Het geweld van geld : op zoek naar de economie van de economie
Lannoo Campus 2017, 288 pagina's - € 19,99
Wikipedia: Antoon Vandevelde (1952)
Korte beschrijving
Een voortreffelijk overzicht van de hoofdthema's van de hedendaagse economische ethiek door auteur Antoon Vandevelde, die filosoof en econoom is. Zelfverrijking, fraude en corruptie domineren in een economisch bestel waarin het geldmotief en het streven naar eigenbelang de overhand weten te krijgen. Aan bod komen de positieve en bedenkelijke kanten van geld (eerste en tweede hoofdstuk), de moeizame en vluchtige samenwerking tussen actoren die uitsluitend handelen vanuit eigenbelang (derde hoofdstuk) en de gevende mens (vierde hoofdstuk). Daarna volgen drie hoofdstukken over de economische ethiek vanuit de rechtvaardigheidstheorie van John Rawls. In het achtste en laatste hoofdstuk wordt alles samengevat en toegelicht aan de hand van een evenwichtige bespreking van het kapitalisme en het systeem van vrije markt. Erg goed geschreven, treffende casussen en altijd relevante literatuurverwijzingen. Zeer geschikt voor de algemeen geïnteresseerde lezer maar ook voor de deskundige. Een zaken- en auteursregister zijn helaas niet aanwezig.
Fragment uit 8. Is het kapitalisme legitiem?
Waarom het kapitalisme onder vuur ligt
Publieke goederen onder druk
In de eerste plaats leidt een zuivere markteconomie spontaan tot een onderaanbod van publieke goederen, het gaat hier om goederen waarvan het gebruik door één iemand eenzelfde gebruik door anderen niet uitsluit. Hier rijzen de collectieve-actieproblemen die we in hoofdstuk 3 hebben besproken. In een gedecentraliseerd economisch systeem hoopt iedereen dat anderen de wegen, parken en pleinen zullen onderhouden, maar kiest men zelf voor de vrijbuitersoptie. Zoals ook al eerder gezegd, is een redelijk aanbod van publieke goederen van goede kwaliteit vooral van belang voor de zwaksten in de maatschappij. Wie rijk is kan een zwembad of tennisveld in zijn tuin aanleggen. Armen en middenklassen zijn aangewezen op publieke sportvoorzieningen. Belangrijker nog is de toegankelijkheid van onderwijs en gezondheidszorg van goede kwaliteit voor de armsten. We beseffen in ons land te weinig hoe uniek een onderwijssysteem is waarin geen plaats is voor dure elitescholen en -universiteiten.
De natuur onder druk
Ook de natuur is of was in grote mate een publiek goed. De spontane logica van het kapitalisme leidt tot overexploitatie van wat er nog over is aan natuurlijke rijkdommen - overbevissing van de oceanen, vernietiging van wouden, verspilling van energiebronnen - die de aarde gedurende eeuwen heeft geaccumuleerd. Een ongereguleerd kapitalisme is kortzichtig. Het privilegieert te zeer de korte boven de lange termijn en dat is beslist niet goed voor het milieu. Zoals aangegeven in hoofdstuk 6 wordt deze tendens nog versterkt door de beloningssystemen waarmee managers van grote bedrijven zichzelf bedelen. Als de beloning van de managers door de voorwaardelijke toekenning van aandelenopties afhankelijk wordt gemaakt van de stijging van de beurskoers van het betreffende bedrijf, dan wordt een motivatie ingebouwd om op uiterst korte termijn te scoren, eventueel ten koste van het milieu en van de andere stakehouders.
Het geluk onder druk
Kapitalisme zorgt voor de laagste prijs voor de consumenten, maar het zet een geweldige druk op de producenten. Alleen de meest efficiënte bedrijven zullen op termijn overleven. Problematisch hieraan is dat mensen zowel producent als consument zijn en dat - voorbij een zeker levensminimum - hun geluk en levensvervulling minder afhangen van hun consumptiemogelijkheden dan van hun vermogen om creatief dingen te kunnen maken.
Waar globalisering ervoor zorgt dat lokale producenten, die maatschappelijk worden gewaardeerd, gemarginaliseerd raken, wordt het voor mensen ook moeilijker om gelukkig te worden. (pagina 263-265)
TED - The philosophy of love (TEDx Leuven 2013)
Lees o.a. ook: Schuld : de eerste 5000 jaar van David Graeber. Schuld (2012) of De grootste show op aarde : de mythe van de markteconomie van Koen Haegens (uit 2015)
Terug naar Overzicht alle titels
Sinds 2012 vindt u hier non-fictie boeken over onze snel en sterk veranderende tijd. Boeken over uiteenlopende, elkaar aanvullende en overlappende gebieden. Boeken die vragen oproepen. Leesbare boeken die allemaal opgenomen zijn in de collectie van de samenwerkende Noord Oost Brabantse Bibliotheken. Een instelling die uiteenlopende activiteiten organiseert over thema's die in deze boeken worden aangesneden. Boeken voor Lezers van Stavast.
donderdag 21 december 2017
woensdag 20 december 2017
Jan Terlouw
CPNB 2018, 64 pagina's - € 3,50 in de boekenweek (daarna €7,50)
Lenen als E-book via bibliotheek.nl
Wikipedia: Jan Terlouw (1931)
Tekst op website uitgever
Schrijver, politicus en natuurkundige Jan Terlouw (uitgeverij De Kring) schrijft het Boekenweekessay 2018. Het thema van de 83ste Boekenweek, die van zaterdag 10 t/m zondag 18 maart 2018 plaatsvindt, is Natuur.
De CPNB is trots dat Terlouw hiervoor de pen wil oppakken. Terlouw: “Ik ben vereerd met deze bijzondere taak. De natuur, daar horen we bij, daar dragen we mede verantwoordelijkheid voor, die moet in al zijn rijkdom worden bewaard voor hen die na ons komen. Een breed toegankelijk essay kan daarbij helpen. Ik waardeer het zeer dat de CPNB de mogelijkheid daarvoor opent en ik ga proberen daar optimaal gebruik van te maken.” Onlangs werd bekendgemaakt dat Griet Op de Beeck het Boekenweekgeschenk gaat schrijven.
