Rik Torfs

Wie gaat er dan de wereld redden?
Van Halewyck 2009, 256 pagina's - € 18,90

Wikipedia: Rik Torfs (1956), zijn website en Twitteraccount

Korte beschrijving
In dit boek gaat Rik Torfs, hoogleraar kerkelijk recht aan de KU Leuven en columnist, op een eigenzinnige en ironische manier in op een aantal grote vragen. Daarbij ontvouwt hij een originele denkwijze om de huidige leefomstandigheden kritisch te analyseren en te begrijpen. Een eerste deel handelt over 'individualisme, trouw en solidariteit'. Hier beklemtoont Torfs onder andere het belang van het individu als bewuste actor in de opbouw van de wereld. Solidariteit hoeft volgens de auteur niet per se te lijden onder de belangen van het individu, maar steunt juist op de genereuze kracht van het individu. In een tweede deel pleit Torfs voor een herwaardering van waarden en een inperking van normen. Ten slotte focust hij op 'leven en dood', met onder meer aandacht voor euthanasie en voor het belang van de persoonlijke identiteit en discussie. Torfs slaagt erin om de essenties van ideologische verhalen en systemen bloot te leggen en te bevragen, en de lezer zo voor keuzes te stellen. Een sterk boek, dat een genuanceerde blik biedt op enkele centrale vragen van de actuele samenleving.

Fragment uit hoofdstuk 2. Normen en waarden
Te veel normen kunnen de ontwikkeling van waarden tegengaan. Omdat ze mensen murw maken en hun de energie ontnemen om nog echt met nieuwe dingen bezig te zijn. En omdat ze de indruk wekken dat wie hen navolgt goed bezig is. Dat hem alvast niets kan worden verweten. Dat laatste is dodelijk. Gruwelijk is de samenleving waarin aan niemand iets te verwijten valt.
Oom die redenen is het noodzakelijk dat politici minder normen maken, en de ontwikkeling van waarden helpen stimuleren. Welke waarden precies? Paradoxale waarden. Omdat ze helpen de nodige finesse te ontwikkelen om gelukkig te leven. Omdat ze leiden tot het herbergzame gesprek.
Generositeit. Meer geven dan je moet doen. Het is en blijft de beste remedie tegen uitzichtloosheid.  Precies doen wat je moet doen, nooit iets meer, nooit iets minder, heeft iets treurigs. net te weinig doen, is altijd te weinig. (pagina 148-149)

Klik hier voor een artikel over de twitterende Rik Torfs: Wie een gesprek wil vermijden, moet blijven doorpraten.

Terug naar Overzicht alle titels

Elkhonon Goldberg

Het sturende brein : onze hersenen in een complexe wereld
Wereldbibliotheek 2010, 447 pagina's - € 29,90

Oorspronkelijke titel: The new executive brain : frontal lobes in a complex world (2009)

Wikipedia: Elkhonon Goldberg (1946) en zijn website.

Korte beschrijving
De auteur, hoogleraar klinische neurologie aan The University School of Medicine te New York, was ooit in Moskou leerling van Loeria (Luria). In dit boek bespreekt hij de complexe functies van de frontale hersenkwabben. Deze frontale lobben, die evolutionair het jongst zijn, hebben een functie bij het aansturen van de andere hersendelen. De auteur legt aan de hand van voorbeelden uit hoe deze frontale lobben samen met de andere hersendelen in de complexe wereld de bezitter ervan in de complexe wereld een rol laten spelen. Ook worden hersenafwijkingen, gerelateerd aan de functie van de frontale lobben, besproken. In de noten en de bibliografie komen recente wetenschappelijke artikelen en boeken aan de orde. Het boek wordt besloten met een verklarende woordenlijst en een register. Het bevat tekeningen en schemata in zwart-wit, waarvan sommige van matige kwaliteit, ter ondersteuning van de tekst. Sommige hoofdstukken laten zich heel gemakkelijk lezen; andere delen over de bouw en functie van de hersenen zijn echter veel moeilijker en vereisen voor een goed begrip veel kennis van zaken.

Fragment uit de Inleiding
Dit boek gaat over leiderschap. De frontale hersenkwabben zijn voor de hersenen wat een dirigent is voor een orkest, een generaal voor een leger of een directeur voor een bedrijf. Ze coördineren en geven leiding aan andere neutrale structuren om die in harmonie te laten functioneren. Ze zijn de commandopost van de hersenen. We zullen onderzoeken hoe die leidende rol zich binnen diverse aspecten van de menselijke samenleving en binnen de hersenen heeft ontwikkeld.
  Dit boek gaat over motivatie, aandrift en visie. Deze kwaliteiten en duidelijke doelstellingen zijn van centraal belang voor succes in welk beroep dan ook. U zult ontdekken hoe al deze voorwaarden om te slagen onder controle staan van de frontale hersenkwabben en hoe zelfs zeer subtiele beschadigingen ervan tot apathie, inertie en onverschilligheid leidt.
Bewustzijn van zichzelf en van anderen wordt in dit boek eveneens besproken. Ons vermogen om onze doelen te bereiken hangt af van onze vaardigheid onze eigen daden en die van mensen om ons heen kritisch te beoordelen. Dit vermogen zetelt in de frontale hersenkwabben. Beschadiging leidt tot een ondermijnende blindheid van het oordeelsvermogen. (pagina 17)

