Alessandro Baricco

De barbaren
De Bezige bij 2010, 237 pagina's - € 15,--

Oorspronkelijke titel: I barbari : saggio sulla mutazione (2006)

Wikipedia: Alessandro Baricco (1958)

Korte beschrijving
Baricco (1958) studeerde filosofie en is een internationaal bekende romanschrijver geworden. Een aantal van zijn bestsellers is ook in het Nederlands vertaald. In 2006 schrijft hij voor de Italiaanse krant La Repubblica een essay dat in een dertigtal afleveringen gepubliceerd werd; samen vormen zij het voorliggende boek. Als we naar onze cultuur kijken, zien we volgens Baricco enkele dominante kenmerken: technologische vernieuwing, vercommercialisering, vereenvoudiging, oppervlakkigheid, snelheid, spectaculariteit en een neiging tot het seculiere. Deze kenmerken vormen het groepsportret van de barbaren. Barbaren hebben geen oog voor de 'ziel' van de dingen, maar alleen voor het 'effect'. Toch blijkt Baricco geen cultuurpessimist te zijn. Soms kan wat als verlies beschouwd werd, winst blijken te zijn (bijvoorbeeld de drukpers). Het boek is een met verve geschreven poging iets van onze cultuur te verstaan. Hij stelt een heldere diagnose, maar met betrekking tot de bijbehorende kuur is hij - en hij geeft dat ruiterlijk toe - nogal onduidelijk.

Fragment uit: Boeken II
Ik heb er wel een idee van. Het eiwit bestaat uit boeken die geen boeken zijn. Het merendeel van de mensen die vandaag de dag boeken kopen, zijn geen lezers. Als je het zo hoort, lijkt het net het gebruikelijke gezeur van de conservatievelingen die hoofdschuddend blijkt geeft van zijn afkeuring (in feite is het de vertaling van de slogan 'de mensen lezen niet meer'). Maar ik wil je vragen om de zaak op een intelligente manier te benaderen, want hierin schuilt een van de zetten waarin de genialiteit van de barbaren tot uiting komt, hun bizarre idee van 'kwaliteit'. Ik probeer het uit te leggen aan de hand van de meest voor de hand liggende en vulgaire aanwijzing: als je een ranglijst van de best verkochte boeken bekijkt, tref je daarin een ongelooflijke hoeveelheid boeken aan die niet zouden bestaan als ze niet hun oorsprong zouden vinden, zogezegd in een punt dat buiten de boekenwereld gelegen is. Het zijn boeken waarvan een film is gemaakt, of romans geschreven door tv-persoonlijkheden, of verhalen van mensen die op de een of andere manier beroemd zijn (ze vertellen verhalen die ook al ergens anders zijn verteld, of ze verklaren gebeurtenissen die al eerder hebben plaatsgevonden, op een ander moment of in een andere vorm). Natuurlijk heeft het iets ergerlijks en geeft het zo'n vaag gevoel van wijdverbreide rotzooi, maar het is ook zo dat daar, in zijn meest vulgaire vorm, een principe doorklinkt dat juist helemaal niet vulgair is: het idee dat het bestaansrecht van het boek ligt in het feit dat het zich aanbiedt als mozaïeksteentjes van een meer omvattende ervaring, als segment in een sequentie die elders is begonnen en die waarschijnlijk ook elders zal eindigen. De hypothese die we kunnen leren is deze: de barbaren gebruiken het boek om betekenissequenties aan te vullen die elders zijn gegenereerd. Wat ze afwijzen, wat ze niet interessant vinden, is een boek dat volledig is gestoeld op de grammatica, op de geschiedenis, op het beschaafde idee van een boek: zoiets vinden zij weinig zin hebben. Het past in geen enkele productoverstijgende sequentie, en dus moet het ze wel verstikkend voorkomen. Of in elk geval: dat is niet het spelletje waar zij goed in zijn. (pagina 77-78)

Terug naar Overzicht alle titels