EPO 2016, 269 pagina's - € 19,90
Thomas Decreus (Twitter) & Christophe Callewaert (Twitter)
Korte beschrijving
Thomas Decreus, historicus en doctor in de wijsbegeerte, en Christophe Callewaert, filosoof, werken beiden als journalist voor De Wereld/Morgen.be. In dit boek constateren deze beide Vlaamse schrijvers veel mankementen in de huidige wereld. In het verleden zijn reeds pogingen gedaan om een betere wereld tot stand te brengen; echter met weinig resultaat. Het vertrekpunt van de schrijvers is het gemeenschapsdenken. Zo prijzen zij de vroegere commons (gemeenschappelijke gronden in Engeland) aan. Daarnaast willen zij de arbeid minder centraal stellen en het aantal werkuren verminderen. Een geleidelijke mentaliteitsverandering is gewenst om daadwerkelijke verbeteringen te verwezenlijken. Decreux en Callewaert sluiten zich aan bij het klassieke linkse gedachtegoed, hoewel zij dit, gezien de vroegere ervaringen, ook enigszins relativeren. Het boek, voorzien van een notenapparaat, vereist enige voorkennis, maar is toch zeer leesbaar voor een breed publiek van politiek en economisch geïnteresseerden in de huidige vraagstukken.
Tekst op website uitgever
Ergens zijn we het vermogen kwijtgeraakt om te dromen. Niet eens zolang geleden was de blik op de toekomst gericht en dachten we met zijn allen na hoe het beter kon. Denk aan de 30-urenweek, progressieve belastingen die de rijkdom herverdelen, een basisinkomen of de uitbreiding van de commons. Dat zijn geen wereldvreemde utopieën maar concrete maatregelen die ooit op verschillende plaatsen in de wereld succesvol werden ingevoerd of op het allerhoogste niveau op tafel lagen. Thomas Decreus en Christophe Callewaert bespreken de hedendaagse recepten om onze samenleving uit de impasse te halen. Hun conclusie is verrassend. Verandering blijkt niet eens zo moeilijk. Koppig vasthouden aan het beleid van de afgelopen dertig jaar en hopen dat het nu plots wel de economische, sociale en klimaatcrisis oplost, dat is pas onrealistisch.
‘De mogelijkheden die voorgesteld worden zijn een wezenlijk tegengewicht in een wereld die dreigt weg te zinken in angst, zelfgenoegzaamheid, ledigheid en cynisme. Onafgebroken creatief blijven trachten naar een betere wereld is niets minder dan de zin van het menselijk bestaan.’ – Dirk De Wachter, psychiater-psychotherapeut en schrijver
Artikel uit de Belgische krant De Morgen (!): 'Dit is morgen': concreet utopisch, hoopvol en inspirerend (april 2016)
Enkele fragment uit het hoofdstuk (over) Eigendom (over de commons)
Het privatiseren van de commons is dus een proces dat nog steeds bezig is. Niet alleen land, maar ook immateriële producten tot en met het leven zelf worden letterlijk en figuurlijk omheind en onttrokken aan de gemeenschap. (p. 55)
Het voorbije decennium werd wereldwijd meer dan 320.000 vierkante kilometer grond opgekocht door investeerders. Dat is ongeveer de oppervlakte van Portugal. Vaak gebeurde dat zonder de volledige instemming van de plaatselijke gemeenschappen die de grond benutten. De gewassen die verbouwd worden op de opgekochte grond zijn in meer dan de helft van de gevallen bestemd voor de export.
() Het is opvallend hoe weinig de hedendaagse landroof verschilt van d elandroof ten tijde van het kolonialisme. Buitenlandse mogendheden hebben de vorm aangenomen van multinationale bedrijven en de Afrikaanse overheden keren zich af van de lokale bevolking in ruil voor zelfverrijking. (p. 50)
De toenemende privatisering van land zorgt er niet enkel voor dat de lokale gemeenschappen steeds minder voedselzekerheid hebben, ze richt ook ecologische catastrofes aan. Regenwouden worden in een recordtempo gekapt om plaats te maken voor monoculturen. (p. 51)
En dat is niet alles. () Veel van wat oorspronkelijk gemeenschappelijk goed was, wordt vandaag in toenemende mate geprivatiseerd. Denk aan culturele producties. Veel culturele producties zijn eigenlijk gemeengoed. Ze ontstaan vanuit de gemeenschap en behoren toe aan de gemeenschap, net zoals gemeenschappelijke gronden van plattelandsbewoners ooit gemeenschappelijk eigendom waren. (p. 52)
Neem deze tekst. De taal waarin hij geschreven werd, kwam op collectieve wijze tot stand en behoort tegelijk niemand en iedereen toe. Taal is altijd een common: taal kan slechts tot stand komen door de interactie tussen mensen en ze versterkt en reproduceert die interactie op zijn beurt. Maar ook de informatie die de geschreven taal in deze tekst overbrengt is niet afkomstig van ons – de auteurs. Om ons verhaal te vertellen, maken we gebruik van vele wetenschappelijke onderzoeken, journalistieke bronnen en getuigenissen. Dat doet iedere tekst. Een tekst is steeds een verder bouwen op andere teksten, het samenbrengen van flarden informatie die elders circuleren en die opnieuw compileren. Een auteur is altijd een compilator die voortbouwt op het werk dat eerder door anderen verricht werd. Eigenlijk is het dus vreemd om een boek of een tekst te beschouwen als de verdienste van één auteur. (p. 53)
Sterker nog. Vandaag azen grote multinationals op de patenten van groenten (p. 54)
Het kapitalisme heeft dus een paradoxale relatie met de commons. De commons onmogelijk. Het is wat je zou kunnen noemen de ‘paradox van de vampiers’. Vampiers voeden zich met menselijk bloed door ze te bijten in de hals. Maar wie gebeten wordt, verandert zelf in een vampier. Hoe succesvoller de vampiers, hoe minder mensen en hoe sneller de vampiers van hun voedselbron worden afgesneden. Vandaar dat een vampierenwereld onmogelijk is, want als de vampiers winnen, verliezen ze. Zo is het ook met de commons en het kapitalisme. De dag dat alles geprivatiseerd is, wordt het kapitalisme onmogelijk. (p. 58)
Lees ook Een paradijs waait uit de storm : over markt, democratie en verzet van Thomas Decreus (2013)
Kik hier voor een artikel over de commons (Gesamtkunstwerk - Teeny, tiny Tony, the world's smallest pony) (september 2015)
Terug naar Overzicht alle titels
Geen opmerkingen:
Een reactie posten
De redactie behoudt zich het recht voor reacties te verwijderen