De onvolkomenheid van de mens & het streven naar perfectie

De onvolkomenheid van de mens & het streven naar perfectie
Geschreven door Paul van Geest, Joyce Rupert, Joost Hengstmengel, Ard Jan Biemond & Harry Commandeur
Boom 2019, 151 pagina's - € 22,50

Website: Eibe (Erasmus Universiteit Rotterdam)

Korte beschrijving
Vijf hoogleraren uit diverse disciplines – van industriële economie tot theologie en kerkgeschiedenis – bespreken het spanningsveld dat ontstaat wanneer mensen enerzijds streven naar een ideaal, naar de perfectie in een bepaald domein of activiteit, terwijl diezelfde mens geconfronteerd wordt met zijn eigen begrenzingen op het vlak van rationaliteit, moraliteit of wilskracht. De auteurs laten profeten, filosofen, theologen en economen aan het woord. Ieder van hen, in zijn eigen discipline, komt uiteindelijk tot de opmerkelijke conclusie dat het besef van de eigen onvolmaaktheid én het streven naar het tegendeel hiervan 'tezamen' leiden tot grote en heilzame veranderingen in iemands persoonlijkheid, in organisaties en in de maatschappij. 'Beperkingen' worden positief benaderd om een 'homo dignus' te creëren en dit niet enkel op privévlak, maar ook binnen de managementstructuur van een organisatie en de maatschappij zelf. Een algemene conclusie sluit dit werkstuk af, samen met een uitvoerige literatuurlijst en een originele 'tabel met mensbeelden'. Met talrijke voetnoten met onder meer literatuurverwijzingen. Bijzonder verzorgde uitgave met leeslint.

Tekst op website uitgever
Mogen mensen ervan uitgaan dat zij op eigen kracht het goede kunnen doen, rechtvaardig kunnen zijn en anderen het beste gunnen? Of moeten zij zich juist bewust zijn van hun eigen onvolmaaktheid en slechtheid om op een goede manier met anderen om te gaan? Hier gaat het nieuwe deel in de ERGO-netwerkreeks over: hoe komen we naar een mensgerichtere economie en bedrijfsvoering?
De onvolkomenheid van de mens & het streven naar perfectie

Iedereen ervaart dagelijks de spanning tussen idealen en werkelijkheid. Wordt deze spanning minder als wij naar perfectie streven? En helpt het hierbij als wij ons bewust zijn van de eigen onvolmaaktheid? Hoe verhoudt het vertrouwen in het eigen kunnen zich tot het besef dat ons verstand, onze wilskracht en ons moreel inzicht ontoereikend zijn om alles in het leven goed te kunnen inschatten?

In dit boekje wordt aangetoond dat het besef van de eigen feilbaarheid een noodzakelijke voorwaarde is om goed te kunnen doen. Het besef van de eigen onvolmaaktheid vormt op paradoxale wijze de opmaat tot een gelukkiger leven.

Fragment uit 4. Naar een balans
4.2 Het streven naar een menswaardige organisatie
Het op de eigen, unieke wijze kunnen ontplooien van talenten via eros en het kunnen bijdragen aan de ontplooiing van anderen door philia draagt dus bij aan de menswaardigheid van organisaties. Maar er is nog een andere vorm van liefde nodig. De homo dignus onleent immers zijn waardigheid aan het simpele feit dat hij mens is. Die waardigheid veronderstelt dus een verbondenheid tussen mensen, die niet voorbehouden is aan bepaalde (groepen) mensen, maar die geldt voor alle mensen, om het simpele feit dat zij mens zijn. Het veronderstelt een universele, inclusieve, individu-overstijgende, onvoorwaardelijke liefde, die gekenmerkt wordt door barmhartigheid en compassie voor de medemens. Het is een vorm van naastenliefde met als uitgangspunt: ik ben mens, jij bent mens en daarom zijn wij verbonden. Dit is wat er bedoeld wordt met agapè. Zij vereist geen volmaaktheid en kent geen terugverdienmodel. Geven is belangrijker dan ontvangen. Het motief om te geven is de gezamenlijke vreugde die ontstaat als gevolg van het besef dat we allemaal mens zijn met gebreken en vanuit de betrokkenheid bij het opbloeien van de ander. Het behoeft weinig betoog dat deze vorm van liefde leidt tot een inclusieve cultuur, waarin de unieke talenten van medewerkers worden benut. Een organisatie op basis van deze zuivere vorm van liefde geeft simpelweg geen aanleiding tot het conformeren aan, uitsluiten van of wedijveren met anderen.

