Lannoo Campus 2017, 288 pagina's - € 19,99
Wikipedia: Antoon Vandevelde (1952)
Korte beschrijving
Een voortreffelijk overzicht van de hoofdthema's van de hedendaagse economische ethiek door auteur Antoon Vandevelde, die filosoof en econoom is. Zelfverrijking, fraude en corruptie domineren in een economisch bestel waarin het geldmotief en het streven naar eigenbelang de overhand weten te krijgen. Aan bod komen de positieve en bedenkelijke kanten van geld (eerste en tweede hoofdstuk), de moeizame en vluchtige samenwerking tussen actoren die uitsluitend handelen vanuit eigenbelang (derde hoofdstuk) en de gevende mens (vierde hoofdstuk). Daarna volgen drie hoofdstukken over de economische ethiek vanuit de rechtvaardigheidstheorie van John Rawls. In het achtste en laatste hoofdstuk wordt alles samengevat en toegelicht aan de hand van een evenwichtige bespreking van het kapitalisme en het systeem van vrije markt. Erg goed geschreven, treffende casussen en altijd relevante literatuurverwijzingen. Zeer geschikt voor de algemeen geïnteresseerde lezer maar ook voor de deskundige. Een zaken- en auteursregister zijn helaas niet aanwezig.
Waarom het kapitalisme onder vuur ligt
Publieke goederen onder druk
In de eerste plaats leidt een zuivere markteconomie spontaan tot een onderaanbod van publieke goederen, het gaat hier om goederen waarvan het gebruik door één iemand eenzelfde gebruik door anderen niet uitsluit. Hier rijzen de collectieve-actieproblemen die we in hoofdstuk 3 hebben besproken. In een gedecentraliseerd economisch systeem hoopt iedereen dat anderen de wegen, parken en pleinen zullen onderhouden, maar kiest men zelf voor de vrijbuitersoptie. Zoals ook al eerder gezegd, is een redelijk aanbod van publieke goederen van goede kwaliteit vooral van belang voor de zwaksten in de maatschappij. Wie rijk is kan een zwembad of tennisveld in zijn tuin aanleggen. Armen en middenklassen zijn aangewezen op publieke sportvoorzieningen. Belangrijker nog is de toegankelijkheid van onderwijs en gezondheidszorg van goede kwaliteit voor de armsten. We beseffen in ons land te weinig hoe uniek een onderwijssysteem is waarin geen plaats is voor dure elitescholen en -universiteiten.
De natuur onder druk
Ook de natuur is of was in grote mate een publiek goed. De spontane logica van het kapitalisme leidt tot overexploitatie van wat er nog over is aan natuurlijke rijkdommen - overbevissing van de oceanen, vernietiging van wouden, verspilling van energiebronnen - die de aarde gedurende eeuwen heeft geaccumuleerd. Een ongereguleerd kapitalisme is kortzichtig. Het privilegieert te zeer de korte boven de lange termijn en dat is beslist niet goed voor het milieu. Zoals aangegeven in hoofdstuk 6 wordt deze tendens nog versterkt door de beloningssystemen waarmee managers van grote bedrijven zichzelf bedelen. Als de beloning van de managers door de voorwaardelijke toekenning van aandelenopties afhankelijk wordt gemaakt van de stijging van de beurskoers van het betreffende bedrijf, dan wordt een motivatie ingebouwd om op uiterst korte termijn te scoren, eventueel ten koste van het milieu en van de andere stakehouders.
Het geluk onder druk
Kapitalisme zorgt voor de laagste prijs voor de consumenten, maar het zet een geweldige druk op de producenten. Alleen de meest efficiënte bedrijven zullen op termijn overleven. Problematisch hieraan is dat mensen zowel producent als consument zijn en dat - voorbij een zeker levensminimum - hun geluk en levensvervulling minder afhangen van hun consumptiemogelijkheden dan van hun vermogen om creatief dingen te kunnen maken.
Waar globalisering ervoor zorgt dat lokale producenten, die maatschappelijk worden gewaardeerd, gemarginaliseerd raken, wordt het voor mensen ook moeilijker om gelukkig te worden. (pagina 263-265)
TED - The philosophy of love (TEDx Leuven 2013)
Lees o.a. ook: Schuld : de eerste 5000 jaar van David Graeber. Schuld (2012) of De grootste show op aarde : de mythe van de markteconomie van Koen Haegens (uit 2015)
Terug naar Overzicht alle titels
Geen opmerkingen:
Een reactie posten
De redactie behoudt zich het recht voor reacties te verwijderen