Jan Terlouw (1931) werkte jaren als natuurkundige, voordat hij in 1971 besloot de politiek in te gaan. Tijdens zijn rijke politieke carrière was hij ook zeer succesvol als jeugdboekenschrijver (Lemniscaat). Hij schreef onder andere de klassiekers Koning van Katoren (1971) bekroond met de Gouden Griffel, Oorlogswinter (1972) en Briefgeheim (1973) dat eveneens een Gouden Griffel won.
Samen met zijn dochter Sanne publiceerde hij sinds 2006 onder andere zes Reders & Reders-thrillers. Ter gelegenheid van zijn 85ste verjaardag verschenen eind 2016 twee titels over het klimaat: het jeugdboek Het hebzuchtgas en de novelle Kop uit ’t zand. Terlouw hield hierbij een hartstochtelijk pleidooi in De Wereld Draait Door, dat miljoenen keren bekeken is en door jong en oud is omarmd.
En toch is alles wat we doen natuur
Fragment uit VI
Maar de natuur is in gevaar, daar is geen twijfel over. Is dat gevaar onafwendbaar en onomkeerbaar? Nee, het is oplosbaar, of minstens nog beheersbaar, als we dat willen.
De moeilijkheid is dat de ontwikkelingen zo adembenemend snel over ons heen zijn gerold. In een halve eeuw bleken ineens de economische en financiële structuren die in eeuwen waren gegroeid, niet meer houdbaar. Wat lange tijd uitstekend functioneerde en waarvan we dachten dat dat alleen maar beter zou worden, bleek ineens door ons toedoen te gaan haperen, af te brokkelen. Een financiële structuur die keer op keer crises veroorzaakt en die door in het geding zijnde belangen zeer moeilijk blijkt te wijzigen. Het resultaat is een samenleving die helemaal is gericht op groei van de economie, waarvoor bij iedere hapering als enig medicijn groei van de economie wordt aangedragen. Een oplossing die keer op keer een crisis veroorzaakt die vervolgens juist vanwege economische belangen heel moeilijk gewijzigd kan wordne. Een samenleving waarin vaker de vraag wordt gesteld wat iets oplevert dan wat belangrijk en rechtvaardig is. Een democratie die afbrokkelt ten bate van het grootkapitaal.
Wat voedsel betreft zijn we verspillend. Gemiddeld gooien we per persoon per jaar aanzienlijk meer dan honderd kilo voedsel weg. Landbouw is geïndustrialiseerd en veel te grootschalig geworden. In plaats van duurzaam, ecologisch en kleinschalig. Landen die zijn achtergebleven op het gebied van wetenschap en technologie en die dus niet over de modernste wapens beschikten zoals wij, hebben we leeggeroofd. Technologie heeft voor een belangrijk deel door zijn stormachtige ontwikkeling de inrichting van onze samenleving gedicteerd.
Deze ommekeer dringt niet snel genoeg tot ons door. We zien geen kans die foute koer te wijzigen. Niet omdat het niet mogelijk is, maar omdat we niet beseffen wat we aan het doen zijn, en dat het roer dringend om moet. En ook dat het best mogelijk is met behoud van ons welzijn, met behoud van de meest essentiële voordelen die wetenschap en technologie ons hebben gebracht, zelfs zonder veel te hoeven inleveren op ons niveau van welvaart.
We bevoordelen grootschaligheid. Hoe meer elektriciteit een bedrijf gebruikt, des te lager het tarief. Landbouw wordt nog steeds verder geïntensiveerd. Multinationals worden met het vooruitzicht op belastingvoordelen naar Nederland gelokt. Volgens hardnekkige geruchten houden sommige ondernemers bewust, om commerciële redenen, de houdbaarheidstijd van hun producten kort. Economisch gewin zit diep ingebakken in het systeem.
Dat wil echter helemaal niet zeggen dat het niet anders kan. Het kan wel degelijk. (pagina 57-60)
Zonder enige twijfel heeft het CPNB Jan Terlouw gevraagd om het boekenweekessay te schrijven omdat hij enkele keren in de DWDD een warm pleidooi hield om als mensheid eindelijk eens te beginnen met serieuze maatregelen om 'iets' te doen aan het klimaatprobleem. Het ging om deze afleveringen
Het pleidooi van Jan Terlouw: touwtje uit de brievenbus (30 november 2016)
Jan Terlouw : een jaar later (5 december 2017)
Jan Terlouw in de theaters (25 januari 2018)
Lees vooral ook De kanarie in de kolenmijn van Marianna Thieme & Ewald Engelen (2016) & Donuteconomie : in zeven stappen naar een economie voor de 21e eeuw van Kate Raworth (2017). Philipp Blom verwoordt op zijn manier in Wat op het spel staat eenzelfde noodzaak om 'wakker te worden' (2017)
Of klik hier voor een overzicht van tientallen boeken waarin nagedacht wordt over een 'andere' economie & hier voor tientallen boeken over onze milieuproblemen en -opgaven.
Optreden in Veghel
Op zaterdag 17 maart geeft Jan Terlouw op verzoek van de bibliotheek een lezing in de Cultuurfabriek op de Noordkade in Veghel.
