Bas Heijne

Kleine filosofie van de volmaakte mens
Samenstelling Bas Heijne
Prometheus 2015, 300 pagina's - € 19,95

Wikipedia: Bas Heijne (1960) en website De volmaakte mens

Korte beschrijving op website uitgever
De mens wordt steeds meer maakbaar. Genetische manipulatie, almaar slimmere robots en duizelingwekkende ontwikkelingen op het gebied van de informatica en nanotechnologie stellen ons in staat de menselijke natuur naar onze hand te zetten. Waar liggen de grenzen? Wie moet die vaststellen? Hoe gevaarlijk is het wanneer een baby vooraf kan worden samengesteld aan de hand van een keuzemenu? Hoe groot is de kans dat de mens het aflegt tegen vormen van kunstmatige intelligentie die hijzelf heeft ontwikkeld? Kan er zoiets als een humanisme 2.0 ontstaan of leven we binnenkort in het posthumane tijdperk, waar de grens tussen mens en machine niet langer bestaat? In Kleine filosofie van de volmaakte mens heeft Bas Heijne een aantal teksten van spraakmakende denkers over dit onderwerp bijeengebracht. Tezamen vormen zij een onmisbare bijdrage aan een discussie die iedereen aangaat. Bas Heijne is schrijver en essayist. Hij publiceerde twee romans en verschillende verhalen- en essaybundels. Hij is verbonden aan NRC Handelsblad, waarvoor hij wekelijks een veelbesproken column schrijft. Eind 2013 hield hij de Huizinga-lezing De betovering van de wereld. Voor televisie presenteerde hij de zesdelige reeks De volmaakte mens (VPRO/Human).

Uit het Woord vooraf
Als de mens zich naar eigen inzicht kan herscheppen, wat gebeurt er dan met de wereld waarin ik leef, wat gebeurt er met mijzelf en mijn relatie met andere mensen? Wat als ik besluit mezelf niet te laten 'verbeteren' - raak ik dan hopeloos achterop bij anderen, word ik dan buitengesloten? En wat gebeurt er met een samenleving waarin sommigen zich 'verbetering' kunnen veroorloven, en anderen niet? En wie bepaalt welke kant het met de mens opgaat?
  De wetenschap kan die antwoorden niet geven, dat moet de samenleving doen. Maar in de samenleving wordt nauwelijks over deze vragen gedebatteerd - moeten we dan maar gewoon onze schouders erover ophalen, zoals Leroi lijkt te zeggen, en het, zoals bij alles, aan de markt overlaten?
  Ik heb nog steeds geen antwoorden op al deze vragen. Maar betekent dat dat ik ze niet moet stellen? Zo'n vijftien jaar geleden gooide de Duitse filosoof Peter Sloterdijk de knuppel in het hoenderhoek. In zijn 'Regels voor het mensenpark' stelde hij dat de mens zich niet langer kan onttrekken aan de consequenties van de 'antropotechniek', de technologie die de mens in staat stelt zichzelf te verbeteren. Zijn woordkeus - hij sprak over het 'telen' van mensen - veroorzaakte in Duitsland een reusachtige ophef, vanwege de associaties met de in de eerste helft van de twintigste eeuw populaire eugenetica, die de nazi's tot hun gruwelijke medische experimenten inspireerden. Na de ophef volgde een debat - en je kunt zeggen dat dat debat tot op heden voortduurt.
In Kleine filosofie van de volmaakte mens heb ik geprobeerd zoveel mogelijk van het debat te laten klinken. Ik laat verschillende denkers aan het woord, met verschillende, vaak radicaal tegenovergestelde opvattingen over wat de mens de mens verschuldigd is. Is het onze taak het stokje van Moeder Natuur over te nemen, zoals transhumanisten als Max More vinden? Is het onze morele plicht om de best mogelijke kinderen op de wereld te zetten, ook wanneer daar genetische manipulatie bij komt kijken, zoals de Australische denker Julian Savulescu propageert?Oof moeten we het leven zien als iets wat ons gegeven is en waarover we geen absolute macht moeten willen uitoefenen, aldus de beroemde politiek filosoof Michael Sandel? Of kán de mens de mens helemaal niet verbeteren, zoals John Gray stelt, omdat hij daar eenvoudig al te menselijk voor is? Is kunstmatige intelligentie een uitkomst voor de mensheid, die niet in staat is grote problemen op te lossen, of juist levensgevaarlijk? In hoeverre moeten we ons in ons dagelijks leven bewust worden van onze biologische oorsprong? Willen we in de toekomst het genoom inzien van onze beoogde partner, alvorens we groen licht geven aan onze kinderwens - en moeten we dat willen? (pagina 9-10)

Artikel: Je bent aan het zoeken naar wat je vindt. (mei 2015)

Terug naar Overzicht alle titels