Jaron Lanier

Nee, je bent geen gadget
Contact 2010, 271 pagina's - €19,99

Lenen als E-book via bibliotheek.nl

Oorspronkelijke titel: You are not a gadget (2010)

Wikipedia: Jaron Lanier (1960) en zijn website

Korte beschrijving
Jaron Lanier (filosoof, kunstenaar, muzikant, computertechneut en internetvisionair) heeft een manifest geschreven waarin hij terugkijkt op de internetrevolutie. Verbazingwekkend: hij blijkt van pleitbezorger veranderd te zijn in criticus, die nu de strijd aanbindt met het ontmenselijkende effect van de moderne computertechnologie. Hij ontziet daarbij geen enkel heilig internethuisje: van cloud computing en Web 2.0 tot Google, Facebook, Wikipedia en Twitter. Zijn belangrijkste punt: deze internetgiganten beperken hun gebruikers, door hen als niet veel anders te zien dan een bron van marketingdata en hen in een softwarematig keurslijf te dwingen. Dit leidt tot verarming: collectiviteit gaat boven individu, kwantiteit boven kwaliteit. Lanier provoceert en prikkelt, maar irriteert soms ook als hij wat doordraaft. Het boek biedt ook geen overkoepelend gedachtegoed, meer losse denkflodders. Het dwingt je wél om na te denken over de dingen die we zo vanzelfsprekend vinden van het web. Provocatief boek, bezield pleidooi. Helaas minder toegankelijk door moeilijk taalgebruik.
Manifest over de hedendaagse invloed van computertechnologie en internet, zoals intimidatie op sociale netwerken, diefstal van bestanden en inbreuk op privacy.

Fragment uit 2. Een apocalyps van zelfontkenning
De empathiecirkel
De belangrijkste vraag die we ons met betrekking tot elke technologie moeten stellen is hoe deze de mensen verandert. En om die vraag te kunnen stellen pas ik al jaren een mentale kunstgreep toe die ik de 'empathiecirkel' noem. Wellicht vind jij het ook handig. (Peter Singer, de Princeton-filosoof die vaak met dierenrechten wordt geassocieerd, gebruikt een soortgelijke term en idee, klaarblijkelijk een gelijktijdige vondst).
Je tekent een denkbeeldige empathiecirkel. Deze omcirkelt de persoon op enige afstand en omvat die dingen in de wereld die empathie verdienen. Ik houd van de term 'empathie' omdat die een spirituele ondertoon heeft. Een woord als 'sympathie' of 'loyaliteit' zou misschien preciezer zijn, maar ik wil dat de gekozen term ietwat mystiek is, om de suggestie te wekken dat we wellicht niet helemaal kunnen begrijpen wat zich tussen ons en anderen afspeelt, dat we de mogelijkheid open moeten laten dat de relatie niet in een digitale database kan worden weergegeven.
 Van iemand die binnen jouw empathiecirkel valt, zou je niet graag zien dat die gedood wordt. Iets wat duidelijk buiten de cirkel valt is vogelvrij. De meeste mensen zouden bijvoorbeeld alle ander mensen binnen de cirkel plaatsen, maar de meesten van ons hebben liever dat bacteriën bij het tandenpoetsen worden gedood en hebben er al helemaal geen moeite mee als ze zien dat een levenloze steen opzij wordt gegooid om een pad vrij te houden.
 Het netelige punt is dat sommige entiteiten zich nabij de rand van de cirkel ophouden. De heftigste controverses draaien vaak om de vraag of iets of iemand net binnen of net buiten de cirkel moet komen. Zo berust het idee van slavernij op het plaatsen van de slaaf buiten de cirkel, om sommige mensen onmenselijk te maken. De cirkel steeds ruimer maken zodat deze alle mensen omvat, en een einde maken aan de slavernij, is een van de epische ontwikkelingen in de geschiedenis van de mens - en is nog niet helemaal voorbij.
 Nogal wat andere controversiële onderwerpen passen ook goed in het model. Bij de strijd inzake abortus gaat het om de vraag of een foetus of embryo binnen de cirkel hoort of niet, en bij de discussies over dierenrechten gaat het om dezelfde vraag ten aanzien van dieren.
 Als je de inhoud van de cirkel verandert, verander je je idee over jezelf. Het middelpunt van de cirkel verschuift als de omtrek verandert. De impuls om de cirkel ruimer te maken is progressief, terwijl conservatieven de neiging hebben deze te begrenzen of zelfs te verkleinen. (pagina 57-58)

Terug naar Overzicht alle titels