Klik hier voor meer informatie en kaartverkoop
Artikel: Jan Terlouw: 'Ik wou het eerste, maar ik denk het tweede.' (februari 2018)
Artikel: We gaan toch niet zitten wachten tot het milieu drastische maatregelen neemt (maart 2018) over een lezing van Jan Terlouw en een cd van Laurie Anderson
Terug naar Overzicht alle titels
maandag 11 december 2017
Max Tegmark
Life 3.0 : mens zijn in het tijdperk van kunstmatige intelligentie
Maven 2017, 496 pagina's - € 24,50
Lenen als E-book via bibliotheek.nl
Oorspronkelijke uitgave: Life 3.0 : being human in the age of artificial intelligence (2017)
Wikipedia: Max Tegmark (1967)
Korte beschrijving
Diepgravende, gepassioneerde studie over de mogelijk snelle ontwikkeling van kunstmatige intelligentie (KI). De auteur, hoogleraar kosmologie aan MIT, is zeer betrokken bij organisatie en vormgeving van de wetenschappelijke discussie over KI. Hij heeft in 2014 initiatieven ontplooid om wetenschappers, technologen, filosofen en industriëlen hierbij te betrekken. In de eerste drie hoofdstukken beschrijft de auteur deze inspanningen en achtergrond van een onderzoekprogramma. Als inleiding op deze hoofdstukken opent het boek met een SF-schets waarin geavanceerde KI wereldmacht verwerft. Deze inleiding en de hoofdstukken die daarop volgen benoemt de auteur als uiterst speculatief. Tegelijkertijd onderbouwt hij zijn toekomstverkenningen met kosmologische en natuurkundige wetten en verschijnselen die zeer relevant zijn. Ethische en filosofische aspecten van KI krijgen ook aandacht. De epiloog vat de stand van zaken in 2017 bij het 'Future of Life institute' samen. Een uitgebreid notenapparaat verwijst naar boeken en internetbronnen. Met trefwoordenregister.
Max Tegmark is professor natuurkunde aan MIT en volgens Forbes een van de tien mensen die de wereld kunnen veranderen. Hij is auteur van de bestseller Our Mathematical Universe en schittert regelmatig in wetenschappelijke documentaires. Samen met onder anderen Elon Musk en Stephen Hawking zet hij zich in om de risico’s én de mogelijkheden van kunstmatige intelligentie in kaart te brengen en om onze samenleving hier beter op voor te bereiden.
Tekst op website uitgever
Max Tegmark, MIT-wetenschapper en oprichter van het Future of Life Institute, geeft in Life 3.0 een toegankelijke, nuchtere en praktische beschrijving van de gevolgen van Kunstmatige Intelligentie (KI).
Hij laat zien hoe onze banen, scholen, gezondheid, rechtspraak, politiek en talloze andere gebieden ingrijpend zullen veranderen en verkent de meest essentiële vragen van onze tijd: kunnen we onze welvaart laten groeien door automatisering?
Kunnen we garanderen dat intelligente systemen doen wat wij willen zonder te crashen of gehackt te worden? Moeten we bang zijn voor een wedloop in autonome wapens? Zullen machines ons vervangen, of zal KI het leven op aarde doen bloeien als nooit tevoren?
Van superintelligentie tot zingeving, van wat bewust zijn betekent tot de toekomst van leven in het universum: Life 3.0 stelt je in staat om deel te nemen aan de belangrijkste discussie van onze tijd.
Fragment uit Het vervolg : de komende tienduizend jaar
Nazaten
Laten we nu naar een scenario kijken waarin de mens ook uitsterft, maar dat sommigen onder ons toch beter zal bevallen, omdat de KI's hier eerder als onze opvolgers dan als onze verdelgers worden beschouwd. In zijn boek Mind Children onderschrijft Hans Moravec dit standpunt: ' Wij mensen zullen een poos van hun inspanningen profiteren, maar vroeg of laat zullen ze, net als hun natuurlijke kinderen, hun eigen weg zoeken terwijl wij, hun bejaarde ouders, stilaan ons einde tegemoet gaan.'
Ouders van een kind dat slimmer is dan zijzelf, dat van hen leert en iets tot stand brengt waarvan zij alleen maar hebben kunnen dromen, zijn waarschijnlijk blij en trots, zelfs als ze weten dat ze dat niet meer allemaal zullen meemaken. Op vergelijkbare wijzen nemen KI's het van de mens over, maar ze gunnen ons een eervol afscheid dat maakt dat wij hen als waardige nazaten beschouwen. Alle mensen krijgen een aanbiddelijk robotkind met superieure sociale vaardigheden dat van hen leert, hun normen en waarden overneemt en hen met trots en voldoening vervult. De mensen sterven gaandeweg uit via een wereldwijde éénkindpolitiek, maar worden tot het einde toe met zoveel zorg en aandacht omringd dat ze het gevoel hebben dat ze het beter hebben getroffen dan alle generaties voor hen.
Wat zou jij daarvan vinden? We zijn immers vertrouwd met de gedachte dat wij en alle mensen die we kennen er op een dag niet meer zullen zijn, dus het enige verschil is hier dat onze nazaten anders zullen zijn dan wij, en vermoedelijk ook nog eens kundiger, nobeler en deugdzamer.
Misschien is die wereldwijde éénkindpolitiek niet eens nodig: als de KI's een eind maken aan alle armoede en alle mensen de kans geven om een rijk en inspirerend leven te leiden, is de bijbehorende daling van het geboortecijfer misschien al genoeg om de mens te laten uitsterven, zoals hiervoor al is beschreven. Zo'n vrijwillige ondergang zou nog sneller kunnen verlopen als de door KI aangedreven technologie zowel afleiding biedt dat bijna niemand zich nog bekommert om het krijgen van kinderen. Zo zijn we in het egalitair-utopische-scenario als de Vites tegengekomen, die zo verrukt waren over hun virtuele realiteit dat ze nauwelijks nog interesse had in het gebruiken of reproduceren van hun fysieke lichaam. Ook hier zou de laatste lichting mensen het gevoel hebben dat ze tot de gelukkigste generatie aller tijden behoorde, en intenser dan ooit van het leven genieten, tot op het allerlaatst. (pagina 270-271)
Youtube - Prof. Max Tegmark - Life 3.0: Being Human in the Age of Artificial Intelligence
Lees vooral ook: Homo Deus : een kleine geschiedenis van de toekomst van Yuval Noah Harari (uit 2017)
Artikel: AI is te belangrijk om over te laten aan grote techbedrijven en overheden. (juli 2019)
Terug naar Overzicht alle titels
Maven 2017, 496 pagina's - € 24,50
Lenen als E-book via bibliotheek.nl
Oorspronkelijke uitgave: Life 3.0 : being human in the age of artificial intelligence (2017)
Wikipedia: Max Tegmark (1967)
Korte beschrijving
Diepgravende, gepassioneerde studie over de mogelijk snelle ontwikkeling van kunstmatige intelligentie (KI). De auteur, hoogleraar kosmologie aan MIT, is zeer betrokken bij organisatie en vormgeving van de wetenschappelijke discussie over KI. Hij heeft in 2014 initiatieven ontplooid om wetenschappers, technologen, filosofen en industriëlen hierbij te betrekken. In de eerste drie hoofdstukken beschrijft de auteur deze inspanningen en achtergrond van een onderzoekprogramma. Als inleiding op deze hoofdstukken opent het boek met een SF-schets waarin geavanceerde KI wereldmacht verwerft. Deze inleiding en de hoofdstukken die daarop volgen benoemt de auteur als uiterst speculatief. Tegelijkertijd onderbouwt hij zijn toekomstverkenningen met kosmologische en natuurkundige wetten en verschijnselen die zeer relevant zijn. Ethische en filosofische aspecten van KI krijgen ook aandacht. De epiloog vat de stand van zaken in 2017 bij het 'Future of Life institute' samen. Een uitgebreid notenapparaat verwijst naar boeken en internetbronnen. Met trefwoordenregister.
