Boom 2016, 264 pagina's - € 24,90
Oorspronkelijke titel: The Honor Code: How Moral Revolutions Happen (2010)
Wikipedia: Kwame Anthony Appiah (1954)
Korte beschrijving
De Brits-Ghanese ethicus en filosoof Kwame Anthony Appiah is een van de belangrijkste hedendaagse denkers. Hij schrijft veel over kolonialisme, ras en identiteit. In 'De erecode' analyseert hij hoe zich in betrekkelijk korte tijd revoluties kunnen voordoen in ons denken over morele kwesties. Hij gebruikt drie voorbeelden uit de geschiedenis. In de negentiende eeuw kwam een eind aan de eeuwenoude gewoonte van het duelleren tussen Britse gentlemen. Begin twintigste eeuw stierf in China het gebruik van voetbinden bij vrouwen uit. In de negentiende eeuw werd in Groot-Brittannië de slavernij afgeschaft. Het duel in Groot-Brittannië verdween onder invloed van de massapers en de opkomst van de middenklasse. Het voetbinden verdween doordat gevreesd werd voor de naam van China in de wereld. De slavernij paste niet bij het Britse zelfbeeld van 'christelijke natie'. Appiah probeert aan te tonen dat eergevoel in deze casussen een grote rol speelde. Het is een sterke, nog vaak onderschatte emotie (zie de praktijken van eerwraak in Pakistan) en kan een belangrijke factor zijn voor maatschappelijke verandering. Prikkelende these voor maatschappelijke discussie
Kwame Anthony Appiah, de laureaat van de Spinozalens 2016, laat in dit baanbrekende werk glashelder zien welke rol het begrip 'eer' speelt bij sociale hervormingen. Appiah houdt op 24 november de Spinozalezing in de Rode Hoed.
‘Een revolutie is een plotselinge grote verandering. Daarom moet een morele revolutie gepaard gaan met een snelle verandering in moreel gedrag en niet alleen van morele gevoelens. Aan het einde van een morele revolutie, net zoals na een wetenschappelijke revolutie, hebben de dingen een nieuw aanzien. Als de mensen daarna terugkijken, vragen ze zich af: “Wat dachten we wel niet?”’
Kwame Anthony Appiah vraagt zich in De erecode af hoe morele revoluties tot stand komen. Hij laat zien dat gewoonten niet veranderen door rationele argumenten, maar eerder door verschuivende gevoelens van eer. Praktijken als slavernij en het afbinden van vrouwenvoeten waren tijdenlang de gewoonste zaak van de wereld, maar wekken van het ene op het andere moment schaamte op. Ze zijn niet langer eervol. Willen wij dus iets veranderen in de wereld dan moeten we ons richten op precies die gevoelens van eer.
Kwame Anthony Appiah (1954) is een Brits-Ghanese filosoof en hoogleraar filosofie aan NY University. Appiah is de laureaat van de Spinozalens 2016.
Dit boek is voortgekomen uit een simpele vraag: wat kunnen we van het onderzoek naar morele revoluties leren over moraliteit? Historici en filosofen hebben zeer veel over natuurwetenschap ontdekt door het bestuderen van wetenschappelijke revoluties, en dat bracht me ertoe die 'simpele' vraag te stellen. Thomas Kuhn en Paul Feyerabend hebben bijvoorbeeld fascinerende conclusies getrokken uit het onderzoek naar de wetenschappelijke revoluties in de zeventiende eeuw - die Galilei, Copernicus en Newton voortbracht - alsmede uit de studie van de meer recente revoluties die ons de verbijsterende theorie van de kwantummechanica schonk.
De ontwikkeling van de natuurwetenschap heeft een gigantische explosie van technologie teweeggebracht. Het motief voor het natuurwetenschappelijke bedrijf is echter niet het veranderen van de wereld, maar het begrijpen ervan. Moraliteit daarentegen is uiteindelijk praktisch, zoals Immanuel Kant stelde: wat we denken en voelen heeft weliswaar vaak ene moreel aspect, maar de kern van de moralisatie betreft ons handleen. Een revolutie in een plotselinge grote verandering, en dus moet een morele revolutie gepaard gaan met een snelle verandering in morele gedrag, en niet alleen van morele gevoelens. Aan het einde van een morele revolutie, net zoals na een wetenschappelijke revolutie, hebben de dingen ene nieuw aanzien. Als de mensen daarna terugkijken, en dat geldt zelfs al voor de volgende generatie, vragen ze zich af: 'Wat dachten ze wel niet? Hoe konden ze al die jaren toch zo doen?' (pagina 9)
Lees verder o.a. De soldaat was een dolfijn : over politieke dieren van Eva Meijer als voorbeeld van zo'n moreel dilemma. Of Filosofie voor een betere wereld van Floris van den Berg (2009)
Terug naar Overzicht alle titels
Geen opmerkingen:
Een reactie posten
De redactie behoudt zich het recht voor reacties te verwijderen