  Hoe nastrevenswaardig deze vorm van liefde in organisaties ook is, de praktijk is weerbarstig en laat vaak een andere werkelijkheid zien. De reden is dat de meeste organisaties niet rekenen op onvolmaakte maar welwillende mensen die niets terug verwachten, maar in de plaats daarvan gebaseerd zijn op het 'voor wat hoort wat'-principe. En dat niet eens vanuit een economische berekendheid, maar simpelweg op basis van een eenvoudig sociaal principe, namelijk wederkerigheid. (pagina 101-102)

Artikel Ard Jan Biemond, Paul van Geest en Harry Commandeur: Homo dignus - Menszijn, niet meer en niet minder ()
Artikel: homo sapiens, homo economicus, homo dignus (augustus 2019)

Terug naar Overzicht alle titels

Naomi Klein 3

Brand! een vurig pleidooi voor een nieuwe groene politiek
De Geus 2019, 364 pagina's - € 21,50

Lenen als E-book via bibliotheek.nl

Oorspronkelijke titel: On Fire: The (Burning) Case for a Green New Deal (2019)

Wikipedia: Naomi Klein (1970) en haar website

Korte beschrijving
Na eerdere boeken over de negatieve gevolgen van het neoliberalisme, de globalisering en de verkiezing van Trump tot president van de VS is journaliste Naomi Klein (1970) zich gaan toeleggen op de klimaatverandering. Met haar eerdere publicatie ‘No time’ (2014)* luidde ze al de noodklok, maar om nogmaals de urgentie te benadrukken heeft ze dit keer de kreet van de jonge Zweedse klimaatactiviste Greta Thunberg (2003) als titel gekozen. Nu rekent ze af met tal van personen en organisaties die de mondiale opwarming nog ontkennen of nuanceren en het idee dat onze vrijemarkteconomie ook in de toekomst houdbaar zou kunnen blijven. Zij stelt een ‘New Green Deal’ voor, omdat in haar ogen alleen een sterke overheid in staat is om het naderende klimaatonheil af te wenden. Zoals in de jaren dertig van de vorige eeuw de Amerikaanse president Roosevelt de economische depressie succesvol te lijf ging met marktregulering en infrastructuurprojecten, zo moeten ook nu weer de regeringen het voortouw nemen om onze planeet te redden, aangezien dit niet aan bedrijfsleven, beleggers en banken kan worden toevertrouwd. Dit pleidooi voor een nieuwe, groene politiek vertoont veel overeenkomsten met het door Europarlementariër Bas Eickhout gepubliceerde 'Klimaatmanifest' (2019)**.

Tekst op website uitgever
Vijf jaar zijn er verstreken sinds Naomi Klein No Time publiceerde, haar grondige analyse van de klimaatcrisis. Sindsdien is de opwarming van de aarde nog veel dwingender op de agenda komen te staan. No Time geldt als de Bijbel voor de voorvechters van een duurzame planeet.

In Vlammen bundelt Naomi Klein een serie artikelen en lezingen die ze de afgelopen jaren schreef over brandende klimaatkwesties. Zoals over de orkaan Maria, die grote delen van Puerto Rico verwoestte. In de klimaatcrisis komen vele problemen samen: ongelijkheid, de prijs van ongebreideld kapitalisme, racisme, neokolonialisme, verminderde biodiversiteit. In Vlammen legt Klein de vinger op de zere plekken en laat zien waarom elk van ons uit zijn cocon moet stappen om tot samenwerking te komen.