Max Tegmark is professor natuurkunde aan MIT en volgens Forbes een van de tien mensen die de wereld kunnen veranderen. Hij is auteur van de bestseller Our Mathematical Universe en schittert regelmatig in wetenschappelijke documentaires. Samen met onder anderen Elon Musk en Stephen Hawking zet hij zich in om de risico’s én de mogelijkheden van kunstmatige intelligentie in kaart te brengen en om onze samenleving hier beter op voor te bereiden.
Tekst op website uitgever
Max Tegmark, MIT-wetenschapper en oprichter van het Future of Life Institute, geeft in Life 3.0 een toegankelijke, nuchtere en praktische beschrijving van de gevolgen van Kunstmatige Intelligentie (KI).
Hij laat zien hoe onze banen, scholen, gezondheid, rechtspraak, politiek en talloze andere gebieden ingrijpend zullen veranderen en verkent de meest essentiële vragen van onze tijd: kunnen we onze welvaart laten groeien door automatisering?
Kunnen we garanderen dat intelligente systemen doen wat wij willen zonder te crashen of gehackt te worden? Moeten we bang zijn voor een wedloop in autonome wapens? Zullen machines ons vervangen, of zal KI het leven op aarde doen bloeien als nooit tevoren?
Van superintelligentie tot zingeving, van wat bewust zijn betekent tot de toekomst van leven in het universum: Life 3.0 stelt je in staat om deel te nemen aan de belangrijkste discussie van onze tijd.
Fragment uit Het vervolg : de komende tienduizend jaar
Nazaten
Laten we nu naar een scenario kijken waarin de mens ook uitsterft, maar dat sommigen onder ons toch beter zal bevallen, omdat de KI's hier eerder als onze opvolgers dan als onze verdelgers worden beschouwd. In zijn boek Mind Children onderschrijft Hans Moravec dit standpunt: ' Wij mensen zullen een poos van hun inspanningen profiteren, maar vroeg of laat zullen ze, net als hun natuurlijke kinderen, hun eigen weg zoeken terwijl wij, hun bejaarde ouders, stilaan ons einde tegemoet gaan.'
Ouders van een kind dat slimmer is dan zijzelf, dat van hen leert en iets tot stand brengt waarvan zij alleen maar hebben kunnen dromen, zijn waarschijnlijk blij en trots, zelfs als ze weten dat ze dat niet meer allemaal zullen meemaken. Op vergelijkbare wijzen nemen KI's het van de mens over, maar ze gunnen ons een eervol afscheid dat maakt dat wij hen als waardige nazaten beschouwen. Alle mensen krijgen een aanbiddelijk robotkind met superieure sociale vaardigheden dat van hen leert, hun normen en waarden overneemt en hen met trots en voldoening vervult. De mensen sterven gaandeweg uit via een wereldwijde éénkindpolitiek, maar worden tot het einde toe met zoveel zorg en aandacht omringd dat ze het gevoel hebben dat ze het beter hebben getroffen dan alle generaties voor hen.
Wat zou jij daarvan vinden? We zijn immers vertrouwd met de gedachte dat wij en alle mensen die we kennen er op een dag niet meer zullen zijn, dus het enige verschil is hier dat onze nazaten anders zullen zijn dan wij, en vermoedelijk ook nog eens kundiger, nobeler en deugdzamer.
Misschien is die wereldwijde éénkindpolitiek niet eens nodig: als de KI's een eind maken aan alle armoede en alle mensen de kans geven om een rijk en inspirerend leven te leiden, is de bijbehorende daling van het geboortecijfer misschien al genoeg om de mens te laten uitsterven, zoals hiervoor al is beschreven. Zo'n vrijwillige ondergang zou nog sneller kunnen verlopen als de door KI aangedreven technologie zowel afleiding biedt dat bijna niemand zich nog bekommert om het krijgen van kinderen. Zo zijn we in het egalitair-utopische-scenario als de Vites tegengekomen, die zo verrukt waren over hun virtuele realiteit dat ze nauwelijks nog interesse had in het gebruiken of reproduceren van hun fysieke lichaam. Ook hier zou de laatste lichting mensen het gevoel hebben dat ze tot de gelukkigste generatie aller tijden behoorde, en intenser dan ooit van het leven genieten, tot op het allerlaatst. (pagina 270-271)
Youtube - Prof. Max Tegmark - Life 3.0: Being Human in the Age of Artificial Intelligence
Lees vooral ook: Homo Deus : een kleine geschiedenis van de toekomst van Yuval Noah Harari (uit 2017)
Artikel: AI is te belangrijk om over te laten aan grote techbedrijven en overheden. (juli 2019)
Terug naar Overzicht alle titels
Jurriën Rood
Filosofie van de jamsessie : of Hoe we kunnen samenwerken in vrijheid
Lemniscaat 2017, 245 pagina's - € 19,95
Wikipedia: Jurriën Rood (1955)
Korte beschrijving
Filosofische problemen zijn best goed uit te leggen. Dit boek is daar een schitterend voorbeeld van. Het probleem in kwestie is de gespannen relatie tussen individu en samenleving: het moderne individu eist alle ruimte op en de ander kan maar beter buiten blijven. Volgens de schrijver zit daar een fundamentele misvatting onder, een misvatting met betrekking tot het begrip 'vrijheid'. Hij maakt dat duidelijk aan de hand van een uitvoerige bespreking van wat er goed maar vooral ook wat er fout kan gaan bij een jamsessie, een spontane onvoorbereide vorm van muzikaal samenspel (de schrijver is niet alleen filosoof maar ook saxofonist). In het tweede deel van zijn boek gebruikt hij dat voorbeeld bij zijn analyse van het wijsgerig vrijheidsbegrip, en daarbij laat hij zien dat vrijheid pas vorm kan krijgen in het vrijwillig invoegen in een kader van regels. Een belangrijk boek, en uitermate leesbaar. Met bronvermelding en een internetsite met beeld- en geluidsfragmenten.