() Dit boek gaat boven alles over de hersenen, dat mysterieuze orgaan dat een deel van ons is, dat maakt tot wat we zijn, dat ons onze vermogens schenkt en dat ons belast met onze zwakheden, de microkosmos, de uiterste grens. (pagina 19)

Terug naar Overzicht alle titels

Roel Kuiper

De terugkeer van het algemeen belang : privatiseringsverdriet en de toekomst van Nederland
Van Gennep 2014, 206  pagina's - € 17,90

Wikipedia: Roel Kuiper (1962)

Op zaterdag 8 maart 2014 had Marc Chavannes het in zijn wekelijkse column in NRC Handelsblad over dit boek. Titel van die column: Principeloos in harde wereld van Realpolitik. Een column die velen in Den Haag en omstreken zouden moeten lezen. Een kort citaat uit dat stuk:

Na de val van de Muur dachten we dat het kapitalisme en de liberale democratische orde hadden gezegevierd. Op naar het grote marktfestijn. Dinsdag publiceert reformatorisch filosoof en Eerste Kamerlid voor de ChristenUnie Roel Kuiper een belangrijk boek dat door de spraakmakende gemeente niet zal worden omhelsd. Te veel zelfreflectie.
De terugkeer van het algemeen belang : privatiseringsverdriet en de toekomst van Nederland inventariseert de politieke oogst van ruim twintig jaar. Kuiper, die voorzitter was van de parlementaire onderzoekscommissie naar het privatiseringsbeleid, tracht vast te stellen hoe Nederland mee spoelde in het wereldwijde neoliberalisme seizoen en aldus zijn ziel kwijtraakte.
Het is tijd voor een nieuw verhaal, betoogt Kuiper. Hij pleit voor een sterke overheid. Dat is niet hetzelfde als een grote overheid. Alleen een sterke overheid kan in samenspraak met burgers, instellingen en bedrijven het algemeen belang behartigen. Als uitkomst van politiek debat.

Boek verschijnt in maart 2014, wordt op 11 maart gepresenteerd.

Klik hier voor een pdf van het rapport Verbinding verbroken? : Onderzoek naar de parlementaire besluitvorming over de privatisering en verzelfstandiging van overheidsdiensten (2012)

Blurbtekst op website uitgever
In dit boek geeft Eerste Kamerlid Roel Kuiper een beeld van de gevolgen van de privatiseringspolitiek van de afgelopen dertig jaar, onder meer voor de NS, de KPN en de energiesector. Bedrijven werden verkocht, marktwerking toegelaten en overheidsdiensten op afstand gezet. De politiek verloor veel zeggenschap en burgers raakten gedesoriënteerd.

Wat waren de cruciale momenten in het proces van privatiseren en het verzelfstandigen van overheidstaken? Wat waren de bepalende motieven? Wat waren de gevolgen voor de burger? Welke rol speelde Europa in het beleid van de verschillende kabinetten? En hoe ging het parlement om met de golf van wetsvoorstellen op dit terrein? Veranderde de politiek zelf niet van karakter?

Op deze en andere vragen geeft Roel Kuiper, zich baserend op diverse onderzoeken, in dit fascinerende boek een helder antwoord. Kuiper pleit in het slothoofdstuk voor een terugkeer van het algemeen belang en doet voorstellen hoe deze terugkeer te realiseren.

Dit boek sluit - ongelezen  - aan bij andere titels van de literatuurlijst
Willem Schinkel. De nieuwe democratie : naar andere vormen van politiek (2012)
Henk van Tuinen. Ons land kan menselijker : naar een economie die de samenleving verbetert (2013)
Marc Chavannes. Niemand regeert : de privatisering van de Nederlandse politiek (al weet uit 2009) (en nothing has changed).

Klik hier voor andere titels waarin ingegaan wordt op politieke aspecten (van onze kantelende en veranderende samenleving).

Fragment uit 6. De terugkeer van het algemeen belang
Het probleem dat Ferguson signaleert, is dat de instituties die hiervoor zorgen en deze ordening aanbrengen in het Westen in verval zijn geraakt. Dit is 'The Great Degeneration' waar hij op doelt. Met het verdwijnen van publieke instituties gaat veel verloren: het 'sociaal contract' tussen overheid en burgers bijvoorbeeld en ook het 'contract' tussen generaties onderling (Ferguson ziet de toename van de staatsschuld als uiting van ene verbroken contract tussen huidige en toekomstige generaties). Ook normen van rechtststatelijkheid, gelijkheid en gemeenschappelijkheid verzwakken en dit raakt het vermogen om te handelen en de samenleving te mobiliseren voor een gemeenschappelijke inspanning.
Ferguson is niet tegen regulering, maar er is nu eenmaal slechte en goede regulering, en slechte regulering is volgens hem precies de kern van de ontwikkelingen die hebben geleid tot de economische crisis sinds 2007. Autoriteiten die niet in staat bleken de juiste maatregelen te nemen werkten de crisis in de hand. waardoor zijn instituties in verval gekomen?  Simpelweg omdat ze werden prijsgegeven. In een liberaliserende economie zag de overheid immers geen taak meer voor zichzelf. Dat was de nieuwe economische en politieke leer van de decennia sinds de jaren tachtig. De institutionele verworvenheden uit het verleden zijn niet op waarde geschat en burgers vielen ten prooi aan een wereld van ongebreidelde private belangen. Een 'Darwiniaanse' economie heeft de politiek verdrongen en zo is de samenleving een gevecht van allen tegen een geworden. (pagina 180)

Terug naar Overzicht alle titels