George Orwell

1984
Athenaeum-Polak & Van Gennep, 2008 308 pagina's (Perpetua-reeks) - € 15,--

Lenen als E-book via bibliotheek.nl

Oorspronkelijke titel: 1984 (1949)

Wikipedia: George Orwell (1903-1950) en 1984  

Korte beschrijving
Cultroman die de uitdrukking 'Big Brother is watching you' muntte. Visioen van de westerse wereld anno 1984, waarin de enkeling ten onder gaat in een volkomen kansloze strijd tegen "de Partij" die met de meest barbaarse middelen de mens dwingt tot "vrijwillige" aanvaarding van een levens- en wereldbeschouwing die zelfs de meest elementaire menselijke waarden vernietigt. Vlotte vertaling. Verzorgde herdruk met nieuw nawoord van Kees Fens (5 blz.). Gebonden editie, leeslint, kleine druk.

Fragmenten uit 1
Je moest leven - en je leefde ook, vanuit een gewoonte die instinct werd - in de veronderstelling dat elk geluid dat je maakte werd gehoord en dat elke beweging, behalve in het donker, werd nagegaan. (pagina 8)

Zijn plan was: het schrijven van een dagboek. Dat was niet onwettig (niets was onwettig, omdat er geen wetten meer waren), maar bij ontdekking kon hij vrijwel zeker op de doodstraf rekenen, of minimaal vijfentwintig jaar in een werkkamp. (p 12)

Zijn geest bleef nog even bij de twijfelachtige datum op de bladzijde en kwam toen met een schok terecht bij het Nieuwspraakwoord dubbeldenk. Voor het eerst drong de volle betekenis van zijn onderneming tot hem door. Hoe kon je contact hebben met de toekomst? Zoiets was principieel onmogelijk. (p 12)

In elk geval zag hij eruit als iemand met wie je zou kunnen praten, als je de kans zag te ontkomen aan het telescherm en hem onder vier ogen sprak. (p 15)

Goldstein gaf zijn gebruikelijke aanval op de partijbeginselen ten beste - zo’n overdreven en verdraaide aanval dat een kind erdoorheen had kunnen kijken, en toch net aannemelijk genoeg om iemand het angstige gevoel te bezorgen dat anderen met minder gezond verstand dan hij zelf, erdoor konden worden beetgenomen. Hij schold Grote Broer uit, hij noemde de Partij dictatoriaal, hij eiste onmiddellijke vrede met Eurazië, hij pleitte voor vrijheid van meningsuiting, vrijheid van drukpers, vrijheid van vergadering, vrijheid van denken, hysterisch schreeuwde hij dat de revolutie verraden was - en dat alles in een radde woordenvloed vol ingewikkelde termen, die een soort parodie was op de gebruikelijke stijl van de sprekers van de Partij, en die zelfs Nieuwspraakwoorden bevatte: eigenlijk méér Nieuwspraakwoorden dan enig partijlid in het gewone leven zou gebruiken. (p 16-17)

Op zulke momenten ging zijn heimelijke weerzin voor Grote Broer over in verering, en Grote Broer leek als een toren omhoog te rijzen, een onverschrokken, onoverwinnelijke beschermer die als een rots standhield tegen de horden van Azië; (p 19)

Natuurlijk zong hij mee met de anderen: je kon niet anders. Je gevoelens verbergen, je gezicht in bedwang houden, doen wat alle anderen deden, dat was een instinctieve reactie. Maar er was een flits van een paar seconden waarin de uitdrukking in zijn ogen hem had kunnen verraden. (p 20)

Of hij doorging met het dagboek of dat hij er niet mee doorging, maakte gene verschil. De Denkpolitie zou hem toch wel te pakken krijgen. Hij had de wezenlijke misdaad begaan waarin alle andere besloten lagen, en zou die zelfs hebben begaan als hij nooit een pen op papier had gezet. Misdenk, zo noemden ze dat. Misdenk was niet iets wat altijd verborgen kon blijven. Misschien kun je een tijdlang met succes ontwijken, jarenlang zelfs, maar vroeg of laat kregen ze je toch te pakken. (p 22)

Artikel: 201984 - "een apocalyptische codex van onze ergste angsten" (juni 2019)

Terug naar Overzicht alle titels