Fragment Brand! : 'Wij zijn de natuurbrand'
Noodtoestand voor de mens
De crisis waarin we zitten mag dan diep zijn, er is nog iets aan het veranderen dat al even diep zit, en met een snelheid die me verrast. Op het moment van schrijven is het niet alleen onze planeet die in brand staat. Het vuur woedt ook onder de sociale bewegingen die opstaan om de noodtoestand voor de mens uit te roepen. Naast de natuurbrand van de scholierenstakingen hebben we de explosieve opkomst van Extinction Rebellion gezien, het begin van een golf van geweldloze directe actie en burgerlijke ongehoorzaamheid, bijvoorbeeld een grootscheepse actie waarbij grote delen van het centrum van Londen werden platgelegd. Extinction Rebellion roept overheden op om klimaatverandering te behandelen als een noodsituatie, om snel over te schakelen op volledig hernieuwbare energie volgens de inzichten van de klimaatwetenschap en om op democratische wijze door middel van burgerplatforms een plan te ontwikkelen om deze transitie uit te voeren. Binnen enkele dagen na de zeer spectaculaire acties van de beweging in april 2019 hebben Wales en Schotland beide de 'klimaatnoodtoestand' uitgeroepen en onder druk van oppositiepartijen volgde kort daarna het Britse parlement. (pagina 30-31)

Lees ook: No time : verander nu, voor het klimaat alles verandert van Naomi Klein (uit 2014) en Nee is niet genoeg : tegen Trumps shocktherapie, voor de wereld die we nodig hebben (uit 2017)

Artikel: Volwassenheid - vereist dat je resoluut onder ogen ziet dat je nooit de wereld zult krijgen die je wenst, maar tevens blijft weigeren met minder genoegen te nemen. (februari 2019)

Terug naar Overzicht alle titels

Hannah Arendt

De vrijheid om te zijn
Met een nawoord van Thomas Meyer
Atlas Contact 2019, 54 pagina's -  € 10,00

Oorspronkelijke titel: The freedom to be free

Wikipedia: Hannah Arendt (1906-1975)

Korte beschrijving
Dit inmiddels enorm populaire boek bevat de Nederlands vertaling van een lezing die Hannah Arendt (1906-1975) in 1969 heeft uitgesproken voor een ultra-conservatieve denktank in Chicago. Het gaat om een voordracht in het kader van haar in 1963 gepubliceerde boek 'On Revolution'. Ze legt een geschiedfilosofische band tussen vrijheid en revolutie. In de titel is een citaat verwerkt dat deels op Rousseau en deels op Thoreau teruggaat. Er is een voorgevoel van de sociale en culturele revoluties die zich weldra zullen voltrekken. Arendt beweert dat een revolutie niet hoeft om te slaan in terreur of alleen vrijheid voor een bevoorrechte klasse, religie of ethnische groep. Revolutie en democratie zijn geen vijanden van elkaar. Ondanks de vele raakpunten met haar algemene ideeën over de drie fundamentele bezigheden van de mens, te weten arbeid, werken en handelen, is de tekst toch niet gemakkelijk te lezen. Dat ligt zeker niet aan de prima vertaling van Wil Hansen. Het informatieve nawoord is van Arendts 'officiële' biograaf Thomas Meyer. Pocketuitgave.

Tekst op website uitgever
Hannah Arendt gaat in het essay ‘De vrijheid om vrij te zijn’ nader in op het begrip dat onze cultuur al meer dan tweehonderd jaar hoog in het vaandel draagt: vrijheid. Ze vergelijkt de twee revoluties in de tweede helft van de achttiende eeuw die bepalend waren voor onze opvatting over vrijheid: de geslaagde Amerikaanse (1776) en de mislukte Franse (1789). De Franse Revolutie bleef steken in de bevrijding, de Amerikaanse daarentegen richtte een staatsvorm in waarin de publieke zaak de hoogste prioriteit was Arendts essay is een voortdurende oproep om ook nu na te denken over vrijheid, en over de gevaren die de vrijheid bedreigen. ‘De vrijheid om vrij te zijn’ werd pas onlangs voor het eerst in Amerika en daarna in Duitsland werd gepubliceerd. 

