorkomen op de LVS-literatuurlijst. Mevrouw Leeflang (1969) is werkzaam bij Van Boekel de Nerée advocaten.

Het stuk begint ijzersterk met de volgende zinnen

De generaties die opgroeien met digitale media kunnen niet om de vraag heen hoe zij tot verdieping en verbreding van hun kennis en inzichten komen. Want die zijn essentieel voor mensen die in kennisintensieve sectoren actief willen zijn.

Ze merkt terecht iets op over de alom aanwezig zijnde digitale mogelijkheden

De digitalisering van onze informatievoorziening heeft grote voordelen. Informatie is snel toegankelijk en dat is een verrijking. Je kunt de hele dag op je smartphone het nieuws volgen en je kunt op ieder moment van de dag iets opzoeken via internet.

Maar, dat digitale 'paradijs' heeft een schaduwkant

Maar daar staat tegenover dat we door de digitalisering voortdurend blootstaan aan prikkels. Er komt voortdurend snelle, maar weinig diepgaande informatie op ons af. We hebben ook het gevoel dat we snel op die prikkels moeten reageren.

Snel en veel levert echter niet altijd meer kwaliteit op

Daarin schuilt het gevaar dat we ons handelen te veel door dit hoge tempo laten bepalen. De digitale generaties kunnen snel en resultaatgericht werken, maar daar staat tegenover dat de reacties vaak niet voldoende doordacht en onderbouwd zijn.

Eerder vervlakking, ondermijning van diepgang. Juist in sectoren waar dat wel van belang is

Als we niet oppassen, blijven we steken in snelle meningen op basis van snelle informatie, omdat onze omgeving dat van ons zou verwachten. Dat leidt niet alleen tot vervlakking van het maatschappelijke debat, maar ondermijnt ook de kwaliteit van de dienstverlening in beroepen waar het juist aankomt op diepgang.

Vervolgens introduceert ze het begrip algemene ontwikkeling. Die door dat hele digitale circus in het gedrang komt.

Ik maak me zorgen dat door de digitalisering het bredere perspectief verloren gaat. Je kijkt anders naar de wereld als je regelmatig literatuur en de achtergrondstukken in de kranten leest. Dat kan uiteraard digitaal, maar het gaat erom dat we ook jonge mensen toerusten om de juiste vragen te stellen. Die verdiepende vragen kun je alleen stellen als je over een zekere algemene ontwikkeling beschikt.

Er is kortom werk aan de winkel. Wie moet het voortouw nemen? Het onderwijs wordt uiteraard weer genoemd (in de week waarin veel proefballonnen werden opgelaten: obesitas, pesten)

Er ligt hier een taak voor het onderwijs, voor de media en voor werkgevers. Zij moeten er op hun manier aan bijdragen dat reflectie meer wordt gestimuleerd. Onderwijsinstellingen moeten niet alleen vaktechnisch goed zijn, maar ook de kritische geest scherpen. Werkgevers kunnen mensen actiever stimuleren zichzelf te verrijken.

Slotconclusie

De digitale generatie heeft persoonlijke ontwikkeling hoog in het vaandel staan, maar zij is daarbij wel sterk individueel gericht.

Bij algemene ontwikkeling hoort ook de bereidheid je inzichten te scherpen aan die van anderen en je oordeel soms nog even op te schorten. Ook de media spelen een belangrijke rol, want zij bepalen in hoge mate de inhoud van het maatschappelijke debat. Deze tijd vraagt niet alleen om snel nieuws, maar ook om achtergronden en kritisch nadenken over hoofd- en bijzaken.

Een mooi slotwoord in de week dat Rob Wijnberg - de ontslagen hoofdredacteur van NRC Next - een nieuw initiatief aankondigt om juist iets aan bovenstaande oproep te gaan doen.

Boeken die in dit verband ook gelezen zouden kunnen worden
Nicholas Carr  Het ondiepe (2011)
Nick Davies  Gebakken lucht (2010)
Alicja Gescinska  De verovering van de vrijheid : van luie mensen, en de dingen die voorbijgaan (2011)
Al Gore  DE aanval op de redelijkheid (2007)
Koen Haegens  Neem de tijd (2012)
Raoul Heertje  Mark Rutte is lesbisch (2011)
Stéphane Hessel  Doe er iets aan! (2011)
René Kahn  De tien geboden voor het brein (2011)
Andrew Keen  Digitale afgrond : hoe de huidige sociale online revolutie ons eenzamer en hulpelozer maakt (2012)
Rob Riemen  Adel van de geest (2009)
Coen Simon   En toen wisten we alles : een pleidooi voor oppervlakkigheid (2011)
Gerard van Stralen  ... En denken! (2012)
Carolien Vader  Het begint met een idee (2011)
Rob Wijnberg  Nietzsche & Kant lezen de krant (2009)

Homepage Achtergrondartikelen