Korte beschrijving op website uitgever
Als amateursaxofonist heeft Jurriën Rood vijfentwintig jaar ervaring met het spelen in jamsessies, met alle bijbehorende hoogte- en dieptepunten. Als filosoof beschouwt hij de jam als een experiment van mensen die elkaar (nog) niet kennen en in vrijheid met elkaar samenwerken. Het is een prachtige metafoor voor het openbare leven en het publieke debat.
De vragen die bij de jam spelen, zijn vragen die ons allemaal aangaan. Waarom verloopt vrije samenwerking soms zo moeizaam? Hoeveel regels hebben we nodig en welke rol speelt autoriteit daarbij? En vooral: is het onze beperkte opvatting van vrijheid die ons hier in de weg zit? Wij denken vaak dat vrijheid wordt beperkt door regels, maar Jurriën Rood laat zien dat regels juist vrijheid kunnen schéppen, zowel in de muziek als in de maatschappij.
'De jam is een avontuur van vrijheid en spontane samenwerking. Soms. Het kan ook een opgebroken weg zijn van tegenwerking, disharmonie en stuurloosheid. Waar ligt dat aan?
Hé, houd even op met je gefilosofeer, ze zijn weer begonnen! Naar muziek moet je luisteren. Lekker nummer, dit. Hard ook. Een telefoon. Nee, nu niet, ik hoor je niet, ik zit bij de jam!'
Klik hier voor een website met achtergrondinformatie bij/over dit boek
Fragment
"Mensen die geconcentreerd werken, spelen of sporten denken niet over zichzelf na en zijn eenvoudig tevreden. Zij bevinden zich dan in de flow, een soort van trance. ‘We zijn het gelukkigst als we ons optimaal concentreren. Niet op onszelf, maar op ons handelen’, zo vat de Duitse filosoof Richard David Precht het verschijnsel samen in een boek met de veelzeggende titel Die Kunst, kein Egoist zu sein. De jamsessie op z’n best kan gezien worden als oefening in het bereiken van een gemeenschappelijke flow. En inderdaad draait het zowel bij de jam als bij andere vrijwillige collectiviteit steeds om dit punt: geen pure egoïst te zijn.
Muziekervaringen moeten niet onder te veel woorden bedolven worden, maar met het oog op de bruikbaarheid van het jam-model is het toch zinvol om de bijbehorende jamhouding expliciet te benoemen. Het is een houding die op veel andere terreinen voorkomt en er is dan ook een heel arsenaal aan termen voor beschikbaar: Onzelfzuchtigheid. Vertrouwen. Openstaan. Luisteren. Gunnen. Helpen. Dienstbaar zijn. Onbaatzuchtigheid. Een lijstje dat iedereen gemakkelijk zelf kan aanvullen. De grootste gemene deler is een ego-arme grondhouding. Of wat bescheidener: een houding die het ego niet zo groot opblaast dat het al het andere onzichtbaar maakt. Althans: die dat regelmatig weet te realiseren. Laten we dit de jam-modus noemen, als contrast met een ego-modus.
Komen we met deze jam-modus nu niet gewoon uit bij een idealistische beschrijving van de ‘goede mens’ in de ‘ideale maatschappij’, een utopische constructie die wel erg naïef is? Eigenlijk niet: we kunnen nuchter vaststellen dat de jamsessie niet utopisch is maar reëel, en dat ze op haar top inderdaad doorkijkjes biedt naar fraaie vormen van onvoorbereide samenwerking. Met deze belangrijke kanttekening: de jam-modus is geen exclusieve houding die alle andere uitsluit. Ernaast blijft de ego-modus gewoon bestaan en actief meespelen. Het resultaat is een heen-en-weer-gaan, waarbij de jamhouding de richting bepaalt.
Door beide modi als begrippen tegenover elkaar te stellen, doen we geen recht aan het idee dat het ego door de jam niet zozeer wordt uitgewist, als wel opgetild. In de jam zijn ego’s nog volop zichtbaar, naast onzelfzuchtigheid bestaat er nog steeds pure zelfgerichtheid. De jam-modus is in feite geen tegenstelling met, maar een opbouw op en verbetering van de ego-modus binnen situaties van samenwerking. Anders gezegd, het is in het belang van het ego, of van de individuele vrijheid, om eraan mee te doen: de muziek wordt er beter door. Het is óók welbegrepen eigenbelang om deze collectiviteit te ondersteunen. En omgekeerd is wat ik hier ego-modus heb genoemd, in feite een uitdrukking van kortzichtig eigenbelang: de muziek wordt op den duur saai, of erger. De gevolgen van zulk kortzichtig eigenbelang komen duidelijk naar voren in ons publieke leven".
Terug naar Overzicht alle titels
Lemniscaat 2017, 245 pagina's - € 19,95
Wikipedia: Jurriën Rood (1955)
Korte beschrijving
Filosofische problemen zijn best goed uit te leggen. Dit boek is daar een schitterend voorbeeld van. Het probleem in kwestie is de gespannen relatie tussen individu en samenleving: het moderne individu eist alle ruimte op en de ander kan maar beter buiten blijven. Volgens de schrijver zit daar een fundamentele misvatting onder, een misvatting met betrekking tot het begrip 'vrijheid'. Hij maakt dat duidelijk aan de hand van een uitvoerige bespreking van wat er goed maar vooral ook wat er fout kan gaan bij een jamsessie, een spontane onvoorbereide vorm van muzikaal samenspel (de schrijver is niet alleen filosoof maar ook saxofonist). In het tweede deel van zijn boek gebruikt hij dat voorbeeld bij zijn analyse van het wijsgerig vrijheidsbegrip, en daarbij laat hij zien dat vrijheid pas vorm kan krijgen in het vrijwillig invoegen in een kader van regels. Een belangrijk boek, en uitermate leesbaar. Met bronvermelding en een internetsite met beeld- en geluidsfragmenten.