Fragment
Vrijheden in de zin van burgerrechten zijn het resultaat van een bevrijding, maar ze zijn bepaald niet de werkelijke inhoud van de vrijheid, waarvan de essentie is de toegang tot de publieke ruimte en de deelname aan publieke aangelegenheden. Als het er de revoluties alleen om te doen was geweest de burgerrechten te garanderen, dan was een bevrijding van de regimes die hun bevoegdheden hadden overschreden en bestaande rechten hadden geschonden, voldoende geweest.
En het is juist dat de revoluties in de achttiende eeuw zijn begonnen met het opeisen van die oude rechten. Het wordt gecompliceerd als de revolutie zich richt op bevrijding én vrijheid, en omdat bevrijding in feite een voorwaarde voor vrijheid is - al is de vrijheid bepaald niet noodzakelijkerwijs het resultaat van bevrijding - is het moeilijk de grens te zien en te bepalen tussen waar het verlangen naar bevrijding, het vrij zijn van onderdrukking, eindigt en het verlangen naar vrijheid, het leiden van een politiek leven, begint. De kern van de zaak is dat bevrijding van onderdrukking ook had kunnen worden bereikt onder een monarchistische (maar niet tirannieke) regering, terwijl de vrijheid van een politieke manier van leven een nieuwe, of liever gezegd een herontdekte regeringsvorm vereiste. Die vroeg om de grondwet van een republiek. (pagina 14-15)

Terug naar Overzicht alle titels

Elke Geraerts

Authentieke intelligentie : waarom mensen altijd winnen van computers
Prometheus 2019, 235 pagina's  - € 18,99

Website Elke Geraerts (1982)

Korte beschrijving
Een boek over de sterke kanten van onze organische intelligente in digitale tijden en hoe die het beste te benutten. De titel dekt de lading niet; de lezer verwacht een vergelijking tussen kunstmatige en natuurlijke intelligentie, maar het is in feite een zelfhulpboek. Een uitstekend zelfhulpboek, zeer leesbaar en fraai geschreven. De auteur weet duidelijk waar ze het over heeft en wisselt heldere theoretische onderbouwing af met praktische tips. De optimistische toon is bovendien een welkom tegengif voor de heersende angst dat ons 'oertijdbrein' niet om kan gaan met smartphones. Enkel het deel over bedrijfsvoering valt uit de toon. Tenzij de lezer manager is, heeft dat weinig relevantie. Een minpuntje is verder dat vrouwen vaak met hun voornaam worden aangeduid en mannen met hun achternaam. Bevat links om verder te lezen en een literatuurlijst..

Fragment uit Inleiding: Hello world!
Sinds enkele jaren maak ik er mijn missie van mensen duidelijk te maken dat ze dat wonderlijke instrument tussen hun oren veel beter kunnen gebruiken dan ze op dit moment doen. Door overmatige blootstelling aan stress bevindt ons brein zich in een toestand van zware verwaarlozing. Ik ben lang niet meer de enige die durft te stellen dat we ons te midden van een 'breincrisis' bevinden: met dat geweldige brein van ons hebben we een wereld gecreëerd waaraan ons brein nu onderdoor lijkt te gaan. De symptomen daarvan zijn bekend: burn-out, depressie, suïcidaliteit, angst- en concentratiestoornissen.
  Maar dat hoeft niet zo te zijn. Met de juiste investeringen in ons mentaal kapitaal kunnen we ons niet alleen een weg door deze crisis banen, maar er zelfs versterkt, gelukkiger en veerkrachtiger dan ooit uit komen. De Positieve Psychologie, een tak van de psychologische wetenschap die zich bezighoudt met die investering, biedt ons daar heel wat mogelijkheden toe. Met wat training kunnen we onze aandacht spanne aanzienlijk vergroten, door bewuster om te gaan met ons onderbewustzijn kunnen we het maximum halen uit onze bewuste tijd, met wat oefening en de juiste levensstijl kun je leren zien dat het glas in werkelijkheid halfvol is en met de juiste technieken kunnen we meer controle krijgen over onze slechte en goede gewoontes. Dat is geen hocus pocus, het zit allemaal in ons brein. En het vermogen zit in elk van ons. (pagina 16)

Terug naar Overzicht alle titels