Amsterdam University Press 2017, 284 pagina's - € 22,95
Lenen als E-book via bibliotheek.nl
Oorspronkelijke titel: Phishing for Phools: The Economics of Manipulation and Deception (2015)
Wikipedia: George Akerlof (1940) en Robert J. Shiller (1946)
Korte beschrijving
De oorspronkelijke titel van dit fascinerende boek luidt 'Phishing for phools', waarin onomwonden doorklinkt wat er aan de hand is. De Nederlandse titel is klassieker, maar de ondertitel 'Hoe de vrije markt ons voor de gek houdt' compenseert dat. De auteurs van dit boek zijn twee Amerikaanse economen; beiden ontvingen de Nobelprijs. In de economische theorie wordt uitgegaan van rationeel handelen. Deze auteurs laten zien dat die opvatting achterhaald is. Kopers laten zich misleiden door list en bedrog van verkopers die inspelen op de psychische zwakheid van mensen als kopers, die zich uit in gevoeligheid voor manipulatie en ontkenning. Kortom: we gedragen ons als domme vissen die zich door slimme vissers laten verleiden om toe te happen. Hoe? Dat wordt duidelijk in een aantal uiteenlopende cases over hoe we ons laten verleiden en hoe we dus irrationeel gedrag vertonen. Na deze toch wel onthutsende cases volgt een leerzame afsluitende conclusie met algemene leerlessen. Dit confronterende boek sluit af met een uitgebreide bibliografie voor wie het na lezing nóg niet wil of kan geloven.
Tekst op website uitgever
Al sinds Adam Smith luidt een van de basisregels van de economie dat vrije markten ons als door een onzichtbare hand voorzien van materieel welzijn. In De economie van list en bedrog plaatsen Nobelprijswinnaars George Akerlof en Robert Shiller bij dit idee een paar fundamentele vraagtekens. Zolang er winst kan worden gemaakt, spelen bedrijven via manipulatie en misleiding systematisch in op de psychologische zwakheden en onwetendheid van ons als consument. De vrije markt is niet inherent goedaardig en leidt niet vanzelf tot algemeen heil. Integendeel, hij zit vol valkuilen, trucs en prikkels om ons in de val te lokken.
Akerlof en Shiller illustreren dit idee met tientallen verhalen waaruit blijkt dat list en bedrog iedereen raakt, in bijna alle facetten van het leven. Meer dan ooit worden we door reclames verleid. We geven ons geld uit tot op de laatste cent, en vragen ons dan af hoe we de rekeningen voor de volgende maand moeten betalen. We betalen te veel voor sportscholen, auto's, huizen en creditcards. Farmaceutische bedrijven brengen dure ingenieuze producten op de markt waar we weinig aan hebben, en die soms ronduit gevaarlijk zijn.
De economie van list en bedrog geeft fascinerende details hoe manipulatie en misleiding in al deze gebieden werkzaam zijn. Daarnaast vertelt het boek over mensen die zich tegen economisch bedrog verzetten, en hoe dat bedrog met meer kennis, hervormingen en wetgeving kan worden teruggedrongen.
Phishing for Phools is zelf een verhaal
Daarmee zijn we aangekomen bij de meest fundamentele boodschap van Phishing for Phools. We hebben dit boek geschreven als tegenwicht tegen wat wij als een ander voorbeeld van verkeerd gerichte aandacht beschouwen. Er bestaat een verhaal over vrije markten waar in de Verenigde Staten in brede kring geloof aan wordt gehecht, en dat ook daarbuiten grote invloed heeft. Dit verhaal is afgeleid van een grove interpretatie van gangbaar economisch denken. Het stelt dat vrijemarkteconomieën, afgezien van zaken als inkomensverdeling en externaliteiten, tot de beste van alle mogelijke werelden leiden. Geef gewoon iedereen de mogelijkheid om 'vrij te kiezen', zo luidt de mantra, en ons zal een paradijs ten deel vallen dat zo dicht in de buurt van de oorspronkelijke Hof van Eden komt als we met onze bestaande technologie, menselijke mogelijkheden en verdeling van inkomen kunnen komen.
Wij (de auteurs) erkennen dat die vrije markten ons de hoorn des overvloeds hebben opgeleverd waar we nu de vruchten van plukken. Maar net als munten hebben vrije markten ook hun keerzijde. Dezelfde menselijke vindingrijkheid die voor die overvloed heeft gezorgd, wordt ook ingezet door de verkoper. Vrije markten produceren goed-voor-mij-goed-voor-jou dingen, maar ook goed-voor-mij-slecht-voor-jou producten. Ze doen beide, zolang er maar winst gemaakt kan worden.. De vrije markt is misschien wel het krachtigste gereedschap waar mensen over beschikken. Maar zoals alle krachtige gereedschappen is het ook een tweesnijdend zwaard.
Dat betekent dat we moeten worden beschermd tegen de problemen. Iedereen die over een computer beschikt weet dit. De computer zet allerlei deuren naar de buitenwereld open. We weten allemaal dat we voorzorgsmaatregelen moeten nemen tegen phishing en tegen virussen. We weten ook allemaal dat anderen ons e-mails sturen die ons vragen om dingen te doen die niet goed zijn voor ons, maar wel goed voor hen. We weten allemaal dat wij, in omgekeerde richting, hetzelfde doen. We weten ook allemaal dat we verslaafd kunnen raken aan de computer met al zijn verlokkingen, zoals games, Facebook en wie weet welke verleidingen nog meer. Vanwege de voordelen die ze bieden, hebben we onszelf blootgesteld aan deze keerzijden, die een vorm van vrije markt zijn, maar alleen een echte dwaas zou doen alsof er geen nadelen aan kleven, of zich er niet met voorzorgsmaatregelen tegen wapenen.
In contrast daarmee is het prominente (en misschien wel dominante) economische verhaal in de Verenigde Staten al sinds de jaren tachtig dat vrije markten - met de genoemde voorbehouden, die doorgaans meer aandacht krijgen wanneer ze genegeerd worden dan wanneer ze in acht worden genomen - altijd goed voor ons, zolang we maar de vrijheid hebben om te kiezen. (pagina 218-219)
Lees vooral ook De grootste show op aarde : de mythe van de markteconomie van Koen Haegens (uit 2015) en Animal spirits : hoe instincten in de mens de economie sturen van Akerlof en Shiller (uit 2009)
Terug naar Overzicht alle titels
Geen opmerkingen:
Een reactie posten
De redactie behoudt zich het recht voor reacties te verwijderen