Korte beschrijving op website uitgever
Als amateursaxofonist heeft Jurriën Rood vijfentwintig jaar ervaring met het spelen in jamsessies, met alle bijbehorende hoogte- en dieptepunten. Als filosoof beschouwt hij de jam als een experiment van mensen die elkaar (nog) niet kennen en in vrijheid met elkaar samenwerken. Het is een prachtige metafoor voor het openbare leven en het publieke debat.
De vragen die bij de jam spelen, zijn vragen die ons allemaal aangaan. Waarom verloopt vrije samenwerking soms zo moeizaam? Hoeveel regels hebben we nodig en welke rol speelt autoriteit daarbij? En vooral: is het onze beperkte opvatting van vrijheid die ons hier in de weg zit? Wij denken vaak dat vrijheid wordt beperkt door regels, maar Jurriën Rood laat zien dat regels juist vrijheid kunnen schéppen, zowel in de muziek als in de maatschappij.
'De jam is een avontuur van vrijheid en spontane samenwerking. Soms. Het kan ook een opgebroken weg zijn van tegenwerking, disharmonie en stuurloosheid. Waar ligt dat aan?
Hé, houd even op met je gefilosofeer, ze zijn weer begonnen! Naar muziek moet je luisteren. Lekker nummer, dit. Hard ook. Een telefoon. Nee, nu niet, ik hoor je niet, ik zit bij de jam!'
Klik hier voor een website met achtergrondinformatie bij/over dit boek
Fragment
"Mensen die geconcentreerd werken, spelen of sporten denken niet over zichzelf na en zijn eenvoudig tevreden. Zij bevinden zich dan in de flow, een soort van trance. ‘We zijn het gelukkigst als we ons optimaal concentreren. Niet op onszelf, maar op ons handelen’, zo vat de Duitse filosoof Richard David Precht het verschijnsel samen in een boek met de veelzeggende titel Die Kunst, kein Egoist zu sein. De jamsessie op z’n best kan gezien worden als oefening in het bereiken van een gemeenschappelijke flow. En inderdaad draait het zowel bij de jam als bij andere vrijwillige collectiviteit steeds om dit punt: geen pure egoïst te zijn.
Muziekervaringen moeten niet onder te veel woorden bedolven worden, maar met het oog op de bruikbaarheid van het jam-model is het toch zinvol om de bijbehorende jamhouding expliciet te benoemen. Het is een houding die op veel andere terreinen voorkomt en er is dan ook een heel arsenaal aan termen voor beschikbaar: Onzelfzuchtigheid. Vertrouwen. Openstaan. Luisteren. Gunnen. Helpen. Dienstbaar zijn. Onbaatzuchtigheid. Een lijstje dat iedereen gemakkelijk zelf kan aanvullen. De grootste gemene deler is een ego-arme grondhouding. Of wat bescheidener: een houding die het ego niet zo groot opblaast dat het al het andere onzichtbaar maakt. Althans: die dat regelmatig weet te realiseren. Laten we dit de jam-modus noemen, als contrast met een ego-modus.
Komen we met deze jam-modus nu niet gewoon uit bij een idealistische beschrijving van de ‘goede mens’ in de ‘ideale maatschappij’, een utopische constructie die wel erg naïef is? Eigenlijk niet: we kunnen nuchter vaststellen dat de jamsessie niet utopisch is maar reëel, en dat ze op haar top inderdaad doorkijkjes biedt naar fraaie vormen van onvoorbereide samenwerking. Met deze belangrijke kanttekening: de jam-modus is geen exclusieve houding die alle andere uitsluit. Ernaast blijft de ego-modus gewoon bestaan en actief meespelen. Het resultaat is een heen-en-weer-gaan, waarbij de jamhouding de richting bepaalt.
Door beide modi als begrippen tegenover elkaar te stellen, doen we geen recht aan het idee dat het ego door de jam niet zozeer wordt uitgewist, als wel opgetild. In de jam zijn ego’s nog volop zichtbaar, naast onzelfzuchtigheid bestaat er nog steeds pure zelfgerichtheid. De jam-modus is in feite geen tegenstelling met, maar een opbouw op en verbetering van de ego-modus binnen situaties van samenwerking. Anders gezegd, het is in het belang van het ego, of van de individuele vrijheid, om eraan mee te doen: de muziek wordt er beter door. Het is óók welbegrepen eigenbelang om deze collectiviteit te ondersteunen. En omgekeerd is wat ik hier ego-modus heb genoemd, in feite een uitdrukking van kortzichtig eigenbelang: de muziek wordt op den duur saai, of erger. De gevolgen van zulk kortzichtig eigenbelang komen duidelijk naar voren in ons publieke leven".
Terug naar Overzicht alle titels
donderdag 7 december 2017
Bob Crébas
Het land van goed naar beter : op zoek naar Blue Zone NL
Water 2017, 318 pagina's - € 19,95
Wikipedia: Bob Crébas (1951) en zijn website
Korte beschrijving
Uitdagend werk dat nogal enthousiast wil bijdragen aan een bloeiend Nederland: op sociaal vlak, op economisch vlak en op menselijk vlak. Bob Crébas, de man achter marktplaats.nl, heeft op de sociale ladder zowat overal gestaan: bijstandstrekker, ondernemer en miljonair. Vanuit die ervaringen deelt hij zijn oplossingen voor de problemen waar de samenleving op dit moment voor staat. Geen grote theorieën, geen algemene principes; neen, Crébas doet concrete voorstellen. Op tweedehands spullen moet de btw fors omlaag, vervuilers moeten zwaarder belast worden en de arbeidswetgeving is dringend aan verandering toe. De vele voorstellen klinken realistisch, acceptabel en in een onbewaakt moment durf je je af te vragen hoe het in ’s hemelsnaam mogelijk is dat ze nog niet gerealiseerd zijn. De kritische blik ziet dat Crébas enkel de grote voordelen van zijn visie naar voren schuift en niet meteen probeert om ook de gevolgen van bepaalde keuzes in kaart te brengen. Niettemin: inspirerend en als een kwart van de voorstellen het haalt, zijn we op de goede weg. Waardevolle bijdrage aan het hedendaagse politieke debat. Met bronnen van inspiratie en noten.
