Peter Frankopan

De zijderoutes : een nieuwe wereldgeschiedenis
Het Spectrum 2016, 750 pagina's - € 49,99

Oorspronkelijke titel: The silk roads : a new history of the world  (2015)

Wikipedia: Peter Frankopan (1971) en zijn website

Korte beschrijving
Peter Frankopan, een innovatieve historicus van de Universiteit van Oxford, presenteert hier een andere kijk op de wereldgeschiedenis, een die meer oostwaarts is georiënteerd. Hij legt de nadruk op het gebied tussen het oostelijk deel van de Middellandse Zee en de Himalaya en vindt dat de hedendaagse kijk op de geschiedenis het verleden van dit enorme gebied heeft weggedrukt. Frankopan meent dat de aardschokken in de wereldgeschiedenis, zoals de opkomst en de neergang van wereldrijken en -godsdiensten, verliepen via een netwerk van routes die werkten als "'s werelds centrale zenuwstelsel". De pest, oorlogen, handelswaren, ideeën: ze kwamen allemaal via wereldroutes. The Economist spreekt van een ambitieus boek, dat niet op alle punten overtuigt. Het boek brengt een overweldigende hoeveelheid historische feiten bij elkaar en plaatst ze in een verrassende, lumineus gevonden context. In meer dan 600 pagina's trekt de wereldgeschiedenis in zevenmijlslaarzen voorbij. Een atlas bij het lezen kan handig zijn. Met illustratiekaterntjes in kleur, enkele kaarten, eindnoten en index

Tekst op website uitgever
De zijderoutes is een schitterende verkenning van de elementen die de stuwende kracht waren achter de opkomst en de ondergang van wereldrijken, die de stroom van ideeën en goederen bepaalden en nu een nieuw tijdperk inluiden in de internationale politiek.

Het gebied ten oosten van de Middellandse en de Zwarte Zee tot aan de Himalaya, dwars door Centraal-Azië tot diep in China en India, was duizenden jaren het middelpunt van de aarde. Het is de bakermat van onze beschaving, waar meer dan 2500 jaar v.Chr. metropolen ontstonden als Harappa en Mohenjodaro met een bevolking die in de tienduizenden liep en met straten die waren aangesloten op een geavanceerd rioleringssysteem. Het is ook het gebied van de zijderoutes – handelsroutes maar ook verbindingswegen waarlangs opvattingen, religies, ideeën, cultuur én ziektes zich konden verspreiden.

Hier begint Peter Frankopan zijn nieuwe wereldgeschiedenis. Na de eerste zijderoutes ontstonden er andere: de slavenroute, de goudroute, de route naar het zwarte goud. Maar in onze eenentwintigste eeuw zijn nieuwe routes aan het ontstaan die een grote gelijkenis vertonen met die allereerste, die Centraal-Azië doorkruisten. De zijderoutes komen terug!

Peter Frankopan studeerde geschiedenis in Cambridge. Hij is sinds 2000 Senior Research Fellow en directeur van The Centre for Byzantine Research aan de universiteit van Oxford. Eerder schreef hij De eerste kruistocht.

Fragment uit het Voorwoord
Tegenwoordig wordt er veel aandacht besteed aan de vraag wat vermoedelijk het effect zal zijn van de snelle economische groei van China, waar de vraag naar luxegoederen in het komende decennium naar verwachting zal verviervoudigen.  Of men kijkt naar de sociale veranderingen in India, waar meer mensen de beschikking hebben over een mobiele telefoon dan over een wc. Maar geen van beide landen biedt het beste oriëntatiepunt voor wie verleden en heden van de wereld wil beschouwen. Duizenden jaren lang was het namelijk het gebied dat tussen oost en west ligt (en daarmee Europa met de Grote Oceaan verbond) en de as vormde waar de aardbol om draaide.

De Hof van Eden

  Dat gebied halverwege oost en west, grofweg gesitueerd tussen de oostkust van de Middellandse Zee en de Zwarte Zee tot aan de Himalaya, lijkt niet zo gunstig gepositioneerd om van daaruit de wereld in ogenschouw te nemen. Het is een regio die nu exotisch aandoende randstaten herbergt, zoals Kazachstan en Oezbekistan, Kirgistan (Kirgizië) en Turkmenistan, Tadzjikistan en de landen in de Kaukasus. Het is een regio die men associeert met instabiele, gewelddadige regimes die ene bedreiging vormen voor de internationale veiligheid, zoals Afghanistan, Iran, Irak en Syrië, of die niet zo bedreven zijn in de kunst van de democratie, zoals Rusland en Azerbeidzjan. Over de hele linie lijkt het een regio met een aantal mislukte of mislukkende staten die worden geleid door dictators. Deze machthebbers winnen de landelijke verkiezingen met ongelooflijke grote meerderheden en hun familieleden en vrienden bezitten snel groeiende bedrijven met dito belangen, beschikken over aanzienlijke activa en oefenen politieke macht uit. Het zijn gebieden waar het slecht gesteld is met de mensenrechten, waar de vrijheid op het gebied van meningsuiting, geloofs- en gewetenszaken en seksualiteit beperkt is en waar de controle op de media bepaalt wat wel of niet in de pers verschijnt.
 Dergelijke landen mogen op ons dan ongeciviliseerd overkomen, het zijn toch bepaald geen achtergebleven gebieden, geen uithoeken in de woestijn. In feite lag 'de brug' tussen oost en west op het kruispunt van beschavingen. De landen liggen ook helemaal niet aan de rand van het wereldgebeuren, ze liggen pal middenin - zoals al vanaf het begin van de menselijke geschiedenis het geval is. Hier ontstond de Beschaving, hier is volgens velen de mens geschapen - in de hof van Eden, 'geplant door de Heere God', met 'alle geboomte, begeerlijk voor het gezicht en goed tot spijze' en dan dacht men meestal aan de vruchtbare velden tussen de Tigris en de Eufraat. (pagina 13-14)


Recensies
De wereldgeschiedenis vanuit Aziatisch perspectief (Historiek, maart 2016)
De wereldgeschiedenis bekeken vanuit het Morgenland (Boekenbijlage mei 2016)
DWDD, 29 maart 2016  

Youtube - Peter Frankopan: the mismatch of expectation on the new Silk Roads 


Tegenlicht - De nieuwe zijderoute (26 februari 2017)

Terug naar Overzicht alle titels