Prometheus 2014, 45 pagina's - € 15,--
Dit 'boekje' bevat de zogenaamde Huizinga-lezing (de 42e)
Wikipedia: Bas Heijne (1960)
Korte beschrijving
De mens zal altijd willen ontdekken, zelfs als hij zich bewust is van het risico te zullen falen. Hij wil beperkingen overwinnen. Dat streven is sterker geworden door de rationaliteit die in de plaats is gekomen van een magische wereld waarin de wil van God bepalend was. In die oude opvatting zag men de val van Icarus als bewijs van hoogmoed; in het rationalisme als een bewijs van heldhaftigheid. Door het rationele denken over de maakbaarheid van de wereld en de berekenbaarheid van ons bestaan is die magische wereld 'onttoverd'. Maar ook de mens van nu kan niet zonder verbeelding en dromen. Dat toont publicist en columnist Bas Heijne aan in deze uitgave van zijn Huizinga-lezing 2013. Hij bouwt zijn betoog op met verwijzingen naar Weber (van wie de term 'onttovering' stamt), La Mettrie, Dennett, het marktdenken, Huizinga en romantische voorstellingen in bijvoorbeeld films. Ook de rationele mens zoekt een betovering om zin aan zijn bestaan te kunnen toekennen. Het boekje geeft een kernachtige beschouwing die aanzet tot verder nadenken. Met korte literatuurlijst. Een interessant essay voor een redelijk breed publiek.
 |
| Max Weber |
Die gedachte, zegt Weber, heeft de moderne mens opgegeven. 'Hoe zit dat tegenwoordig? Als we afzien van een paar grote kinderen, zoals die juist in de natuurwetenschappen rondlopen, wie gelooft er dan tegenwoordig nog dat kennis van de astronomie, de biologie, de natuurkunde of de scheikunde ons ook maar iets kan leren over de zin van de wereld, laat staan dat ze ons leert hoe we die zin - als er al zoiets bestaat - op het spoor kunnen komen? Als die kennis al ergens goed voor is, dan is het om het geloof dat er zoiets is als een zin van de wereld tot in de wortel te laten afsterven!'
Anders dan iemand als Dennett lijkt Weber dus wel het netelige probleem te erkennen - dat met het magisch denken over de wereld ook de inherente zin van de wereld is verdwenen. Wat Dennett lijkt te beschouwen als een lastig, hardnekkig misverstand, dat met redelijk denken uit de weg kan worden geruimd, ziet Weber als een uitdaging van formaat - een uitdaging niet voor de wetenschap, maar voor de mens. Hij citeert Tolstoj, die stelde dat de wetenschap in essentie zinloos is. Waarom? 'Ze is zinloos omdat ze de enige vraag die voor ons van belang is, namelijk "Wat moeten wij doen? Hoe moeten zij leven?' geen antwoord geeft.'
Terug naar Overzicht alle titels
Geen opmerkingen:
Een reactie posten
De redactie behoudt zich het recht voor reacties te verwijderen