John Gray 2

De ziel van de marionet : een zoektocht naar de vrijheid van de mens
Ambo/Anthos 2015, 174 pagina's -  € 19,99

Oorspronkelijke titel: The soul of the marionette (2015)

Wikipedia: John Gray (1948)

Korte beschrijving
In een lange reeks indringende en invloedrijke boeken hamert de politiek filosoof John Gray (1948) op steeds hetzelfde aambeeld: vooruitgang is een illusie, en mensen die denken dat ze zichzelf en de wereld kunnen verbeteren zijn niet alleen dom, ze zijn gevaarlijk. In 'De ziel van de marionet' put hij daartoe links en rechts uit de geschiedenis van de ideeën, van gnosis en golem tot de Azteken, van het panopticum van Bentham tot de singulariteit van Kurzweil. Daarmee roept hij een beeld op van een mens die niet wil weten dat hij in zichzelf verdeeld is, en die vergeefs probeert om te ontsnappen aan het kwaad dat bij zijn wezen hoort. Gray schildert met een brede kwast, en dat gaat soms ten koste van de helderheid van zijn argumentatie. Maar dat is geen reden om zijn visie niet serieus te nemen. Bevat eindnoten. Een index ontbreekt.

Fragment uit 3. Vrijheid voor Übermarionetten
Het is een interessante vraag hoe we ertoe komen een bepaald wereldbeeld te omhelzen. Ongetwijfeld speelt de rede daarbij een rol, maar doorgaans is de behoefte van de mens aan betekenis en doelen belangrijker. Soms kan persoonlijke smaak de doorslag geven. Niets wijst erop dat, wanneer de rede haar werk heeft voltooid, er slechts één wereldbeeld zal resteren. Misschien passen er vele bij alles wat we kunnen weten. In dat geval zou je net zo goed het wereldbeeld kunnen kiezen dat je het interessants of het mooist vindt. Een wereldbeeld aannemen lijkt meer op schilderijen uitkiezen om een kamer in te richten dan op een wetenschappelijke theorie testen. De test is de mate waarin het in je leven past. Hoe past de zienswijze dat mensen machines zijn in je leven van dit moment?
  In de afgelopen paar eeuwen hebben velen beweerd dat de wetenschap bewijst dat het materialisme waar is en geconcludeerd dat elke andere visie op de dingen een illusie is en moet worden opgegeven. Maar deze moderne geloofsbelijdenis slaat de plank mis. Zelfs als de wetenschap de waarheid van het materialisme zou kunnen bewijzen, volgt daar niet uit dat elk ander wereldbeeld moet worden verworpen. Het eindresultaat van wetenschappelijk onderzoek zou wel eens kunnen zijn dat de menselijke geest het niet zonder mythen en fantasieën kan stellen. In dat geval zou de wetenschap ons terugvoeren naar onze illusies.
  Of het materialisme nu waar is of niet, de opvatting dat mensen speciaal zijn vanwege hun zelfbewustzijn mist iedere grond. Het opflakkerende zelfbesef dat gewoonlijk bewustzijn wordt genoemd is in geen enkel opzicht uniek menselijk. (pagina 150-151)

Terug naar Overzicht alle titels