Jan Terlouw

Natuurlijk
CPNB 2018, 64 pagina's - € 3,50 in de boekenweek  (daarna €7,50)

Lenen als E-book via bibliotheek.nl

Wikipedia: Jan Terlouw (1931)

Tekst op website uitgever
Schrijver, politicus en natuurkundige Jan Terlouw (uitgeverij De Kring) schrijft het Boekenweekessay 2018. Het thema van de 83ste Boekenweek, die van zaterdag 10 t/m zondag 18 maart 2018 plaatsvindt, is Natuur.

De CPNB is trots dat Terlouw hiervoor de pen wil oppakken. Terlouw: “Ik ben vereerd met deze bijzondere taak. De natuur, daar horen we bij, daar dragen we mede verantwoordelijkheid voor, die moet in al zijn rijkdom worden bewaard voor hen die na ons komen. Een breed toegankelijk essay kan daarbij helpen. Ik waardeer het zeer dat de CPNB de mogelijkheid daarvoor opent en ik ga proberen daar optimaal gebruik van te maken.” Onlangs werd bekendgemaakt dat Griet Op de Beeck het Boekenweekgeschenk gaat schrijven.


Jan Terlouw (1931) werkte jaren als natuurkundige, voordat hij in 1971 besloot de politiek in te gaan. Tijdens zijn rijke politieke carrière was hij ook zeer succesvol als jeugdboekenschrijver (Lemniscaat). Hij schreef onder andere de klassiekers Koning van Katoren (1971) bekroond met de Gouden Griffel, Oorlogswinter (1972) en Briefgeheim (1973) dat eveneens een Gouden Griffel won.

Samen met zijn dochter Sanne publiceerde hij sinds 2006 onder andere zes Reders & Reders-thrillers. Ter gelegenheid van zijn 85ste verjaardag verschenen eind 2016 twee titels over het klimaat: het jeugdboek Het hebzuchtgas en de novelle Kop uit ’t zand. Terlouw hield hierbij een hartstochtelijk pleidooi in De Wereld Draait Door, dat miljoenen keren bekeken is en door jong en oud is omarmd.
En toch is alles wat we doen natuur

Fragment uit VI
Maar de natuur is in gevaar, daar is geen twijfel over. Is dat gevaar onafwendbaar en onomkeerbaar? Nee, het is oplosbaar, of minstens nog beheersbaar, als we dat willen.
  De moeilijkheid is dat de ontwikkelingen zo adembenemend snel over ons heen zijn gerold. In een halve eeuw bleken ineens de economische en financiële structuren die in eeuwen waren gegroeid, niet meer houdbaar. Wat lange tijd uitstekend functioneerde en waarvan we dachten dat dat alleen maar beter zou worden, bleek ineens door ons toedoen te gaan haperen, af te brokkelen. Een financiële structuur die keer op keer crises veroorzaakt en die door in het geding zijnde belangen zeer moeilijk blijkt te wijzigen. Het resultaat is een samenleving die helemaal is gericht op groei van de economie, waarvoor bij iedere hapering als enig medicijn groei van de economie wordt aangedragen. Een oplossing die keer op keer een crisis veroorzaakt die vervolgens juist vanwege economische belangen heel moeilijk gewijzigd kan wordne. Een samenleving waarin vaker de vraag wordt gesteld wat iets oplevert dan wat belangrijk en rechtvaardig is. Een democratie die afbrokkelt ten bate van het grootkapitaal.
  Wat voedsel betreft zijn we verspillend. Gemiddeld gooien we per persoon per jaar aanzienlijk meer dan honderd kilo voedsel weg. Landbouw is geïndustrialiseerd en veel te grootschalig geworden. In plaats van duurzaam, ecologisch en kleinschalig. Landen die zijn achtergebleven op het gebied van wetenschap en technologie en die dus niet over de modernste wapens beschikten zoals wij, hebben we leeggeroofd. Technologie heeft voor een belangrijk deel door zijn stormachtige ontwikkeling de inrichting van onze samenleving gedicteerd.

  Duurzaam handelen is: het niet slechter achterlaten van de samenleving dan je hem hebt aangetroffen. Tot voor kort was dat geen probleem. We produceerden immers steeds meer. Steeds meer zware arbeid werd door machines overgenomen. We konden steeds betere levensreddende operaties uitvoeren, we ontwikkelden betere medicijnen. En ook een comfortabeler samenleving. Steeds meer mensen waren in staat naar verre bestemmingen te reizen en andere culturen te leren kennen, de wereld werd steeds comfortabeler en prettiger. En nu ineens, sinds minder dan honderd jaar, is dat niet meer zo. In die laatste korte periode brengt al die technologie en ons daaraan aangepaste gedrag de natuur in grote problemen en moet verbetering het afleggen tegen verslechtering.
  Deze ommekeer dringt niet snel genoeg tot ons door. We zien geen kans die foute koer te wijzigen. Niet omdat het niet mogelijk is, maar omdat we niet beseffen wat we aan het doen zijn, en dat het roer dringend om moet. En ook dat het best mogelijk is met behoud van ons welzijn, met behoud van de meest essentiële voordelen die wetenschap en technologie ons hebben gebracht, zelfs zonder veel te hoeven inleveren op ons niveau van welvaart.
  We bevoordelen grootschaligheid. Hoe meer elektriciteit een bedrijf gebruikt, des te lager het tarief. Landbouw wordt nog steeds verder geïntensiveerd. Multinationals worden met het vooruitzicht op belastingvoordelen naar Nederland gelokt. Volgens hardnekkige geruchten houden sommige ondernemers bewust, om commerciële redenen, de houdbaarheidstijd van hun producten kort. Economisch gewin zit diep ingebakken in het systeem.
  Dat wil echter helemaal niet zeggen dat het niet anders kan. Het kan wel degelijk. (pagina 57-60)

De Wereld Draait Door
Zonder enige twijfel heeft het CPNB Jan Terlouw gevraagd om het boekenweekessay te schrijven omdat hij enkele keren in de DWDD een warm pleidooi hield om als mensheid eindelijk eens  te beginnen met serieuze maatregelen om 'iets' te doen aan het klimaatprobleem. Het ging om deze afleveringen
Het pleidooi van Jan Terlouw: touwtje uit de brievenbus (30 november 2016)
Jan Terlouw : een jaar later (5 december 2017)
Jan Terlouw in de theaters (25 januari 2018)

Lees vooral ook De kanarie in de kolenmijn van Marianna Thieme & Ewald Engelen (2016) & Donuteconomie : in zeven stappen naar een economie voor de 21e eeuw van Kate Raworth (2017). Philipp Blom verwoordt op zijn manier in Wat op het spel staat eenzelfde noodzaak om 'wakker te worden' (2017)

Of klik hier voor een overzicht van tientallen boeken waarin nagedacht wordt over een 'andere' economie & hier voor tientallen boeken over onze milieuproblemen en -opgaven.

Optreden in Veghel
Op zaterdag 17 maart geeft Jan Terlouw op verzoek van de bibliotheek een lezing in de Cultuurfabriek op de Noordkade in Veghel.
Klik hier voor meer informatie en kaartverkoop

Artikel: Jan Terlouw: 'Ik wou het eerste, maar ik denk het tweede.' (februari 2018)

Artikel: We gaan toch niet zitten wachten tot het milieu drastische maatregelen neemt (maart 2018) over een lezing van Jan Terlouw en een cd van Laurie Anderson

Terug naar Overzicht alle titels