Korte beschrijving op website
In ons land heeft niet iedereen het even goed. Miljoenen mensen worstelen met hun werk, inkomen, schulden, huisvesting en gezondheid. Het verschil in gezonde levensverwachting tussen arm en rijk is gemiddeld 15 jaar. Aan hun lot overgelaten burgers zijn een gewillige prooi voor nationalisten. Een fraaier perspectief bieden de Blue Zones: gebieden in de wereld waar mensen in goede gezondheid opvallend oud worden. Met de succesfactoren van de Blue Zones in het achterhoofd beschrijft dit boek hoe we iedereen een gezonde uitgangspositie kunnen geven voor een lang en gelukkig leven. Of vinden we 'goed' goed genoeg? Het Land van Goed naar Beter wil inspireren en bijdragen aan het debat over de toekomst van Nederland. Bob Crébas (1951) schrijft ongebonden en onbevangen vanuit zijn achtergrond als bijstandtrekker, werknemer, ondernemer en Marktplaats.nl miljonair. Crébas groeide op als boerenzoon in Bant, Noordoostpolder. Hij is getrouwd met Carla Wobma. Ze hebben twee zonen en zes kleinkinderen.
Bob Crébas (1951) omschrijft zichzelf op zijn website als volgt
Vanuit mijn achtergrond als werkloze bijstandtrekker, werknemer, ondernemer en marktplaats.nl miljonair schrijf ik ongebonden en onbevangen. Ik wil bijdragen aan het debat over de toekomst van ons land en een alternatief helpen formuleren tegen nationalisme. Te veel burgers vallen buiten de boot en tegen de tijdgeest in bepleit ik een zorgzame actieve overheid.
Fragment uit (de) inleiding
Een samenleving die haar burgers niet in- maar uitschakelt, blaast zichzelf op. Daar is geen terrorist voor nodig. Meer dan een miljoen Nederlanders staan buiten het arbeidsproces met een werkloosheids- of een arbeids ongeschiktheidsuitkering, anderen struinen radeloos rond op de arbeidsmarkt met een tijdelijke, vaak slechtbetaalde baan. Er is veel angst, onvrede en stress. Sommige politici beantwoorden de schreeuw om hulp, met nationalisme. Hun nadruk op het eigen kortetermijnbelang doet afbreuk aan het gemeenschappelijke, internationale langetermijnbelang.
Historici herkennen inmiddels patronen die het ergste doen vrezen. Er groeit haat binnen de westerse samenleving nu de verschillende sociale milieus elkaar niet meer lijken te willen verstaan. Het kan alle kanten op met ons land, Europa en met de wereld. En onze inbreng doet ertoe, of je nu wilt of niet. Je kunt je handen in de zakken houden of uit de mouwen steken, je kunt gaan stemmen of niet. De uitslag en gevolgen ontrollen zich toch wel. En ook al kijk je weg, je zet er de tijd niet mee stil. De toekomst is onvermijdelijk en jij bent deelgenoot. De mensheid heeft de afgelopen eeuwen veel goeds tot stand gebracht. Blijven we vooruitgang boeken of raken we in verval?
Een volk hoort zich het lot aan te trekken van medeburgers in een ongemakkelijke situattie. Dit is bovendien de beste remedie tegen het nationalisme en de enige manier om voldoende draagvlak te vinden voor de aanpak van wereldproblemen zoals de opwarming van de aarde. Vanuit mijn rol als uitkeringstrekker, werknemer en werkgever hoop ik een inspirerende bijdrage te leveren aan het debat over de toekomst van Nederland. Ik baseer me daarbij op artikelen in de media; het goede werk van journlisten en wetenschappers, waarbij ik zo vrij ben geweest mijn betoog bij elkaar te zappen. Dezelfde berichten doken vaak in vrijwel dezelfde woorden overal weer op, in dat geval heb ik zoveel mogelijk de originele bron opgevoerd. Dit boek is geen wetenschappelijk werkstuk en voor de leesbaarheid laat ik punten liggen. Bovendien generaliseer en provoceer ik af en toe. Of, in de ogen van sommigen: vaak! Bij elke zin passen bedenkingen, die gun ik de lezer. In dit boek wil ik vooral overbrengen dat we een ruimhartige, actieve overheid nodig hebben, opdat een goed land een beter land wordt. Dat kan door samen een gezonde leefomgeving te bouwen voor iedereen. Een samenleving die mensen niet uit-, maar inschakelt.
Kapitalisme, communisme, socialisme, neoliberalisme, staatskapitalisme, behaagziek populisme - ik wil het klein houden. Wat heb je aan ideologie? Het draait om levensgeluk. In je huis, stad en streek. Een samenleving hoort een prettige, gezonde en veilige leefomgeving te zijn voor al haar burgers. Waarbij ieder mens ertoe doet en kan bijdragen aan het geheel. (pagina 13-15)
Youtube - Marktplaats-oprichter schrijft boek over een beter Nederland (oktober 2017)
Lees ook: Ons land kan menselijker : naar een economie die de samenleving verbetert van Henk van Tuinen (uit 2013) of Donuteconomie : in zeven stappen naar een economie voor de 21e eeuw van Kate Raworth.
