maandag 18 augustus 2014

Jeremy Leggett

Uit de olie
Jan van Arkel 2014, 336 pagina's - € 19,95

Oorspronkelijke titel: The energy of nations : risk blindness and the road to renaissance (2014)

Wikipedia: Jeremy Leggett (1954) en zijn website (met veel verwijzingen naar artikelen over dit brede onderwerp)

Korte beschrijving
In dit boek waarschuwt de auteur – vooraanstaand Engels wetenschapper en energieondernemer – voor vijf systeemrisico's verbonden aan de energiesector: het gevaar van een olietekort, een klimaatschok door de snel stijgende CO2-uitstoot, het wankele mondiale financiële systeem, de overwaardering van voorraden fossiele brandstoffen en de explosieve groei van de winning van schaliegas en -olie. Hij begint met een historisch verslag waarin hij ontwikkelingen in de afgelopen tien jaar in een chronologisch relaas beschrijft. De teksten bevatten deels feitelijke beschrijvingen van gesprekken en gebeurtenissen, deels de visie van de auteur hierop. Aan het eind van dit terugkijkend deel legt hij uit waarom mensen de voorkeur geven aan geruststellende praatjes en de alternatieve invalshoeken, zoals de vijf systeemrisico's, bij voorkeur negeren. Vooruitkijkend komt de auteur met een goed-nieuws-scenario: kies voor een duurzame energiemaatschappij. Een ontnuchterend relaas van een topdeskundige dat je niet wilt missen.

Fragment uit hoofdstuk 20. De weg die we kiezen
Momenteel vatten we welvaart op als een toestand waarin we floreren en succes hebben, waarin het ons simpelweg voor de wind gaat. Elke dag probeert het systeem waarin we leven ons er - via het nieuws op tv, toespraken van politici, verklaringen van het bedrijfsleven, aansporingen om te consumeren, enzovoorts - van te overtuigen dat die welvaart heel nauw samenhangt met de stijging van het bruto binnenlands product en het pieken van de aandelenkoersen. Dit zijn de twee belangrijkste maatstaffen voor de versie van het kapitalisme waarmee de meeste landen hun economieën op hun weg naar de nakende crisis hebben geplaveid.
  Andere manieren om de welvaart te meten, zoals werkgelegenheid en spaarsaldi, zijn van deze twee afgeleid. Krimpt het bbp, het nationaal product van alle goederen en diensten, dan stijgt de werkloosheid, wat leidt tot toenemende aantallen niet-welvarende mensen zonder salaris. Dalen de aandelenkoersen, dan daalt ook de waarde van pensioenen, en eindigen we met meer niet-welvarende gepensioneerden.
  Dus wordt iedereen die het primaat van 'groei tegen elke prijs' betwist als een krankzinnige, een idealist of een revolutionair weggezet. En de oliecratie staat helemaal vooraan in de rij van degenen die de stenen werpen. Toch moeten we die groeiobsessie betwisten, en op weg naar de renaissance zullen we die ook betwisten.
  Goed beschouwd zijn we daar al mee begonnen. Een boek uit 2008 van Tim Jackson, de voormalige voorzitter van de sectie economie van de Sustainable Development Commission, markeert daar misschien wel het keerpunt van. Hij noemde zijn boek Welvaart zonder groei In de nasleep van de financiële crash van 2008 vond deze titel weerklank bij een verrassend rijtje namen.
  () Jackson en zijn collega's van de Sustainable Development Commission wisten de kern van hun economische argumentatie in een taal te gieten die ook voor de leek begrijpelijk is. Hun stelling in een notendop: het idee van een niet-groeiende economie is de econoom een gruwel, het idee van een voortdurend groeiende economie is de ecoloog een gruwel.
  Dit is waar het debat om draait. Voor de doorsnee ecoloog is eindeloze groei een onzinnig concept omdat we nu eenmaal op een planeet leven met eindige hulpbronnen en grondstoffen, waarvan de winning en het gebruik in sommige gevallen het systeem van de planeet dat ons in leven houdt uitholt. De doorsnee econoom is echter van mening dat we de bbp-groei kunnen ontkoppelen van het grondstoffengebruik dankzij de almaar toenemende efficiency die in het kapitalisme ingebakken zit: dat we onze economieën kunnen laten groeien en tegelijk de milieuschade kunnen terugdringen.
  Ik kan alleen maar hopen dat Uit mijn olie eraan bijdraagt dit idee als gevaarlijke mythe te ontmaskeren: als het soort 'magie' waar de Maya's in geloofden.
  Als een kind van het moderne kapitalisme, een van durfkapitalisten afhankelijke energieboer, een investeerder van particulier vermogen en alles wat daarbij hoort - en iemand die lang in deze magie geloofd heeft - ben ik er nu van overtuigd dat het kapitalisme zoals we dat kennen onze welvaart torpedeert, onze economieën om zeep helpt en onze kinderen met een onleefbare wereld dreigt op te zadelen. Het moet van de grond af aan herzien worden.
  Dat is waar de weg naar de renaissance ons uiteindelijk heen zal moeten voeren. Naar een plek heel ver voorbij waar we ons nu bevinden. Naar een plek die zowel wenselijk als mogelijk gemaakt wordt door de kracht van de context van na de crash. Lukt dat, dan is de ergste crisis van het moderne kapitalisme wellicht niet meer dan een inktzwarte regenwolk boven de menselijk geschiedenis, waar de zon elk moment weer doorheen kan breken. (pagina 318-320)

Youtube: Peak Oil: Jeremy Leggett: The Energy Of Nations (10:02)



Terug naar Overzicht alle titels


Geen opmerkingen:

Een reactie posten

De redactie behoudt zich het recht voor reacties te verwijderen