Terug naar Overzicht alle titels
Water 2017, 318 pagina's - € 19,95
Wikipedia: Bob Crébas (1951) en zijn website
Korte beschrijving
Uitdagend werk dat nogal enthousiast wil bijdragen aan een bloeiend Nederland: op sociaal vlak, op economisch vlak en op menselijk vlak. Bob Crébas, de man achter marktplaats.nl, heeft op de sociale ladder zowat overal gestaan: bijstandstrekker, ondernemer en miljonair. Vanuit die ervaringen deelt hij zijn oplossingen voor de problemen waar de samenleving op dit moment voor staat. Geen grote theorieën, geen algemene principes; neen, Crébas doet concrete voorstellen. Op tweedehands spullen moet de btw fors omlaag, vervuilers moeten zwaarder belast worden en de arbeidswetgeving is dringend aan verandering toe. De vele voorstellen klinken realistisch, acceptabel en in een onbewaakt moment durf je je af te vragen hoe het in ’s hemelsnaam mogelijk is dat ze nog niet gerealiseerd zijn. De kritische blik ziet dat Crébas enkel de grote voordelen van zijn visie naar voren schuift en niet meteen probeert om ook de gevolgen van bepaalde keuzes in kaart te brengen. Niettemin: inspirerend en als een kwart van de voorstellen het haalt, zijn we op de goede weg. Waardevolle bijdrage aan het hedendaagse politieke debat. Met bronnen van inspiratie en noten.
Korte beschrijving op website
In ons land heeft niet iedereen het even goed. Miljoenen mensen worstelen met hun werk, inkomen, schulden, huisvesting en gezondheid. Het verschil in gezonde levensverwachting tussen arm en rijk is gemiddeld 15 jaar. Aan hun lot overgelaten burgers zijn een gewillige prooi voor nationalisten. Een fraaier perspectief bieden de Blue Zones: gebieden in de wereld waar mensen in goede gezondheid opvallend oud worden. Met de succesfactoren van de Blue Zones in het achterhoofd beschrijft dit boek hoe we iedereen een gezonde uitgangspositie kunnen geven voor een lang en gelukkig leven. Of vinden we 'goed' goed genoeg? Het Land van Goed naar Beter wil inspireren en bijdragen aan het debat over de toekomst van Nederland. Bob Crébas (1951) schrijft ongebonden en onbevangen vanuit zijn achtergrond als bijstandtrekker, werknemer, ondernemer en Marktplaats.nl miljonair. Crébas groeide op als boerenzoon in Bant, Noordoostpolder. Hij is getrouwd met Carla Wobma. Ze hebben twee zonen en zes kleinkinderen.
Bob Crébas (1951) omschrijft zichzelf op zijn website als volgt
Vanuit mijn achtergrond als werkloze bijstandtrekker, werknemer, ondernemer en marktplaats.nl miljonair schrijf ik ongebonden en onbevangen. Ik wil bijdragen aan het debat over de toekomst van ons land en een alternatief helpen formuleren tegen nationalisme. Te veel burgers vallen buiten de boot en tegen de tijdgeest in bepleit ik een zorgzame actieve overheid.
Fragment uit (de) inleiding
Een samenleving die haar burgers niet in- maar uitschakelt, blaast zichzelf op. Daar is geen terrorist voor nodig. Meer dan een miljoen Nederlanders staan buiten het arbeidsproces met een werkloosheids- of een arbeids ongeschiktheidsuitkering, anderen struinen radeloos rond op de arbeidsmarkt met een tijdelijke, vaak slechtbetaalde baan. Er is veel angst, onvrede en stress. Sommige politici beantwoorden de schreeuw om hulp, met nationalisme. Hun nadruk op het eigen kortetermijnbelang doet afbreuk aan het gemeenschappelijke, internationale langetermijnbelang.
Historici herkennen inmiddels patronen die het ergste doen vrezen. Er groeit haat binnen de westerse samenleving nu de verschillende sociale milieus elkaar niet meer lijken te willen verstaan. Het kan alle kanten op met ons land, Europa en met de wereld. En onze inbreng doet ertoe, of je nu wilt of niet. Je kunt je handen in de zakken houden of uit de mouwen steken, je kunt gaan stemmen of niet. De uitslag en gevolgen ontrollen zich toch wel. En ook al kijk je weg, je zet er de tijd niet mee stil. De toekomst is onvermijdelijk en jij bent deelgenoot. De mensheid heeft de afgelopen eeuwen veel goeds tot stand gebracht. Blijven we vooruitgang boeken of raken we in verval?
Een volk hoort zich het lot aan te trekken van medeburgers in een ongemakkelijke situattie. Dit is bovendien de beste remedie tegen het nationalisme en de enige manier om voldoende draagvlak te vinden voor de aanpak van wereldproblemen zoals de opwarming van de aarde. Vanuit mijn rol als uitkeringstrekker, werknemer en werkgever hoop ik een inspirerende bijdrage te leveren aan het debat over de toekomst van Nederland. Ik baseer me daarbij op artikelen in de media; het goede werk van journlisten en wetenschappers, waarbij ik zo vrij ben geweest mijn betoog bij elkaar te zappen. Dezelfde berichten doken vaak in vrijwel dezelfde woorden overal weer op, in dat geval heb ik zoveel mogelijk de originele bron opgevoerd. Dit boek is geen wetenschappelijk werkstuk en voor de leesbaarheid laat ik punten liggen. Bovendien generaliseer en provoceer ik af en toe. Of, in de ogen van sommigen: vaak! Bij elke zin passen bedenkingen, die gun ik de lezer. In dit boek wil ik vooral overbrengen dat we een ruimhartige, actieve overheid nodig hebben, opdat een goed land een beter land wordt. Dat kan door samen een gezonde leefomgeving te bouwen voor iedereen. Een samenleving die mensen niet uit-, maar inschakelt.
Kapitalisme, communisme, socialisme, neoliberalisme, staatskapitalisme, behaagziek populisme - ik wil het klein houden. Wat heb je aan ideologie? Het draait om levensgeluk. In je huis, stad en streek. Een samenleving hoort een prettige, gezonde en veilige leefomgeving te zijn voor al haar burgers. Waarbij ieder mens ertoe doet en kan bijdragen aan het geheel. (pagina 13-15)
Youtube - Marktplaats-oprichter schrijft boek over een beter Nederland (oktober 2017)
Lees ook: Ons land kan menselijker : naar een economie die de samenleving verbetert van Henk van Tuinen (uit 2013) of Donuteconomie : in zeven stappen naar een economie voor de 21e eeuw van Kate Raworth.
Terug naar Overzicht alle titels
Abonneren op:
Posts (Atom)